Τσέζαρις Γκραουζίνις: «Οι άνθρωποι, ξαφνικά, για μια ακόμα φορά, έγιναν λιγότερο ελεύθεροι»

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

Η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του «Καλιγούλα» έγινε έμπνευση για τον Αλμπέρ Καμύ να συγγράψει το ομώνυμο έργο, το οποίο διασκευάζει και σκηνοθετεί ο Τσέζαρις Γκραουζίνις από τις 7 Μαΐου στο Λιθογραφείον.

Όπως σημειώνεται για την παράσταση, πρόκειται για μια «κωμική περφόρμανς» που αποδομεί σαρκαστικά την εξουσία, την ”πολιτική”, τη θρησκεία, τον ερωτισμό και την τέχνη. Σήμερα, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις, με αφορμή τον «Καλιγούλα», μιλά στο pelop.gr για την παράσταση και τον Αλμπέρ Καμύ, την πολιτική και την εξουσία και πολλά άλλα.

«Καλιγούλας» του Καμύ, ένα έργο που έχει παρουσιαστεί σε αρκετές περιπτώσεις ως μέσο αντίστασης σε τυραννικά καθεστώτα. Τι έχει να πει στο σήμερα;

Μου φαίνεται πώς οι περισσότερες από τις περιπτώσεις που αναφέρετε αφορούν σε επιφανειακές αναγνώσεις του έργου. Αν κάποιος μου έλεγε ότι ο Αλμπέρ Καμύ έγραψε αυτό το αριστούργημα μόνο για να εξερευνήσει το φαινόμενο της τυραννίας, θα τον προέτρεπα να ξαναδιαβάσει το κείμενο πιο προσεκτικά. Παρόλο που το έργο του Καμύ βασίζεται χαλαρά σε κάποια γεγονότα της σταδιοδρομίας του Γάιου Ιούλιου Καίσαρα Αύγουστου Γερμανικού, του επονομαζόμενου Καλιγούλα, δηλαδή ενός ιστορικού προσώπου, σε καμία περίπτωση δε μας παρέδωσε μια ιστορία για έναν παράφρονα ή έναν εγκληματία με απεριόριστη πολιτική δύναμη και εξουσία. Κατά τη γνώμη μου οι στόχοι του Καμύ ήταν πολύ βαθύτεροι και σίγουρα πιο ουσιαστικοί από μια απλή εξερεύνηση των σκοτεινών μυστηρίων της ψυχής κάποιου διεστραμμένου Ρωμαίου αυτοκράτορα. Για μένα ο δημιουργικός διάλογος με το κείμενο του Καμύ ήταν μια συναρπαστική ευκαιρία να αναλογιστώ τις βασικές ανθρώπινες επιθυμίες -την ελευθερία και την ευτυχία. Και το έκανα τώρα, γιατί διαισθητικά αισθάνομαι ότι μετά τις πολύ παράξενες περσινές εμπειρίες, οι άνθρωποι, ξαφνικά, για μια ακόμα φορά, έγιναν λιγότερο ελεύθεροι και λιγότερο χαρούμενοι.

Περιγράφετε την συγκεκριμένη παράσταση ως μια «κωμική περφόρμανς». Μιλήστε μας λίγο για την δική σας διασκευή στο έργο του Καμύ.

