Γιατί ήταν Αθλος η Επανάσταση του 1821;
Της Δρ Δήμητρας Καμαρινού
«Ημείς αν δεν είμεθα τρελλοί δεν εκάναμεν την επανάστασιν»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Αν δει κανείς στο χάρτη την έκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα καταλάβει πόσο ασύλληπτος ήταν ο άθλος της Ελληνικής Επανάστασης. Ηρωικός και τολμηρός με μόνο όπλο τον πόθο για ελευθερία. «Ο κόσμος μας έλεγε τρελλούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελλοί δεν εκάναμεν την επανάστασιν, διατί ηθέλαμεν συλλογισθή πρώτον διά πολεμοφόδια, καβαλαρία μας, πυροβολικό μας, πυριτοθήκαις μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμεν λογαριάσει την δύναμιν την εδική μας, την τούρκικη δύναμη.», γράφει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του. (Κολοκοτρώνη Απομνημονεύματα, καταγραφή Γ. Τερτσέτη, Εκδ. Ωκεανίδα. 1973. σ. 178.)
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία στην διάρκεια της Ιστορίας της είχε φτάσει σε έκταση να περιλαμβάνει ασιατικά εδάφη ως το Ιράκ, τις χώρες της Βόρειας Αφρικής, τα Βαλκάνια και κάποτε είχε προωθηθεί ως τη Βιέννη.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν διαιρεμένη σε γεωγραφικές περιφέρειες που ονομάζονταν εγιαλέτια. Στον χάρτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οριοθετείται το εγιαλέτι του Αιγαίου που συσχετίζεται με τον δημοσιευμένο από την τουρκική κυβέρνηση χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Η Ελληνική Επανάσταση ήταν η πρώτη επιτυχημένη στους κόλπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μέσα σε μία μόλις δεκαετία δημιουργήθηκε το ανεξάρτητο εθνικό κράτος της Ελλάδας περιλαμβάνοντας την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα συμπεριλαμβανομένης της Εύβοιας και τις Κυκλάδες.
Οι Ελληνες άλλαξαν τη ροή της ιστορίας. Με τα κορμιά τους έστησαν γεφύρι κόντρα στο ορμητικό ποτάμι, για να χτίσουν την ελευθερία τους από τους Οθωμανούς και από την απολυταρχία. Επτά χρόνια είχαν αντέξει ως τη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Αυτοί έδωσαν έδαφος για να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων στην πολιτικο-στρατιωτική σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου.
ΤΙ ΕΚΑΝΑΝ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΕΣ
Μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον άθλο της Ελληνικής Επανάστασης, εάν δούμε την Ιστορία των γειτονικών μας βαλκανικών κρατών. Πότε απελευθερώθηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και δημιουργήθηκαν τα ανεξάρτητα εθνικά κράτη της Σερβίας, της Βουλγαρίας, της Αλβανίας και της Ρουμανίας; Σημειώνουμε ότι αυτονομία μιας γεωγραφικής περιοχής σημαίνει ότι παραμένει υπό την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που της παραχωρεί ορισμένα προνόμια αυτοδιοίκησης. Ανεξαρτησία σημαίνει την πλήρη απελευθέρωση και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους.
Οι Σέρβοι είχαν πραγματοποιήσει τον 19ο αιώνα δύο εξεγέρσεις ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η πρώτη εξέγερση με επικεφαλής τον Δούκα Καραγιώργη Πέτροβιτς ξεκίνησε το 1804 και καταπνίγηκε μετά από μία δεκαετία από τον οθωμανικό στρατό.
Η δεύτερη ξεκίνησε, όταν ο Μίλος Ομπρένοβιτς ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης στην εκκλησία του χωριού Τάκοβο την Κυριακή των Βαΐων, όπως φαίνεται στην εικόνα του επιστολικού δελταρίου (23.04.1815). Η εξέγερση καταπνίγηκε το 1815 από τον Χουρσίτ πασά. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στην αναγνώριση προνομίων αυτονομίας της Σερβίας με ηγεμόνα τον Μίλος. Συγκεκριμένα, το 1830 η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνώρισε την αυτονομία της Σερβίας. Ομως η ανεξαρτησία της χώρας αναγνωρίστηκε διεθνώς στο Συνέδριο του Βερολίνου το 1878.
