28η Οκτωβρίου του 1940 – Σύγχρονη Ελλάδα του 2025: Το «ΟΧΙ» πρέπει να γίνεται καθημερινή πρακτική
Η 28η Οκτωβρίου μάς διδάσκει ότι το θάρρος να πεις «όχι» στη λογική της μάζας, όταν οι αρχές σου το απαιτούν, είναι ίσως η πιο ριζοσπαστική πράξη του σύγχρονου ανθρώπου.
Η 28η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στο ημερολόγιο της εθνικής μας μνήμης. Είναι μια φιλοσοφική στάση ζωής που περιέχει διδάγματα βαθιά επίκαιρα για τον σύγχρονο Ελληνα.
Η αξιοπρέπεια ως μη διαπραγματεύσιμη αξία
Το «ΟΧΙ» του 1940 ήταν πρωτίστως μια πράξη αξιοπρέπειας. Σε μια εποχή που η εύκολη λύση, ο συμβιβασμός, η υποταγή φαίνονταν ορθολογικά, ένας μικρός λαός επέλεξε να σταθεί όρθιος. Η επιλογή αυτή δεν ήταν προϊόν αλόγιστης γενναιότητας, αλλά συνειδητή απόφαση ότι κάποιες αξίες δεν πωλούνται, δεν ανταλλάσσονται, δεν παραδίδονται.
Στη σημερινή εποχή, που ο πραγματισμός συχνά μεταλλάσσεται σε κυνισμό και η ευελιξία σε έλλειψη αρχών, η διδαχή της 28ης Οκτωβρίου μας υπενθυμίζει ότι η αξιοπρέπεια είναι το θεμέλιο της ελευθερίας. Χωρίς αυτήν, κάθε άλλη κατάκτηση γίνεται κούφιο επίτευγμα.
Το θάρρος απέναντι στη μαζική συμμόρφωση
Το «ΟΧΙ» ήταν επίσης μια πράξη θάρρους απέναντι στη λογική του «δεν γίνεται αλλιώς». Ολες οι ορθολογικές αναλύσεις της εποχής έδειχναν ότι η αντίσταση ήταν μάταιη. Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν συντριπτικός. Ομως ο ελληνικός λαός επέλεξε να γράψει τη δική του ιστορία, παρά τις τυμπανοκρουσίες των αντίθετων προβλέψεων.
Σήμερα, ζούμε σε μια κοινωνία που η πίεση για συμμόρφωση είναι ισχυρότερη από ποτέ. Τα κοινωνικά δίκτυα, η μαζική κουλτούρα, το «τι θα πουν οι άλλοι» δημιουργούν μια ομογενοποίηση σκέψης και συμπεριφοράς. Η 28η Οκτωβρίου μάς διδάσκει ότι το θάρρος να πεις «όχι» στη λογική της μάζας, όταν οι αρχές σου το απαιτούν, είναι ίσως η πιο ριζοσπαστική πράξη του σύγχρονου ανθρώπου.
Η ενότητα πέρα από τις διαιρέσεις
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της 28ης Οκτωβρίου είναι η στιγμιαία ενότητα που επέφερε. Πολιτικές διαφορές, κοινωνικές τάξεις, ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, όλα κάμφθηκαν μπροστά σε έναν κοινό σκοπό. Δεξιοί και αριστεροί, πλούσιοι και φτωχοί, διανοούμενοι και αγράμματοι βρέθηκαν μαζί στις κορυφογραμμές της Πίνδου.
Η σύγχρονη Ελλάδα βρίσκεται διαιρεμένη σε πολλαπλά επίπεδα. Πολιτικές αντιπαραθέσεις, κοινωνικές αντιθέσεις, φυλετικές προκαταλήψεις, γενεακό χάσμα· οι διαχωριστικές γραμμές φαίνονται ανυπέρβλητες. Η 28η Οκτωβρίου μας υπενθυμίζει ότι η ενότητα δεν είναι θέμα ομοιογένειας, αλλά ζήτημα κοινού οράματος. Οταν ένας λαός βρει κάτι μεγαλύτερο από τις μικρές του διαφορές, μπορεί να επιτελέσει το αδύνατο.
Η μνήμη ως πυξίδα
Η 28η Οκτωβρίου είναι επίσης μάθημα μνήμης. Δεν πρόκειται για νοσταλγική αναδρομή στο παρελθόν, αλλά για συνειδητή επιλογή να μην ξεχνάμε ποιοι είμαστε. Η ιστορική μνήμη δεν είναι φορτίο· είναι πυξίδα που μας δείχνει τι είμαστε ικανοί να κάνουμε, όταν το χρειαζόμαστε.
Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης και πολυπολιτισμικότητας, η εθνική μνήμη συχνά απορρίπτεται ως παρωχημένη ή επικίνδυνη. Ομως η 28η Οκτωβρίου μας διδάσκει ότι η μνήμη δεν είναι εχθρός της προόδου. Αντίθετα, ένας λαός που ξέρει πού στάθηκε χθες, ξέρει πού μπορεί να σταθεί αύριο.
Το «ΟΧΙ» ως καθημερινή πρακτική
Το μεγάλο λάθος είναι να μετατρέψουμε το «ΟΧΙ» σε μουσειακό έκθεμα, σε μια μόνιμη παρέλαση χωρίς ουσία. Το αληθινό δίδαγμα της 28ης Οκτωβρίου είναι ότι το «ΟΧΙ» πρέπει να γίνεται καθημερινή πρακτική.
«ΟΧΙ» στην ηθική διαφθορά που έχει γίνει κανόνας. «ΟΧΙ» στην παραίτηση από τα όνειρά μας.
«ΟΧΙ» στην παθητικότητα μπροστά στην αδικία.
«ΟΧΙ» στη διαιώνιση του «έτσι είναι τα πράγματα».
Κάθε φορά που επιλέγουμε την αξιοπρέπεια αντί της ευκολίας, τη δικαιοσύνη αντί της σκοπιμότητας, την αλήθεια αντί της συνηθισμένης ψευδολογίας, λέμε το δικό μας «ΟΧΙ».
Από το ιστορικό στο υπαρξιακό πλαίσιο
Η 28η Οκτωβρίου μας διδάσκει ότι η ελευθερία δεν είναι δεδομένη· είναι επιλογή. Κάθε γενιά καλείται να πει το δικό της «ΟΧΙ» στους δικούς της τυράννους. Για τους παππούδες μας ήταν οι κατακτητές με τις στολές. Για εμάς μπορεί να είναι η απάθεια, ο φόβος, ο συμβιβασμός, η απελπισία.
Το μεγάλο μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου δεν είναι ότι νικήσαμε τότε. Είναι ότι σταθήκαμε όρθιοι. Και αυτή, τελικά, είναι η μόνη νίκη που έχει διαχρονική αξία.
Η 28η Οκτωβρίου δεν μας ζητά να γίνουμε ήρωες. Μας ζητά απλώς να μην είμαστε δειλοί…
* Ο Αποστόλης Ζυμβραγάκης είναι φιλόλογος, ειδικός παιδαγωγός, συγγραφέας.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
