Μια άλλη… επαναστατική «επιστήμη»

ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΒΑΛΛΗΝΔΡΑ *

Διανύοντας τον 21ο αιώνα και κάνοντας μια ιστορική αναδρομή σε θέματα υγείας, διαπιστώνει κανείς ότι στον προηγούμενο αιώνα η σημαντικότερη μείωση της θνησιμότητας προήλθε από πολιτικές υγείας που υιοθέτησαν και εφάρμοσαν δραστηριότητες, όπως ο μαζικός εμβολισμός και η δημόσια υγιεινή. Δραστηριότητες που χρηματοδοτήθηκαν τόσο από τα κράτη, όσο και από συλλογικές και ατομικές πρωτοβουλίες.

Ταυτοχρόνως, υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο που καθορίστηκε, τόσο με διατάξεις του Ελληνικού Συντάγματος, όσο και με διεθνείς συμβάσεις, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την Βιοϊατρική (σύμβαση Οβιέδο) καθώς, και με την παγκόσμια διακήρυξη για την βιοηθική και τα ανθρώπινα δικαιώματα της UNESCO.

Η πανδημία του νέου κορονοϊoύ SARS-Cov-2 που ταλανίζει ολόκληρη την ανθρωπότητα τον τελευταίο χρόνο, καθώς και η μάχη για τον περιορισμό και την σταδιακή εξάλειψή της, αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα παγκοσμίως. Έφερε στο προσκήνιο το θέμα του υποχρεωτικού ή μη εμβολιασμού για την προστασία της δημόσιας υγείας και ήταν επόμενο να δημιουργήσει αντιδραστικές τάσεις και κινήματα αρνητών.

Η διεθνής επιστημονική κοινότητα προέταξε, ως το βασικότερο όπλο σ’ αυτό τον «πόλεμο» εναντίον του ιού, την ανάγκη καθολικού εμβολιασμού του πληθυσμού. Γι’ αυτό με πρωτοφανή τρόπο και ταχύτητα, η επιστημονική κοινότητα, σε συνδυασμό με την τεράστια πρόοδο της φαρμακολογίας αλλά και τη μεγάλη κρατική και ιδιωτική χρηματοδότηση της έρευνας, κινητοποιήθηκε προς την παρασκευή των εμβολίων που θα εξουδετέρωναν τον νέο «εχθρό». Και πράγματι, σε σύντομο χρονικό διάστημα για τα δεδομένα των εμβολίων, παρασκευάστηκαν τα πρώτα εμβόλια που ναι μεν είναι νέα, αλλά η τεχνολογία πίσω από αυτά, έχει ιστορία 20 ετών.

Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, παρά τον τεράστιο αριθμό νεκρών, αμφισβητεί την ύπαρξη του ιού και δυσπιστεί απέναντι στον εμβολιασμό. Πρόκειται για τους αρνητές των εμβολίων, που εδώ και χρόνια αποτελούν κίνημα στον δυτικό κόσμο. Η θεωρία τους στηρίζεται σε μια ευρεία γκάμα επιχειρημάτων. Εμπειρικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά, πολιτικά, έως και επιχειρήματα συνωμοσιολογίας.  

Ποια είναι όμως η κοινωνική και η ιδεολογική ταυτότητα -προφίλ- όλων όσοι ανήκουν στους αρνητές των εμβολίων;

Εκτός από τους ελάχιστους «ανόητους» και «γραφικούς» που διακατέχονται από ένα αντιεπιστημονικό πνεύμα, η πλειονότητα των αρνητών δεν διαφέρει σε τίποτε από τους άλλους πολίτες. Η δε άρνηση απαντάται, χωρίς διακρίσεις, σε όλα τα μορφωτικά, πολιτισμικά, πολιτικά και οικονομικά στρώματα της κοινωνίας. Ωστόσο, όλοι τους έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Θεωρούν, εμμονικά, ότι η επιστήμη και η τεχνολογία έχει γίνει εργαλείο στα χέρια των ισχυρών, είτε οι ισχυροί είναι τα πολιτικά συστήματα, είτε οι πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες, είτε οι εκπρόσωποι κάθε κυρίαρχου κεφαλαίου που σκοπό έχουν να διογκώσουν τα ήδη κολοσσιαία τους κέρδη, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη δημόσια υγεία.

Έτσι οι αρνητές, που μπορεί να είναι ακόμα και ιατροί με εναλλακτικές απόψεις για την ιατρική, προσπαθούν να θεμελιώσουν μιαν άλλη «επιστήμη». Επαναστατική και ανένταχτη – στον αντίποδα της επίσημης ιατρικής – που, δήθεν, έχει την τόλμη να αποκαλύψει την «αλήθεια» την οποία από συμφέρον και ιδιοτέλεια οι υπόλοιποι αποκρύπτουν.

Αυτό το εναλλακτικό, αντισυστημικό ρεύμα χαρακτηρίζεται από μια αξιοσημείωτη πολιτική ευρυχωρία που αγκαλιάζει τους αριστεριστές, τους ακροδεξιούς και γενικώς κάθε απογοητευμένο από τη σύγχρονη δημοκρατία και ευεπίφορο σε συνωμοσιολογικές θεωρίες.

Πάντως, αν αναλογιστεί κανείς τις ανισότητες στην πρόσβαση για την υγεία για τα δισεκατομμύρια συνανθρώπων μας σε υποβαθμισμένες χώρες του πλανήτη, είναι αλαζονεία, εμείς, οι ευνοημένοι πολίτες των δυτικών κοινωνιών, να αρνούμαστε ή ακόμα και να διαλέγουμε το εμβόλιο.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, όσο παραμένουν ανεμβολίαστοι άνθρωποι, ο κορονοϊός θα διασπείρεται και ολοένα ανθεκτικότερες μεταλλάξεις θα απειλούν, χωρίς εξαιρέσεις, όλη την ανθρωπότητα.

* Η Αντιγόνη Βαλληνδρά είναι γενικός ιατρός, διευθύντρια ΕΣΥ ΚΥ Αγίας Παρασκευής.