Δύο στοιχεία από τον αγώνα των Σέρβων έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς. Ο αγώνας των Σέρβων δεν υποστηρίχτηκε από ένα κίνημα αντίστοιχο του Φιλελληνισμού, το οποίο επέδειξε μεγάλη δυναμική στην έμπρακτη υποστήριξη της Ελληνικής Επανάστασης. Διότι οι Φιλέλληνες ήταν μορφωμένοι κυρίως των ισχυρών οικονομικά και κοινωνικά τάξεων της Ευρώπης και της Αμερικής, που συγκινήθηκαν από τον αγώνα για ελευθερία των απογόνων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, στον οποίο είχαν εμπεδώσει τις φιλελεύθερες ιδέες τους.
Ενα γεγονός που είχε επίδραση στην Επανάσταση των Ελλήνων ήταν ότι την εξέγερση των Σέρβων του 1815 υπό τον Μίλος την κατέπνιξε με μεγάλη επιτυχία ο Χουρσίτ πασάς, ο οποίος στη συνέχεια τοποθετήθηκε διοικητής της Πελοποννήσου. Ακριβώς, εξαιτίας αυτής της επιτυχίας του, όταν εξεγέρθηκε ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων, στάλθηκε από τον Σουλτάνο στην Ηπειρο για να τον εξολοθρεύσει. Ηταν ευτυχής συγκυρία για την ελληνική Επανάσταση ότι στην έναρξή της και σε όλη τη διάρκεια του πρώτου χρόνου της μεγάλο μέρος του οθωμανικού στρατού της Πελοποννήσου επιχειρούσε στην Ηπειρο.
Οι Βούλγαροι εξεγέρθηκαν κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1876, αλλά η εξέγερση πνίγηκε στο αίμα με 30.000 νεκρούς. Δύο χρόνια αργότερα με τη Συνθήκη του Βερολίνου, το 1878, ιδρύθηκε αυτόνομη ηγεμονία της Βουλγαρίας με πολύ μικρή έκταση. Εκτοτε η Βουλγαρία άρχισε να οργανώνει στρατό, για να διεκδικήσει εδάφη που κατοικούσαν πληθυσμοί Βουλγάρων. Το 1885 προσάρτησε το αυτόνομο πριγκιπάτο της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπου κατοικούσαν πολλοί Ελληνες. Την εποχή της εξέγερσης του Ιλιντεν, το 1903 στο Μοναστήρι της Σερβίας και στη Βουλγαρία, η οργανωμένη εκπαιδευτική, θρησκευτική και ιστορική προπαγάνδα συνδυάστηκε με την απόπειρα δημιουργίας πολιτικής οντότητας η οποία θα περιλάμβανε τη Μακεδονία και τη Θράκη, αρχικά ως αυτόνομες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Απώτερος στόχος ήταν η προσάρτησή τους στη Βουλγαρία, όπως είχε γίνει με την αυτόνομη Ανατολική Ρωμυλία.
Το 1908 αυτοανακήρυξε την ανεξαρτησία της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ακολούθησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-13 και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, όπου η Βουλγαρία συγκρούστηκε με τους γείτονές της για να καταλήξει στα σημερινά σύνορά της.
Με την ένωση της Μολδαβίας και της Βλαχίας δημιουργήθηκε το 1859 το κράτος το οποίο το 1866 ονομάστηκε Ρουμανία και αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1877.
Η Αλβανία τέλος αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο εθνικό κράτος με την Συνθήκη του Λονδίνου στις 19/06/1913.
Επομένως ο άθλος των Ελλήνων ήταν ότι -παρά τις εμφύλιες συγκρούσεις τους- κατάφεραν να κρατήσουν την Επανάσταση ζωντανή αρκετά χρόνια, ώστε ο συσχετισμός των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής και ο ανταγωνισμός τους να ευνοήσει τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Του πρώτου εθνικού κράτους στην καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που αποτέλεσε πρότυπο και για τους άλλους βαλκανικούς λαούς που ήθελαν να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους.
*Σειρά άρθρων βασισμένων στο βιβλίο της Δρ. Δήμητρας Καμαρινού «Καρέ Ιστορίας. Αγώνες των Ελλήνων 1821-1923», Αυτοέκδοση 2020, που αξιοποίησε την αρχειακή συλλογή επιστολικών δελταρίων/φωτογραφιών από την Ελληνική Ιστορία του Σωτηρίου Καμαρινού (1875-1963), φιλόλογου, Γυμνασιάρχη Α’ Γυμνασίου Αθηνών.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
