« … Και καλά μυαλά! »

Του Κώστα Λογαρά*

ήταν η κατακλείδα της ευχής απ’ τον πατέρα μου, όταν άλλαζε ο χρόνος. Ευχή αλλά και έμμεση υπενθύμιση ότι δεν έχει λησμονήσει τις διαολιές ολόκληρης χρονιάς – παρόλα αυτά «χρόνια πολλά και …καλά μυαλά». Και με τούτη τη «μπηχτή», έδινε άφεση αμαρτιών και συγχρόνως όριζε το στόχο τού καινούριου χρόνου: «να βάλουμε καλό μυαλό».
Αδικος κόπος. Πάντα τα παιδιά θα κάνουν το δικό τους, θα έχουν τα δικά τους μυαλά και θα ακολουθούν τη δική τους πορεία. Και τότε και τώρα. Γι’ αυτό είναι και δίχως νόημα οι τετριμμένες ενστάσεις των μεγαλύτερων «Eμείς τότε…», ή «Eμείς έτσι, κι εμείς … στουπέτσι».
Και είναι, λέω, δίχως νόημα γιατί ξεχνάμε πως μιλάμε σε νέους ανθρώπους που ζουν στην εποχή τους, στο δικό τους κόσμο – καλύτερο ή χειρότερο δεν έχει καμία σημασία. Αυτόν ξέρουν, σ’ αυτόν θα ζήσουν, τι τους νοιάζει πώς ζούσαν οι παλιότεροι; Είναι μάταιο να τους ζαλίζεις το κεφάλι και η αδιαφορία τους απολύτως αιτιολογημένη.
Μόνο εκεί γύρω στα 35 ή στα 40 τους θα αναζητήσουν -κι αυτοί με τη σειρά τους- το δικό τους παρελθόν, θα νοσταλγήσουν τη δική τους εποχή, θα θυμηθούν πατεράδες και μανάδες και θα ανακαλέσουνε τα λόγια τους. Μ’ ένα παράξενο τρόπο σ’ αυτή την ηλικία των 40 plus ανασύρουν από τα συρτάρια τού μυαλού τους λόγια, συνήθειες, συμβουλές και ω! του θαύματος, αρχίζουν να τα εφαρμόζουν. Και ακούς να λεν με υπερηφάνεια « έτσι έλεγε ο πατέρας μου!», «αυτό έκανε η μάνα μου!»· ή, «φτιάχνω τους κουραμπιέδες μου, όπως τους έφτιαχνε η μάνα μου». Και μιλώντας στα δικά τους τα παιδιά, επαναλαμβάνουν την ίδια ιστορία ακριβώς: «Εμείς, τότε, έτσι …».
Εμ, δεν αλλάζουμε οι άνθρωποι. Γι’ αυτό κι ο κόσμος, στην ουσία του, εξελίσσεται με τόσο αργούς ρυθμούς.
Το πώς εξωραΐζει κάθε γενιά τη δική της εποχή είναι απορίας άξιο. Ισως, αποτίνει φόρο τιμής στην παιδική της ηλικία. Και ξεχνώντας στερήσεις, οδύνες και δεινά, τούς ακούς να λένε ομοθυμαδόν «εμείς, τότε, ήμασταν πραγματικά ευτυχισμένοι!».
Τελικά, όσες ευχές κι αν ευχηθεί κανείς αρχή του χρόνου – άπειρες παντού κι όλες καλοδεχούμενες, αλίμονο – όμως η καλή χρονιά θα εξαρτάται πάντα απ’ την προσωπική γωνία που βλέπεις τη ζωή. Από τις επιλογές σου και τον τρόπο που χειρίζεσαι τις καταστάσεις. Πώς αντιμετωπίζεις την πραγματικότητα – τη δική σου και των άλλων. Τι παραλείπεις, τι κρατάς και τι πετάς στα άχρηστα. Εσύ έχεις την ευθύνη – όχι για τις συνθήκες ακριβώς αλλά – πώς τις κουμαντάρεις*.
Που παναπεί πως η καλή χρονιά (και κατ’ επέκταση όλα τα χρόνια της ζωής) εξαρτώνται απ’ την αντίληψη που έχει κάποιος για τον Κόσμο, απ’ το μυαλό που κουβαλάει για να τον κατανοεί και να τον ερμηνεύει : Να χαίρεται για όσα έχει λχ αντί να βασανίζεσαι για όσα θέλει να αποκτήσει. Γι’ αυτό και βλέπεις πως οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι – παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα – δεν είναι, ντε και καλά, όσοι κατέχουνε τον πλούτο, είναι αυτοί που έχουνε ένα «καλό μυαλό» και κρίνουν.
Και σκέφτομαι μήπως, τότε, ο πατέρας μάς έδινε όντως την πιο χρήσιμη ευχή, χωρίς να ξέρει την τεράστια αξία της.
*Μιλάω για αυτές που τις αντέχει ο άνθρωπος – για τις άλλες, τις αβάσταχτες, ούτε στον εχθρό μου.

*Ο Κώστας Λογαράς είναι συγγραφέας.