Πώς Στάλιν καιΤσώρτσιλ τα «μοίρασαν»

Ο Βασίλης Μπεκίρης είναι τ. υφυπουργός Παιδείας.

Το θέμα της επιρροής των Aγγλων στην χώρα μας έχει συζητηθεί πάρα πολύ. Πολλοί δέχονται ότι την ωφέλησε και άλλοι πιστεύουν ότι την έχει βλάψει σημαντικά.

Βέβαια άλλοι, επιζητούσαν την επιρροή μιας άλλη δύναμης και συγκεκριμένα την επιρροή της Σοβιετικής Eνωσης.

Τι όμως είχε συμβεί στην πράξη και οι Aγγλοι απέκτησαν, μετά την αποχώρηση των Γερμανών, την απόλυτη επιρροή;

Τον Ιούνιο του 1944 είχε γίνει προσωρινή ρύθμιση των σχέσεων Ρωσίας – Αγγλίας στα Βαλκάνια – να έχει το στρατιωτικό άρα και το πολιτικό «βέτο» στην Ελλάδα η Αγγλία και στην Ρουμανία η Ρωσία – με διάρκεια τρίμηνη. Μετά την εκπνοή του, δεν έγινε καμία ανακαίνιση του θέματος για ανανέωση της προθεσμίας. Σιωπηρά η συμφωνία ίσχυε αφού δεν παρουσιάσθηκε καμία προστριβή. Μάλιστα αναφέρεται το εξής περιστατικό. Ο πρεσβευτής της Αγγλίας στη Μόσχα Κλαρκ Κερ, σε τηλεγράφημα που έστειλε στον υπουργό Εξωτερικών Ηντεν αναφέρει:

«Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ κι εγώ επιδώσαμε στο Στάλιν μήνυμα από τον πρόεδρο Ρούσβελτ και τον πρωθυπουργό Τσώρτσιλ για την συνδιάσκεψη του Κεμπέκ. Του είπα ότι πολύ σύντομα θα στείλουμε Βρετανικές δυνάμεις στην Ελλάδα και ο Στάλιν απάντησε: «Ωραία, είναι πια καιρός».

Κι ενώ οι Ελληνες απολαμβάνουν την πρώτη γεύση της ελευθερίας, στη Μόσχα πραγματοποιείτο μια ιστορική συνάντηση Στάλιν – Τσώρτσιλ με την έγκριση του προέδρου Ρούσβελτ (10 – 20 Οκτωβρίου 1944).

Επέτρεψε ορισμένους διακανονισμούς μεταξύ Σοβιετικής Ενωσης και Αγγλίας, που αφορούσαν στα Βαλκάνια και χαρακτηρίσθηκαν ως «πούλημα μικρών λαών από τους μεγάλους» αλλά κι ως «παζάρι για μοίρασμα μεταξύ δύο μεγάλων δυνάμεων».

Στη διάσκεψη έγινε σαφής λόγος και για την Ελλάδα: «Ο Πρωθυπουργός Τσώρτσιλ δήλωσε ότι η Βρετανία οφείλει να είναι ηγετική δύναμη στη Μεσόγειο κι ελπίζει ότι ο Στάλιν θα τον αφήσει να έχει το πρώτο λόγο στην Ελλάδα, ακριβώς όπως στη Ρουμανία. Βέβαια η Βρετανική Κυβέρνηση θα διατηρεί επαφή με τη Σοβιετική.

Ο Στάλιν κατανοεί ότι η Βρετανία υπέφερε πάρα πολύ, όταν είχαν κοπεί οι επικοινωνίες της στη Μεσόγειο από τους Γερμανούς. Για τη Βρετανία ήταν σοβαρό θέμα αν οι μεσογειακοί δρόμοι δεν βρίσκονταν στα χέρια της. Συμφώνησε με τον Τσώρτσιλ ότι η Βρετανία πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στην Ελλάδα».

Μετά ήλθε η οριστική συμφωνία. Φαίνεται ξεκάθαρα στα απομνημονεύματα του Τσώρτσιλ, όπου γράφει: «Η στιγμή ήταν κατάλληλη για μπίζνες κι έτσι είπα ας κανονίσουμε τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Τα στρατεύματά σας είναι σε Ρουμανία και Βουλγαρία. Εκεί έχουμε συμφέροντα, αποστολές και πράκτορες. Ας μη μπλέκουμε σε μικροαντιθέσεις.

Σε ό,τι αφορά Βρετανία και Ρωσία πώς θα πήγαινε να έχετε 90 εκατοστά υπεροχή στη Ρουμανία, να έχουμε 90 εκ. στην Ελλάδα και για τη Γιουγκοσλαβία να πάει 50-50 πενήντα – πενήντα. Εγραφα σε μισό φύλλο χαρτιού: Ρουμανία: Ρωσία 90%, Αλλοι 10% Ελλάδα: Μεγάλη Βρετανία: 90%, Ρωσία: 10%, Γιουγκοσλαβία 50 – 50%, Ουγγαρία 50 – 50%

Βουλγαρία: Ρωσία 75%, Αλλοι 25% Το έσπρωξα στον Στάλιν, για λίγο υπήρξε σιωπή και στη συνέχεια πήρε μπλε μολύβι, το τσέκαρε και μας το ξανάδωσε. Τα πάντα κανονίστηκαν σε τόσο χρόνο, όσο παίρνει να γραφτούν. Είχαμε, βεβαίως, εξετάσει επί πολύ και με ανησυχία τη θέση μας. Ελπίζαμε ότι θα ήταν η τράπεζα ειρήνης, όταν ο πόλεμος θα είχε κερδηθεί. Υστερα από λίγο είπα: Δεν θα εθεωρείτο μάλλον κυνικό, αν φαινόταν ότι αντιμετωπίσαμε αυτά τα θέματα, τα τόσα μοιραία για εκατομμύρια ανθρώπους με τόσο πρόχειρο τρόπο; Ας κάψουμε το χαρτί. Ο Στάλιν είπε: ‘’Οχι φύλαξέ το’’.

Το κείμενο, παρουσιάζει Ρωσία και Αγγλία στη κυνική «αγοραπωλία» των λαών και δεν είναι καταχωρισμένο στα επίσημα αγγλικά πρακτικά. Για ποιο όμως λόγο το απάλειψε ο Βρετανός πρωθυπουργός; Μήπως αποτελούσε μια απλή κουβέντα του Τσώρτσιλ χωρίς συνέχεια;

Βέβαια, το περιστατικό η Ρωσία μετά από 18 χρόνια το διέψευσε στην επίσημη «Ιστορία των Μεγάλων υπέρ πατρίδας πολέμων» (1962) όπου χαρακτηρίζεται ως «επινόηση».

Ομως στην πραγματικότητα όλα στο χαρτί του Τσώρτσιλ πραγματοποιήθηκαν.

Μάλιστα ο Πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Μόσχα Χάριμαν την επόμενη ημέρα έστειλε στον Ρούσβελτ τηλεγράφημα: «Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο Τσώρτσιλ νομίζει ότι έχει ήδη αποκτήσει την έγκριση του Στάλιν να χρησιμοποιήσει τη σοβιετική επιρροή για να εμποδίσει τους Ελληνες κομμουνιστές από το να ασκήσουν φθοροποιό επιρροή…».