Λοιπόν, το ξέρετε, ανήκω στο είδος των σκηνοθετών που αποφεύγουν να περιγράφουν τις παραστάσεις τους στις συνεντεύξεις τους. Αλλά αυτή τη φορά, θα αγνοήσω τη συνήθειά μου … Ονομάζω την παράστασή μου “περφόρμανς”, γιατί οι θεατές, κατά κάποιο τρόπο, θα γίνουν μέρος της παράστασης. Όταν θα καθίσουν στις θέσεις τους, θα βρεθούν σε μια δημόσια συνάντηση με έναν εκπρόσωπο της σύγχρονης πολιτικής ελίτ, ο οποίος υπήρξε “αυτόπτης μάρτυρας της αυταρχικής διακυβέρνησης του Καλιγούλα”, και θα συζητηθούν οι πολιτικές, οικονομικές και ιδεολογικές πτυχές εκείνου του καθεστώτος. Έπειτα από λίγο όμως, αυτή η συζήτηση, λόγω κάποιων απροσδόκητων δραματουργικών ανατροπών, θα μετατραπεί σε κάτι άλλο… Εδώ όμως, θα πρέπει να σταματήσω, για να προστατέψω τους θεατές από ένα ”σπόιλερ”. Τώρα, όσον αφορά στο χαρακτηρισμό ”κωμική”…Βλέπω πολλή κρυμμένη λεπτή ειρωνεία ή ακόμα και χιούμορ στα έργα του Καμύ. Πιστεύω ότι όταν σκεφτόμαστε τον παραλογισμό της ύπαρξής μας και τον συζητάμε, δεν πρέπει να μένουμε ανένδοτα σοβαροί, αλλιώς θα μας αρπάξει με τα νύχια της η τρέλα. Και εδώ, αν μου επιτρέπετε, θα θυμίσω ένα θαυμάσιο ρητό της ανατολίτικης σοφίας: «τα δακρυσμένα μάτια δεν βλέπουν τον κόσμο καθαρά».

(photo credit Αναστασία Λάτα)

Ο Καλιγούλας τελικά είναι ένας τρελός, ένας παράφρων ή ένας παθιασμένος άνθρωπος που όπως λέει «έχει ανάγκη το αδύνατο»;

Αν ακολουθήσουμε μια ορισμένη λογική, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως παράφρον. Οι άνθρωποι, ήταν και είναι απασχολημένοι με το να κάνουν σήμερα δυνατό ό,τι φάνταζε αδύνατο χθες ή πριν χρόνια ή σε προηγούμενες γενιές. Ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος χάρη σε αυτές τις συνεχείς και ακαταπόνητες προσπάθειες. Χάρη στη φυσική και βασική του επιθυμία για το αδύνατο, ο άνθρωπος δημιούργησε τον πολιτισμό, τις τέχνες και τις επιστήμες. Η ίδια ανάγκη, η ίδια επιθυμία για το αδύνατο ήταν το καύσιμο για όλες τις επαναστάσεις -τόσο τις κοινωνικές όσο και τις πνευματικές.

Γιατί τελικά η εξουσία διαφθείρει όσους την αποκτούν;

Θα έλεγα ότι συμβαίνει σε αυτούς που θεωρούν την εξουσία προνόμιο ή κάποιου είδους ευχαρίστηση και όχι ευθύνη.

Ο Καμύ χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο του έργο ως μια «τραγωδία της νόησης». Εσείς;

Αφού το λέει ο ίδιος ο Καμύ, δε βρίσκω λόγο να διαφωνήσω μαζί του. Η δική μου δουλειά δεν είναι να εξηγήσω, αλλά να ερμηνεύσω το έργο του. Εννοώ, να μεταφέρω με θεατρική δράση την ποίηση και τις σκέψεις του.

Ποιος θα μπορούσε να είναι σήμερα ο «Καλιγούλας»; Ποιος σύγχρονος πολιτικός θα μπορούσε να πάρει τη θέση του;

Κανείς σε ολόκληρο τον κόσμο, σίγουρα. Δεν υπάρχουν τέτοιοι πολιτικοί στην πραγματικότητά μας. Οι σημερινοί πολιτικοί είναι αυτό που είναι, γιατί δεν είναι ικανοί να σκέφτονται στο επίπεδο του Καλιγούλα του Καμύ. Δεν διαθέτουν αρκετό μυαλό και καρδιά για αυτό. Ή, ακόμα κι αν είχαν, δεν είχαν κουράγιο για κάτι τέτοιο.

(photo credit Αναστασία Λάτα)

Παράλληλα, προετοιμάζεστε για την καλοκαιρινή σας παραγωγή «Αντιγόνη». Άλλο ένα έργο που μιλάει για την εξουσία. Πώς έγινε η επιλογή του;

Η πρώτη τραγωδία που ανέβασα στην Επίδαυρο το 2012 ήταν ο ”Οιδίποδας Τύραννος”. Η δεύτερη– η ”Επτά επί Θήβας”, που περιγράφει τη συμπλοκή και το θάνατο των δύο γιων του Οιδίποδα. Οπότε, μου φαίνεται πολύ φυσικό και πολύ συναρπαστικό να συνεχίσω να εξερευνώ τα τραγικά πεπρωμένα της καταραμένης οικογένειας των Λαβδακηδών. Βλέπω την ”Αντιγόνη” ως τον επόμενο προορισμό σε αυτό το καλλιτεχνικό ταξίδι. Ακόμα κι αν ένα από τα θέματα του έργου είναι ο παραλογισμός στον οποίον οδηγείται κάποιος που έχει εξουσία και καταστρέφει ζωές, εγώ θέλω και θα προσπαθήσω να κάνω μια παράσταση για την χαρά της ύπαρξης.

Πώς είναι να επιστρέφετε στην Επίδαυρο;

Είναι τόσο ευχάριστο, σα να βλέπεις ξανά ένα υπέροχο όνειρο. Είναι τόσο τρομακτικό, σα να περνάς για μια ακόμη φορά τεστ  επαγγελματικής και πνευματικής ωριμότητας.

Στους ρόλους της «Αντιγόνης», η οποία ανοίγει και τον Κύκλο Αντιγόνη «Antigonisms» βλέπουμε γνωστούς ηθοποιούς της νέας γενιάς, με την Έλλη Τρίγγου να υποδύεται την κόρη του Οιδίποδα. Πώς έγινε η επιλογή των ηθοποιών;

Το θέσατε σωστά – θέλω να δουλέψω με νέους ηθοποιούς, γιατί βλέπω την ”Αντιγόνη” ως την τραγωδία ανθρώπων που είχαν όλη τη ζωή μπροστά τους. Οι συγκρούσεις και η ενέργεια αυτού του αριστουργήματος του Σοφοκλή απευθύνονται και αφορούν πρώτα απ’ όλα τους νέους ανθρώπους, πιστεύω. Θέλω να σας πω με ποια λόγια τελειώνει το έργο στη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα.

Κι όποιος νομίζει πως μπορεί κάτι να βγάλει απ’ την αλαζονεία,
μακάρι να προλάβει ν’ ασπρίσουν τα μαλλιά του και να μάθει
πως δεν υπάρχει βαθύτερος γκρεμός απ’ την ανθρώπινη ανοησία!

Ταυτότητα της παράστασης

Σκηνοθεσία – Διασκευή: Τσέζαρις Γκραουζίνις. Σκηνικό – Κοστούμια: Κέννυ ΜακΛέλλαν. Πρωτότυπη μουσική: Χάρης Πεγιάζης. Φωτισμοί: Ευσταθία Δρακονταειδή. Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Λάτα. Παραγωγή: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελένη Γεωργακοπούλου, Φάνης Δίπλας, Αλέξανδρος Κουκιάς, Αλέξανδρος Τσίτσος.

Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠ.ΠΟ.Α.

Η πρεμιέρα θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 7 Μαΐου στις 9.30 το βράδυ και οι μέρες και ώρες των παραστάσεων είναι οι εξής: Παρασκευή: 23:59 (μεταμεσονύχτια), Σάββατο: 21:30, Κυριακή και Δευτέρα: 20:00

Τιμές εισιτηρίων: Παρασκευή και Δευτέρα 10 ευρώ κανονικό, 5 ευρώ φοιτητικό και 5 ευρώ μειωμένα (ανέργων, ατέλειες), Σάββατο και Κυριακή 12 ευρώ κανονικό, 7 ευρώ φοιτητικό, 5 ευρώ μειωμένα (ανέργων, ατέλειες).

Ηλεκτρονική προπώληση εισιτηρίων: https://www.ticketservices.gr/event/kaligoulas-theatro-lithografeio/

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News