«Ανάστα ο Θεός, κρίνων την γην»: Πρώτη Ανάσταση το πρωί του Μ. Σαββάτου, τα έθιμα στην Πάτρα και σε όλη την Ελλάδα

Πελοπόννησος Newsroom

Με την προσμονή της Ανάστασης του Θεανθρώπου ζουν οι πιστοί, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου.

Στους ναούς το πρωί γίνεται η λεγόμενη «Πρώτη Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως, που μεταδίδουν οι ύμνοι, και ψάλλεται το τροπάριο «Ανάστα ο Θεός». Στους ναούς τελείται ο εσπερινός και λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Η ακολουθία έχει αναστάσιμο και πανηγυρικό χαρακτήρα. Μετά την ανάγνωση της προφητείας του Ιωνά, του οποίου προτυπώνει την ταφή και την ανάσταση του Κυρίου, αντηχεί ως νικητήριος ιαχή ο ψαλμικός στίχος:

Ανάστα, ο Θεός, κρίνον την γην
ότι συ κληρονομήσεις
εν πάσι τους έθνεσι.
και ο ιερεύς πετά στους πιστούς φύλλα δάφνης (βάγια).

Αμέσως μετά, διαβάζεται το Ευαγγέλιο, που έχει αναστάσιμο περιεχόμενο (Κατά Ματθαίον κη’ 1-20):

Σεισμός εγένετο μέγας, καθώς οι Μυροφόρες, πλησιάζουν τον Τάφο του Ιησού. Άγγελος Κυρίου αποσφραγίζει τον τάφο. Όταν οι δύο γυναίκες καταφθάνουν τον βλέπουν κενό και τον Άγγελο να τους αναγγέλλει ότι «Κύριος Ανέστη». Το χαρμόσυνο γεγονός θα πρέπει να το διαμηνύσουν στους μαθητές του. Ο Χριστός εμφανίζεται στις δύο γυναίκες. Σύναξη των 11 μαθητών και εμφάνιση του Χριστού ενώπιόν τους. Τους προτρέπει: «Πορευθέντες μαθητεύσαντες πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Η ακολουθία της Κυριακής του Πάσχα, ο όρθρος και η Λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσοστόμου ψάλλονται τα μεσάνυχτα του Σαββάτου προς Κυριακή.

Η πρώτη ανάσταση στην Πάτρα

Στην Πάτρα το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, μόλις οι καμπάνες των εκκλησιών κτυπήσουν για την πρώτη Ανάσταση, οι έμποροι του ιστορικού κέντρου της Πάτρας πετούν στους δρόμους εμπορεύματα που μπορούν να προκαλέσουν θόρυβο, θέλοντας έτσι να στείλουν με τον δικό τους τρόπο το χαρμόσυνο μήνυμα.

Στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου Ανω Πόλης, τηρείται το έθιμο με τα μπότια. Ειδικότερα, όταν φθάσει η στιγμή της πρώτης Ανάστασης, ο ιερέας βγαίνει από την ωραία πύλη και αμέσως μετά πετάει τα μπότια για να σπάσουν, ενώ από τον γυναικωνίτη πέφτουν πολύχρωμα λουλούδια.

Έθιμα

– Ζάκυνθος: Στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, σύμφωνα με παμπάλαιο τοπικό έθιμο, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης «σηκώνει» την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια, ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.

– Λευκάδα: Το πρωί του Μεγάλυ Σαββάτου, η Φιλαρμονική παίζει στους δρόμους της πόλης χαρούμενους σκοπούς, ενώ οι νοικοκυρές πετούν και σπάζουν έξω από τα σπίτια τους διάφορα πήλινα αγγεία.

– Άρτα: Στις 10 το πρωί, οι ντόπιοι ξορκίζουν το κακό. Με το χτύπημα της καμπάνας που αναγγέλλει την πρώτη Ανάσταση, οι πιστοί θα σπάσουν κεραμικά, γυάλινα και πήλινα σκεύη, για να ξορκίσουν το κακό. Το βράδυ στην Αγία Θεοδώρα, αναβιώνει το έθιμο του καψίματος του Ιούδα. Οι νέοι της ενορίας, φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα με παλιά ρούχα και το μεσημέρι το τοποθετούν σε αυτοσχέδια κρεμάλα δίπλα σε ένα πηγάδι στο προαύλιο της εκκλησίας. Το βράδυ μετά την αναστάσιμη ακολουθία θα ανάψουν φωτιά για να καεί. Παράλληλα, θα αφεθούν στον ουρανό της πόλης πολύχρωμα φωτεινά αερόστατα, για να συμβολίσουν την άνοδο της ψυχής στον ουρανό.

