Μία Κύπρος, οι εξής δύο

Κωνσταντίνος Μάγνης

Η θρησκεία μας δίνει ερμηνείες και κατευθύνσεις γύρω από τα ζητήματα της ύπαρξης, της συνύπαρξης και του θανάτου. Το θρήσκευμα πάει ένα βήμα παραπέρα: Μας δίνει ταυτότητα. Αμφότερα αποτελούν κατ’ εξοχήν παράγοντες παραγωγής πολιτισμού. Ο πολιτισμός είναι ο ποταμός ο οποίος σε φέρει, καταγόμενος από την ιστορία και επιδεχόμενος επιρροές από παραποτάμους.

Οσες επιρροές και να προκύψουν, ωστόσο, το θρήσκευμα δεν αλλάζει σχεδόν καθόλου. Διαμορφώνονται όμως κλίμακες του ρόλου που παίζει στη ζωή μας, τη συνείδησή μας, την καθημερινότητά μας, τις επιλογές μας, τα έθιμά μας. Δεν παύει όμως να είναι ένα πελώριου ειδικού βάρους στοιχείο κοινότητας και άρα ενότητας. Το διακρίνει κανείς τη νύχτα της Ανάστασης θωρώντας τον συνοικιακό γαλαξία με τις φλογίτσες από τις αναμμένες λαμπάδες. Χαιρόμαστε τη θαλπωρή της ομοιογένειας, ακόμα και αν δεν γνωριζόμαστε μεταξύ μας. Μιλάμε την ίδια γλώσσα, έχουμε ίδιο θρήσκευμα, θα τσουγκρίσουμε όλοι αυγά, εθνικός μας ήρωας είναι ο Κολοκοτρώνης.

Το θρήσκευμα ενώνει, λοιπόν, αλλά και χωρίζει. Ο ίδιος ο τόπος δεν μπορεί να ενώσει, αν δεν συμφωνούν τα άλλα πρωταρχικά στοιχεία. Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της Κύπρου. Η νεότερη εκδοχή του «Κυπριακού», από την αποχώρηση των Βρετανών και εντεύθεν, είναι το αποτέλεσμα της αδυναμίας και της απροθυμίας δύο κοινοτήτων να συνεργαστούν και να αναπτύξουν αλληλεπιδραστική κινητικότητα ανεξάρτητα από θρήσκευμα και γλώσσα. Δεν είναι κατ’ αρχάς Κύπριοι, και στη συνέχεια Ελληνοκύπριοι ή Τουρκοκύπριοι. Είναι κατ’ αρχάς Ελληνοκύπριοι οι μεν και Τουρκοκύπριοι οι δε που ζουν στην Κύπρο. Πατρίδα αμφοτέρων είναι ασφαλώς το νησί, αλλά οι προσλαμβάνουσες που έχουν ως προς την αίσθηση καταγωγής είναι απολύτως σφραγισμένες από τη θρησκευτική ταυτότητα. Καταλήγεις να διερωτάσαι αν οι δύο κοινότητες ζουν στο ίδιο νησί.

Πολίτες με διαφορά στο θρήσκευμα και την εθνική καταγωγή ζουν σε όλες τις χώρες με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις ΗΠΑ, όπου όμως οι πάντες (μέχρι νεοτέρας) είναι κατ’ αρχάς αμερικάνοι. Στο εκλογικό τους σύστημα δεν προβλέπεται να αναδεικνύουν αντιπροσώπους ανάλογα με το θρησκευτικό στοιχείο. Στην δικοινοτική Κύπρο, δυνάμει των συνθηκών, αυτό ίσχυε, με βάση την παραδοχή ότι η πολιτική ασκείται με γνώμονα τις ιδιαιτερότητες των ανθρωποδικτύων: Βγάζουμε Χ εκπροσώπους της μιας πλευράς, που θα φροντίζουν τη μια πλευρά, και 2/5Χ της άλλης πλευράς, που θα πράξουν ανάλογα.

Ο Ερντογάν λέει ότι Κύπρος ίσον δύο λαοί και δύο κράτη. Αυτό, ως πολιτικό επιστέγασμα της διχοτόμησης που προκάλεσε ο Αττίλας, θα ήταν μια οριστικοποίηση της αδυναμίας των κοινοτήτων να συνυπάρξουν ως πολίτες του ενός εθνικού φρονήματος, μιας αδυναμίας που είναι κόρη της ιστορικής μοίρας που έφερε σε βίαιη σύγκρουση και διαρκή τριβή Οθωμανούς- Βυζαντινούς και επιγόνους. Οσο εγγύτερα είσαι στην εστία της φωτιάς, που καίει ακόμα, διαιρείσαι. Στις ΗΠΑ συνυπάρχουν με άνεση οι ετερόδοξοι, γιατί δεν είναι κοντά τους καμία φωτιά.

Η ελληνοκυπριακή πλευρά λέει ότι λύση είναι μια ομοσπονδία με δύο περιφέρειες. Η ιδεαλιστική πλευρά, θα ονειρευόταν μια Κύπρο, με έναν λαό, ορθόδοξους και μουσουλμάνους ανακατεμένους, να συνεργάζονται , να συλλειτουργούν, να κατέχουν αμφότερες τις γλώσσες, να χαίρεται κάθε πλευρά τα έθιμα της άλλης, όχι σαν Μιαρές Τελετές του Ξένου, αλλά σαν Πολιτισμό του Ανθρώπου.

Αυτό θα χρειαζόταν ηγέτες για να το δουλέψουν. Αλλά αυτοί οι ηγέτες δεν υπήρξαν. Αλλωστε, μπορεί ο ιδεαλισμός να κάνει λάθος. Αλλά μπορεί να συμβεί και κάτι άλλο. Σε μια επόμενη δεκαετία, η τεχνολογία και τα μπερδέματα που φέρνει έτσι κι αλλιώς η παγκοσμιοποίηση, είτε δύο κοινότητες, είτε δύο κράτη, να μην έχει καμία μα καμία σημασία.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω