Το θέατρο ανακαλύπτει την Επανάσταση
Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, το θέατρο αναζητάει έργα, των οποίων η υπόθεση εκτυλίσσεται σε εκείνα τα ηρωικά χρόνια. Προς αυτή την κατεύθυνση, τον χορό σέρνει το Εθνικό, που πρόσφατα γιόρτασε την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου με τον «Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου» του Καραγάτση και λίγες μέρες ανέβασε τη «Βαβυλωνία» του Βυζάντιου, σε επιτυχημένες διαδικτυακές μεταδόσεις των παραστάσεών του.
Καθώς το επετειακό έτος βρίσκεται σε εξέλιξη, αναμένεται ότι ολοένα και περισσότερες κεντρικές ή περιφερειακές σκηνές της χώρας θα στρέψουν το ενδιαφέρον τους σε έργα αυτής της θεματολογίας, αν δεν το έχουν κάνει ήδη.
«Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου» (1944) αποτελεί το πρώτο μέρος μιας ιστορικού περιεχομένου τριλογίας με επίκεντρο το 1821, που συνεχίζεται με το «Αίμα χαμένο και κερδισμένο» (1947) και ολοκληρώνεται με «Τα στερνά του Μίχαλου» (1949). Γράφεται στα σκοτεινά χρόνια του Εμφύλιου – κάτι που δεν πρέπει να αγνοείται στην πρόσληψη και την αποτίμησή της – και αποκαλύπτει την εν πολλοίς αντιφατική πολιτική φιλοσοφία του Καραγάτση. Ο ίδιος περιγράφοντας το «επαναστατικό» του τρίπτυχο, σημειώνει ότι πρόκειται για «βιολογική και κοινωνική ιστορία μιας αστικής ελληνικής οικογένειας από το 1821 ως τα σήμερα, τοποθετημένη εξελικτικά μέσα στην κοινωνική, εθνική, πολιτιστική και πνευματική ιστορία του τόπου μας».
Στον «Κοτζάμπαση» ο συγγραφέας στήνει μπροστά μας έναν ολοζώντανο κεντρικό ήρωα, τον Μίχαλο Ρούση, πρόσωπο πραγματικό, που «φωτογραφίζει» τον προεστό προπάππο του, που γίνεται εξωμότης και προδότης προκειμένου να σώσει τη ζωή του, παραδομένος στην ευδαιμονιστική αντίληψη της ζωής. Με επίκεντρο τον Μίχαλο, που αλλαξοπιστεί, όταν συλλαμβάνεται από τους Τούρκους, ο Καραγάτσης μας κληροδοτεί μια ολοκληρωμένη τοιχογραφία της εποχής των επαναστατικών χρόνων με όλα τα παραλειπόμενα της κλασικής ιστορίας.
Με σημείο αιχμής έναν αντιήρωα, που κινείται μακριά από το ηρωικό πρότυπο, ο συγγραφέας που τόλμησε να μας παρουσιάσει ως λαό όπως είμαστε, δίχως ωραιοποιήσεις και εμμονές, ιδεολογικές ή συναισθηματικές -όπως άλλωστε είχε κάνει και στη μεσοπολεμική του τριλογία «Εγκλιματισμός κάτω από το Φοίβο» («Συνταγματάρχης Λιάπκιν», «Μεγάλη Χίμαιρα», «Γιούγκερμαν»), έτσι και στον «Κοτζάμπαση» δεν υποκλίνεται στην κατεστημένη ιστορία και σε παραδεδομένα ιστορικά σχήματα, αλλά αδράχνει την ευκαιρία, για να μεμφθεί τις εγωιστικές τάσεις και τις διχόνοια των Ελλήνων και να αποδομήσει την τάξη των προεστών, την οποία περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα.
Ως εδώ δεν μας εκπλήσσει, γιατί με το τσαγανό που διέθετε, δεν έκρυβε τα λόγια του και δεν ελισσόταν, βλέποντας πάντα και τα σκοτάδια μας. Μας ξαφνιάζει όμως με την πολιτική φιλοσοφία του, όπως αυτή αναπτύσσεται σε αυτό το ιστορικό μυθιστόρημα και σε όλη την «επαναστατική τριλογία» του, με τις μαρξιστικές του σκέψεις -παράδοξο για τον δεξιών απόψεων Καραγάτση- τις σχετικές με την ταξική πάλη στους κόλπους της Επανάστασης. Διαχωρίζοντας την πραγματικότητα από τα θρυλούμενα, γράφει στον «Κοτζάμπαση»: «Η Επανάστασις εξέσπασεν εντός του Λαού των Ελλήνων, ως έκρηξη θεϊκής οργής κατά της τυραννίας».
Επισημαίνοντας επίσης την προσπάθεια χειραγώγησης του Αγώνα από τους κοτζαμπάσηδες και τον καιροσκοπισμό τους για διατήρηση των προνομίων τους στο μελλοντικό ανεξάρτητο κράτος, υπογραμμίζει: «Ο πολύς κόσμος πιστεύει ότι εμείς τα εκηρύξαμε. Πρόκειται περί τεχνάσματος, που εμηχανεύθημεν διά να επανορθώσωμεν εκ των υστέρων τα σφάλματα και τας αβλεψίας μας. Οτε μετ’ ολίγας ημέρας αντελήφθημεν ότι επλανήθημεν, ότι η εκραγείσα Επανάστασις έχει πολλάς ελπίδας επιτυχίας, τότε επαρουσιάσθημεν εις το προσκήνιον, λαμβάνοντας ανά χείρας τα ηνία του Αγώνα».
Το πρώτο ιστορικό μυθιστόρημα για την Επανάσταση, με τον γνωστό καραγατσικό ζόφο, που όμως απαλύνεται με το πάθος για τις χαρές της ζωής και ποτίζεται με τους ανθρώπινους χυμούς αλλά και τις ανθρώπινες αδυναμίες, κατά τη συνήθη πρακτική του Καραγάτση, διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Θανάση Τριαρίδη, μέσα από ένα ενδιαφέρον κείμενο «που κινείται διαρκώς στις παρυφές του εφιάλτη» και ενορχηστρώθηκε σκηνοθετικά από τον εγγονό του συγγραφέα, Δημήτρη Τάρλοου.
Για τη σκηνοθετική του γραμμή, σημειώνει ο ίδιος: «Αντιμετωπίζω τους χαρακτήρες ως ονειρικά όντα, σε κρίσιμες στιγμές της ύπαρξης. Η αποδοχή της υποκειμενικότητας είναι το κλειδί για να κατορθώσουμε να συνδιαλεχθούμε με την ιστορία μας, τη βιολογική μας ταυτότητα. Ολοι και όλα είναι και κάτι άλλο εκτός από αυτό που φαίνεται. Ο κωμικοτραγικός επίλογος της ζωής του Μίχαλου Ρούσση είναι απλώς μια υπενθύμιση». Στον κεντρικό ρόλο ο Γιώργος Χριστοδούλου, περιβάλλεται από μια πλειάδα εκλεκτών ηθοποιών μεταξύ των οποίων οι: Οδυσσέας Αλιφερόπουλος Κώστας Βασαρδάνης, Δημήτρης Ήμελλος, Μάξιμος Μουμούρης, Γιώργος Μπινιάρης και Δημήτρης Μπίτος.
Συναντηθείτε με τον «Εξωμότη» του Εθνικού Θεάτρου στη διαδικτυακή σκηνή του.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