– Πρέβεζα: Αμέτρητα πήλινα σκεύη θα σπάσουν στις 11:00 του Μεγάλου Σαββάτου, στο «Σαϊτάν Παζάρ». Είναι το έθιμο της πρώτης Ανάστασης σε ένα γραφικό λιθόστρωτο δρομάκι, στο «διαβολοπάζαρο των Τούρκων», στην καρδιά της πόλης. Το έθιμο, έρχεται από την Τουρκοκρατία και το τηρούν από γενιά σε γενιά οι καταστηματάρχες, για να στείλουν το χαρούμενο μήνυμα της Ανάστασης. Μόλις ο ιερέας του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Χαράλαμπους σημάνει την πρώτη Ανάσταση, οι ήχοι των κροτίδων διαπερνούν την πόλη, ενώ οι πιστοί ντόπιοι και επισκέπτες σπάζουν στο πλακόστρωτο του Σαϊτάν εκατοντάδες πήλινα κανάτια. Στην σκλαβωμένη Ελλάδα, οι Πρεβεζιάνοι, έφτιαχναν μόνοι τους κροτίδες, για να κρατήσουν μακριά τους Τούρκους, τις άγιες μέρες του Πάσχα. Το έθιμο ολοκληρώνεται με κεράσματα. Οι καταστηματάρχες προσφέρουν στον κόσμο παραδοσιακά γλυκά.

– Κέρκυρα: Στις 6 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου πραγματοποιείται το έθιμο του τεχνητού σεισμού στο ναό της Παναγίας των Ξένων. Γίνεται μετά το τέλος του «Αποστόλου» και αποτελεί αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, ως επακόλουθο θριαμβικό γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου. Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Μαζί λιτανεύεται και το σκήνωμα του Αγίου Σπυρίδωνα, σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον Κερκυραϊκό λαό από τη σιτοδεία. Στις 11 το πρωί, όταν τελειώσει η ακολουθία της πρώτης Ανάστασης στη Μητρόπολη και αφού τελειώσει και η περιφορά του επιταφίου του Αγίου Σπυρίδωνα, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία γεμάτα νερό (μπότηδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο χωρίον του δεύτερου Ψαλμού του Δαυίδ «Ποιμανείς αυτούς εν ράβδω σιδηρά, ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς» (Ψαλμός Β’ ,9). Οι Κερκυραίοι, όμως, δεν μένουν εκεί και συνεχίζουν αμέσως μετά για το «Μαστέλο» (βαρέλι). Στην Πίνια, μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, τοποθετείται ένα ξύλινο βαρέλι γεμάτο με νερό. Ο κόσμος ρίχνει νομίσματα για ευχές στο νερό και μόλις ακουστούν οι καμπάνες τρέχουν να μπουν στο βαρέλι. Όποιος προλάβει να μπει, παίρνει τα χρήματα, αφού έχει γίνει μουσκίδι κι έχει μπουγελώσει και όσους είναι τριγύρω.

– Κως: Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, οι εκκλησίες στρώνονται με μικρά μοβ μυρωμένα λουλούδια του βουνού που λέγονται λαμπρές. Οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις λαμπρόπιττες και το γεμιστό αρνί.

– Σκιάθος: Η περιφορά του Επιταφίου ξεκινά στις 4 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Οι Επιτάφιοι της Παναγίας και των Τριών Ιεραρχών συναντιούνται και περιφέρονται στα καλντερίμια του νησιού, με τον «προεξάρχοντα» (ή τελάλη) να απαγγέλλει δυνατά τους θρηνητικούς ψαλμούς και πίσω του να ψάλλουν οι πιστοί.
Άγιο Όρος: Η περιφορά του Επιταφίου γίνεται μετά τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Παρασκευής, ενώ η Ανάσταση στις 2 το πρωί του Μεγάλου Σάββατου.

– Αθήνα: Με χτυπήματα στα στασίδια και παρατεταμένες κωδωνοκρουσίες υποδέχονται πιστοί και κλήρος την Πρώτη Ανάσταση, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, στον Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια.

– Χίος: Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινά ο περίφημος «ρουκετοπόλεμος» στον Βροντάδο, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην τουρκική κατοχή και τα τελευταία χρόνια προσελκύει το ενδιαφέρον των μεγάλων διεθνών μέσων ενημέρωσης. Αρχικά, οι κάτοικοι των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, αυτά εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες ρουκέτες, βεγγαλικά, φτιαγμένα από νίτρο, θειάφι και μπαρούτι. Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες την επόμενη χρονιά.

– Ιεροσόλυμα: Το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, ο εκάστοτε Πατριάρχης Ιεροσολύμων προβαίνει στην τελετή Αφής του Αγίου Φωτός στο ναό της Αναστάσεως. Πρόκειται για μια πανάρχαια τελετουργία, με θαυματουργικό υπόβαθρο και αμφιλεγόμενο χαρακτήρα.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω