Ελληνική κοινωνία: Μια γερασμένη κοινωνία
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΛΤΣΑ *
Πολλά είναι τα προβλήματα της σημερινής ελληνικής κοινωνίας και αφορούν στο οικονομικό (οικονομική ύφεση, μνημόνια, διεθνής έλεγχος κ.λπ.), πολιτικό (έλλειψη εμπιστοσύνης πολιτών και πολιτείας, απογοήτευση), κοινωνικό επίπεδο (υγειονομική κρίση, ανισότητες, φτώχεια, ανεργία).
Μεταξύ αυτών το δημογραφικό αδιέξοδο – που αφενός υπονομεύει την οικονομική ανάκαμψη και αφετέρου, μακροπρόθεσμα, την ταυτότητα και την υπόσταση της χώρας.
Η φυσική αύξηση του πληθυσμού στην Ελλάδα είναι αρνητική και η ελληνική κοινωνία παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά μιας γερασμένης κοινωνίας. Για πρώτη φορά – το 2011 – ο αριθμός των θανάτων ξεπέρασε αυτόν των γεννήσεων (φυσικό ισοζύγιο) κατά περίπου 30 χιλιάδες.
Η συχνότητα των γάμων και ο αριθμός των παιδιών ανά οικογένεια περιορίζεται, ανατρέπεται η αναλογία των νέων – ηλικιωμένων και η σχέση εργαζομένων – συνταξιούχων επιδεινώνεται. Οι συνθήκες που διαμορφώνονται έχουν αρνητικά αποτελέσματα στο συνταξιοδοτικό σύστημα, την υγεία, την παιδεία και, φυσικά, την οικονομική ανάπτυξη.
Το πρόβλημα αυτό κάνει την εμφάνισή του τη δεκαετία του 1980 (οι γεννήσεις ανά έτος μειώθηκαν από τις 150.000 στις 100.000), με βάση στοιχεία από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ).
Η εισροή, βέβαια, των μεταναστών (από βαλκανικές χώρες 1991-2000) συνέβαλε αρχικά στην ανακοπή της πτωτικής τάσης της υπογεννητικότητας.
Η οικονομική, ωστόσο, κρίση της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα και ο συστηματικός περιορισμός του κοινωνικού κράτους, από την άλλη, κατέστησαν εντονότερο και απειλητικότερο το δημογραφικό πρόβλημα.
Με την οικονομική κρίση οι μεταναστευτικές ροές προς τη χώρα περιορίστηκαν, ενώ ταυτόχρονα το πιο δυναμικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού με εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες («braindrain») μετανάστευσε στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα δυστυχώς ενώ ανέλαβε το κόστος της εκπαίδευσης αυτών των νέων, δεν καρπώνεται την προσφορά τους στην ελληνική οικονομία, πολιτεία και κοινωνία και βρίσκεται μεταξύ των πρώτων χωρών όσον αφορά στο ποσοστό των νέων που εγκαταλείπουν τη χώρα τους.
Η οικονομική ύφεση και η υγειονομική κρίση ουσιαστικά οξύνει το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας, το οποίο εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί στο μέλλον εάν δεν ληφθούν μέτρα αντιμετώπισής του.
Είναι ανάγκη να αναζητηθούν λύσεις άμεσα και να διαμορφωθούν προτάσεις για την ανατροπή του κλίματος υπογεννητικότητας.
Πρέπει να υποστηριχθεί η οικογένεια και η γυναίκα που κυοφορεί ή επιθυμεί να τεκνοποιήσει. Πρέπει να γνωστοποιηθεί το πρόβλημα στην κοινωνία με σκοπό την ευαισθητοποίηση και τη μελέτη του ζητήματος.
Πρέπει να δοθούν κίνητρα (φορολογικά, επαγγελματικά, χρηματοδοτικά κλπ) ώστε να επιστρέψουν και να προσφέρουν όλοι αυτοί οι νέοι, που έφυγαν μετανάστες. Προσφορά που είναι αναγκαία αφενός για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και αφετέρου για την άμβλυνση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας.
Το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας είναι και θα πρέπει να αποτελέσει κυρίαρχο ζήτημα της κεντρικής πολιτικής εξουσίας.
Ως θεμελιώδες πρέπει να αντιμετωπίζεται και από τα μέσα ενημέρωσης, να αναδειχθεί συστηματικά σε όλες τις πτυχές του.
Πρέπει να καταστεί θέμα κυρίαρχο του δημόσιου διαλόγου προκειμένου να διαμορφωθούν συμπεράσματα, να αναζητηθούν προτάσεις και λύσεις για την αντιμετώπιση του σοβαρού ζητήματος ή τουλάχιστον να περιορίσουμε τις επιπτώσεις του.
* Ο Δημήτρης Καλτσάς είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
