Πάτρα: Η λαϊκή αρχιτεκτονική, πώς χτίζαμε τα σπίτια μας

Επιλογές Team

Στην αρχιτεκτονική μορφολογία της Πάτρας, πέρα από το δυτικοφερμένο ρομαντικό κλασικισμό με τις διάφορες παραλλαγές του, επικράτησε ένας λαϊκός τρόπος οικοδόμησης, τόσο στο ύφος όσο και στα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Τα πρώιμα κτίρια της καποδιστριακής και οθωνικής Πάτρας δεν είχαν την επιτήδευση και τη μνημειακότητα των νεοκλασικών μεγάρων του τέλους του 19ου αιώνα. Διέθεταν όμως μία επιμέλεια στην κατασκευή τους και το ύφος τους είχε επιρροές είτε από τα Επτάνησα είτε από τον γερμανικό κλασικισμό.

Οι οικιστικές ανάγκες και η στέγαση μίας πληθώρας επαγγελματικών δραστηριοτήτων οδηγεί σε ραγδαία ανάπτυξη της οικοδομικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί αστική αρχιτεκτονική που αντιπροσωπεύει την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη και διαστρωμάτωση της τοπικής κοινωνίας. Ο Στ. Βούλγαρης που ήλθε στην Πάτρα το 1828 έβαλε τις βάσεις για την πολεοδομική αναμόρφωση της πόλης.

Τα στοιχεία της αρχιτεκτονικής παράδοσης της περιοχής, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί πριν από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και την κυριαρχία του αισθητικού ρεύματος του ευρωπαϊκού κλασικισμού, είναι εμφανή στη μορφολογία των λαϊκών κτιρίων της Πάτρας. Αυτό οφείλεται στις επιρροές των λαϊκών τεχνιτών που τα κατασκεύαζαν, οι οποίοι, όπως και οι ιδιοκτήτες των κτιρίων, κουβαλούσαν τις μνήμες αυτών των προεπαναστατικών μορφών, οι οποίες σώζονται ακόμη και σήμερα στα χωριά και τους οικισμούς της ορεινής κυρίως Αχαΐας.

Η τυπολογία και η μορφολογία των πρώιμων και λαϊκών κτιρίων της Πάτρας κα θοριζόταν κυρίως από τη θέση τους μέσα στον πολεοδομικό ιστό, τις ανάγκες που εξυπηρετούσαν, αλλά και τα οικοδομικά μέσα που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι εμπειρικοί μάστορες, τα οποία ήταν ανάλογα με τις δυνατότητες των ιδιοκτητών τους που ανήκαν στα φτωχότερα λαϊκά στρώματα.

Η λαϊκή μορφολογία στην αρχιτεκτονική της Πάτρας αναπτύχθηκε παράλληλα με την επίσημη αστική, που εξέφραζε το ρεύμα του νεοκλασικισμού και την οικονομική ανάπτυξη που ήταν βασισμένη στο εμπόριο και τη βιομηχανία της πόλης.

Ενας από τους κορυφαίους Ελληνες αρχιτέκτονες ο Αρης Κωνσταντινίδης, (1913 – 1993) θεωρούσε αυτά τα φτωχά λαϊκά αρχιτεκτονήματα πραγματικά «δοχεία ζωής». Τα κτίσματα είχαν σαν βασικό πυρήνα την αυλή και, όπως ο ίδιος εξηγούσε στις μελέτες του, ήταν κατασκευασμένα μονάχα για να επιτελέσουν τον αρχιτεκτονικό προορισμό τους, δηλαδή να είναι φθαρτά και περαστικά όσο και οι λειτουργίες που δικαιώνουν την ύπαρξή τους.

«Τα «δοχεία ζωής» έχουν ένα δικό τους ατομικό πλαίσιο, μία ζωογόνο άνεση και ηρεμία. Σκοπός τους είναι η εσωτερική γαλήνη στο χώρο της κατοικίας, ηρεμία και πνεύμα μέσα στη σύνθεση του όλου χώρου. Ο χώρος είναι συνθετικά τέτοιος ώστε να υπάρχει λιτότητα και ποιότητα του εσωτερικού ψυχικού κόσμου. Εκεί ο άνθρωπος συγκεντρώνεται και ζει μέσα σε ένα δικό του πνευματικό και ψυχικό κόσμο, μένοντας με τον εαυτό του». Είχε μελετήσει σε βάθος τη λαϊκή αρχιτεκτονική και αναγνώριζε πόσο σοφά έγιναν τα λαϊκά κτίσματα από τους απλούς ανθρώπους, που έχτιζαν μόνοι και ελεύθεροι, μαζί με τη φύση.

Η αλήθεια είναι ότι παλιά ο άνθρωπος σκεφτόταν το πώς θα καλύψει τις πραγματικές του ανάγκες του και όχι το πώς θα καλύψει το εσωτερικό κενό του μέσα σε αρκετές δεκάδες τετραγωνικά.

Στην εξέλιξη του χρόνου η κατοικία μεταφέρει και το δικό μας προσωπικό σύστημα αξιών.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News