Καύσωνας και σώμα: Τρεις ώρες αρκούν για να ξεκινήσει η φθορά – Τι δείχνει νέα μελέτη
Σοβαρά βιοχημικά ευρήματα που δείχνουν πως ο ανθρώπινος οργανισμός –ιδίως των ηλικιωμένων– αρχίζει να επιβαρύνεται ακόμα και μετά από τρεις ώρες έκθεσης σε συνθήκες καύσωνα, καταγράφει νέα ελληνοκαναδική μελέτη. Οι επιστήμονες ζητούν αναθεώρηση των ορίων προειδοποίησης για τα ακραία θερμικά φαινόμενα, ενώ προτείνουν στοχευμένες παρεμβάσεις για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών.
Μέσα σε μόλις τρεις ώρες έκθεσης σε θερμοκρασία 44°C, ο ανθρώπινος οργανισμός –και ειδικά των ηλικιωμένων– μπορεί να αρχίσει να εμφανίζει βιοχημικά σημάδια κινδύνου. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει νέα ερευνητική συνεργασία ανάμεσα στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Human and Environmental Physiology Research Unit του Πανεπιστημίου της Οτάβας στον Καναδά, υπό την επιστημονική καθοδήγηση του καθηγητή Ανδρέα Φλουρή.
Στο πείραμα συμμετείχαν 46 υγιείς εθελοντές – 19 νεαρότεροι (μέση ηλικία 23 ετών) και 27 μεγαλύτερης ηλικίας (μέση ηλικία 62 ετών). Όλοι παρέμειναν καθιστοί επί τρεις ώρες μέσα σε ειδικό περιβαλλοντικό θάλαμο που αναπαρήγαγε συνθήκες ελληνικού καύσωνα. Οι αιμοληψίες που έγιναν πριν και μετά την έκθεση αποκάλυψαν σημαντικές αλλαγές σε εννέα βιοδείκτες σχετικούς με φλεγμονή, εντερική διαπερατότητα, οξειδωτικό στρες και νεφρική δυσλειτουργία.
Ηλικία και φλεγμονή πάνε μαζί
Μόνο στην ηλικιακά μεγαλύτερη ομάδα παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική άνοδος της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), ενός γνωστού δείκτη φλεγμονής που συνδέεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αν και οι κυτοκίνες TNFα και IL6 δεν παρουσίασαν σημαντική μεταβολή, οι ηλικιωμένοι είχαν εξαρχής υψηλότερες τιμές, υποδεικνύοντας μια προϋπάρχουσα κατάσταση «φλεγμονής χαμηλού βαθμού» που σχετίζεται με τη γήρανση.
Σοβαρά σημάδια νεφρικής επιβάρυνσης
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν τα ευρήματα για τους νεφρούς. Η λιποκαλίνη –ένας βασικός δείκτης οξείας νεφρικής βλάβης– σχεδόν διπλασιάστηκε στους ηλικιωμένους μετά την έκθεση στη ζέστη, ενώ δεν παρουσίασε μεταβολή στους νέους. Το εύρημα υπογραμμίζει την ευαλωτότητα των νεφρών των ηλικιωμένων ακόμη και σε σύντομες περιόδους καύσωνα.
Άνιση προστασία στα κύτταρα
Η αντιφλεγμονώδης και αντιγηραντική πρωτεΐνη «Κλωθώ» αυξήθηκε σημαντικά μόνο στους νέους συμμετέχοντες, επιβεβαιώνοντας ότι οι νεότεροι οργανισμοί είναι καλύτερα εξοπλισμένοι να ενεργοποιούν μηχανισμούς επιδιόρθωσης. Αντίθετα, στους ηλικιωμένους η τιμή της παρέμεινε σταθερή, αφήνοντας τα κύτταρά τους περισσότερο εκτεθειμένα στο οξειδωτικό στρες.
Έντερο υπό πίεση
Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι είχαν μόνιμα υψηλότερα επίπεδα του δείκτη iFABP, που συνδέεται με βλάβες στο επιθήλιο του εντέρου. Η διαταραχή αυτή μπορεί να επιτρέπει τη διαρροή τοξικών ουσιών στο αίμα, τροφοδοτώντας έναν φαύλο κύκλο φλεγμονής και επιβάρυνσης.
Το σώμα δεν ανεβάζει πυρετό – αλλά πληγώνεται
Παρότι η μέση άνοδος της θερμοκρασίας σώματος ήταν μόλις 0,5°C και για τις δύο ηλικιακές ομάδες, τα ευρήματα στους ηλικιωμένους ήταν ανησυχητικά. «Οι υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι επικίνδυνες μόνο λόγω θερμοπληξίας ή εξάντλησης, αλλά μπορούν να πυροδοτήσουν βιολογικές βλάβες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», τονίζει ο καθηγητής Φλουρής, προσθέτοντας πως τα ευρήματα δικαιολογούν την ανάγκη για επανεξέταση των ορίων προειδοποίησης καύσωνα, ειδικά για τους πολίτες άνω των 60 ετών.
Πολιτικές υγείας προσαρμοσμένες στην κλιματική εποχή
Ο καθηγητής επισημαίνει την ανάγκη για στοχευμένα μέτρα προστασίας: δημιουργία κλιματιζόμενων χώρων από τους δήμους, τηλεφωνικές γραμμές ελέγχου ευπαθών ατόμων, και εκπαίδευση των γιατρών στην παρακολούθηση βιοδεικτών όπως η λιποκαλίνη. Παράλληλα, προτείνει παρεμβάσεις στον αστικό ιστό, όπως περισσότερη σκίαση και πράσινο, που θα μειώνουν τη θερμική καταπόνηση στα πυκνοκατοικημένα κέντρα.
Μια ελληνοκαναδική συμμαχία με βάθος
Η επιτυχία της μελέτης οφείλεται στη συνεργασία του ελληνικού FAME Lab –με την τεχνογνωσία του σε θερμική καταπόνηση– και του καναδικού εργαστηρίου, που διέθεσε εξειδικευμένο εξοπλισμό ακριβούς θερμομέτρησης και περιβαλλοντικής προσομοίωσης. Οι ερευνητές ήδη σχεδιάζουν νέα πειράματα με πολυήμερες εκθέσεις σε καύσωνα, ώστε να κατανοήσουν το βάθος και τη συσσωρευτική δράση της θερμικής επιβάρυνσης.
Η σιωπηλή απειλή του ελληνικού καλοκαιριού
Καθώς η Ελλάδα γηράσκει και η κλιματική κρίση επιταχύνεται, η μελέτη τονίζει ότι τα συνηθισμένα –αλλά έντονα– κύματα καύσωνα μπορούν να προκαλέσουν μικρές αλλά επικίνδυνες φθορές στα «ευάλωτα» σώματα. Η ενσωμάτωση αυτής της γνώσης στον σχεδιασμό της δημόσιας υγείας δεν είναι απλώς απαραίτητη – είναι επιτακτική.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
