Τα κατά Βιτρούβιον πάθη

*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.

«Για βάλε μια γυναίκα στη ζωή σου
κι’ έφυγε η γαλήνη απ’ την ψυχή σου.
Το σπίτι θα ξαναφτιάξει απ΄την αρχή
απ’ το δώμα ως την κάβα με το κρασί».
(Μτφρ. στίχων σε ελεύθερη απόδοση Ντ. Λ.
Απ’ την ταινία «Ωραία μου κυρία» του 1964,
βασισμένη στο έργο «Πυγμαλίων» του
Μπέρναρντ Σω).

Πολύ ωραία η διαχρονική ταινία του υποτίτλου μας, με την υπέρκομψη Ωντρεϋ Χέπμπορν, και καλά τα λέει ο φανατικός εργένης καθηγητής Χίγκινς (Ρεξ Χάρισον), που στο τέλος όμως παραδίνεται κι’ αυτός στην αγαπημένη του άνευ όρων, όπως οι Γιαπωνέζοι στον Μακάρθουρ. Ακόμα πιο ωραία τα λέει ο Σαίξπηρ στον «Ερρίκο ΙV», όπου «τα κορίτσια δεν ζητάνε τίποτα παρά έναν σύζυγο, και άμα τον αποκτήσουν τα θέλουν όλα». Δεν θα βγω όμως στην αναφορά παραπονούμενος για τα ακαταλαβίστικα, αλλά αξιολάτρευτα πλάσματα που λέγονται γυναίκες, ούτε δηλώνω μισογύνης.

Σήμερα, φίλες και φίλοι, λέω να μας απασχολήσει μία από τις πτυχές της γυναικείας ψυχής, που όλες μαζί πρέπει να είναι πάνω από τις 400 πτυχές της τιμημένης φουστανέλας. Η πτυχή αυτή εκδηλώνεται σαν επιθυμία, όταν μια γυναίκα βρεθεί με λεφτά, και έχει ξεπεράσει τις φάσεις «αγοράζω συνέχεια παπούτσια» και «αλλάζω πάλι καναπέδες». Τότε η γυναίκα αυτή, αρχίζει να ψάχνει για αρχιτέκτονα. Τον επιστήμονα εκείνο και καλλιτέχνη συγχρόνως, που θα πραγματοποιήσει το όνειρό της. Ενα ωραίο σπίτι που θα καλέσει τις φίλες της για να… σκάσουν! Το κακό όμως είναι ότι ο αρχιτέκτων έχει και αυτός το όραμά του, και το όνειρο της κυρίας συνήθως δεν κατανοεί το όραμα του αρχιτέκτονα, ο οποίος φρικάρει όταν μετά από μία ώρα παρουσίασης των εμπνευσμένων σχεδίων του, η κυρία απτόητη και γεμάτη αυτοπεποίθηση του εμφανίζει σχισμένες σελίδες από (αγγλοσαξωνικό) σπιτοπεριοδικό, με εντυπωσιακές φωτογραφίες (ξύλινης) σπιτάρας που κάνει μπαμ σαν κλασικό παράδειγμα έπαυλης στην Τζώρτζια του αμερικανικού νότου.

Ετσι λοιπόν αρχίζουν τα κατά Βιτρούβιον πάθη. Ο Βιτρούβιος ήταν ένας Ρωμαίος αρχιτέκτων που η ταυτότητά του έγραφε «Μάρκους Βιτρούβιους Πόλλιο» και κάπου τριάντα χρόνια πριν τον Χριστό κάθισε και έγραψε ένα βιβλίο περί (ελληνορωμαϊκής) αρχιτεκτονικής, που έμεινε στην ιστορία ως το μόνο σωζόμενο από την αρχαιότητα πλήρες για το θέμα σύγγραμμα. Ο Βιτρούβιος προσπάθησε να συμπυκνώσει την ουσία της αρχιτεκτονικής σε τρείς λέξεις: firmitas, utilitas, venustas. Δηλαδή σταθερότης, χρηστικότης, ωραιότης. Ο κακός χαμός γίνεται με την ωραιότητα. Περιέργως πως, για τη χρηστικότητα δεν μαλώνουν και τόσο ο αρχιτέκτων με την κυρία, όταν ο αρχιτέκτων θεωρεί π.χ. ότι κάγκελα και κουπαστή θα χαλάσουν αισθητικά τη σκάλα «του». Ετσι βλέπετε αποκαλεί τα μεταλλικά στοιχεία που παριστάνουν τα σκαλοπάτια και ξεφυτρώνουν απειλητικά από τον τοίχο σαν θεόρατα δόντια δράκου. Η κυρία θα ήθελε κάτι πιο μεγαλόπρεπο, σαν τις σκάλες που κατεβαίνει η Βλαχοπούλου στα μιούζικαλ του Δαλιανίδη. Τελικά πάει πάσο με τα δόντια του δράκου. Αλλωστε ούτε ο Δαλιανίδης έβαζε κουπαστές στις σκάλες του.

Αμ τους τοίχους; Γιατί, τα βάλανε οι αρχιτέκτονες και με τους τοίχους; Σχεδόν. Παλιά όταν ήθελαν να πουν για κάποιον ότι είναι ακοινώνητος, έλεγαν ότι «κλείστηκε στους τέσσερις τοίχους». Τώρα πώς να το πουν με έναν τοίχο και… τρείς τζαμαρίες; Συνθήκες θερμοκηπίου για πρώιμα αγγουράκια. Δεν πειράζει, λέει ο αρχιτέκτων. Θα βάζετε αιρ-κοντίσιον. Είπαμε να σκάσουν οι φίλες όχι και σεις κυρία μου. Αραγε ποιος θυμάται τα σκούρα που ήσαν φτιαγμένα σαν έπιπλα με διάφορες ρυθμιζόμενες γρίλιες και ανοίγματα; Αμ την κουζίνα που τη βάλατε μέσα στο καθιστικό, και τη μπανιέρα μέσα στην κρεβατοκάμαρα; Τον μπιντέ που καταργήσατε τι σας έφταιγε; Τώρα ο παππούς πρέπει να κάνει σουηδική γυμναστική για να πλυθεί. Αρχιτέκτονές μου, λάτρεις της νεοτερικότητας, σκεφτείτε πραγματικές και ολιστικά καινοτόμες βελτιώσεις. Οχι τον καβγά του ονείρου της κυρίας με το όραμα του αρχιτέκτονα να τον πληρώνουν οι άμαχοι! Και δεν σας είπα τίποτα ακόμα για τις κολλητές και συμβούλους της κυρίας, τη διακοσμήτρια και την ειδική στο Φέγκ Σούι! Αυτήν που αφού έχει κτιστεί το σπίτι, θέλει να γκρεμιστούν τοίχοι και να στρογγυλευτούν γωνίες (!).

Ξέρω. Κάποιοι θα με πουν γκρινιάρη, γατζωμένο στην «ασφάλεια» του δοκιμασμένου παρελθόντος και το βόλεμα που το μπλέκουμε με την παράδοση. Ομως δεν έχω ο καψερός λιγάκι δίκιο;

*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.