Κώστας Λογαράς: «Προσπαθώ να κατανοήσω τον κόσμο που αλλάζει»

Κρίστυ Κουνινιώτη

Με το τρίτο, ολόφρεσκο μυθιστόρημά του «Διπλή ζωή» (εκδ. Καστανιώτη) -κυκλοφορεί μεθαύριο Δευτέρα-, χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά της επικαιρότητας. Κι αυτό γιατί διεισδύει, με μεγάλη μαεστρία, στις αλλαγές που συντελούνται στον κόσμο μας –και δη στους κόλπους της οικογένειας-, και τις καταγράφει διεξοδικά, καθρεφτίζοντας έτσι τις πολλαπλές πλευρές τους. Ο Κώστας Λογαράς έγραψε ένα άκρως ενδιαφέρον και ελκυστικό ανάγνωσμα, το οποίο είναι σίγουρο ότι θα συζητηθεί και -κυρίως- αυτός είναι άλλωστε ο στόχος του, θα προβληματίσει. Ο βραβευμένος συγγραφέας μιλά στην «Π».

-Καταπιάνεστε με ένα θέμα άκρως επίκαιρο, που σε κάποιους, ίσως, φανεί τολμηρό, αφού οι κεντρικοί ενήλικες ήρωές σας –Παύλος, Μαρίνα, Ελσα- διατηρούν, με την αποδοχή και των τριών, μια ελεύθερη σεξουαλική ζωή, οι δύο πρώτοι εντός γάμου. Ποιο το έναυσμα για να γράψετε τη «Διπλή ζωή»;

Στο μυθιστόρημα τίθεται το κοινωνικό θέμα των αλλαγών στο οικογενειακό περιβάλλον και ο αντίκτυπος που αυτές οι αλλαγές έχουν στα μέλη της οικογένειας. (Μονογονεϊκές οικογένειες, ομόφυλα ζευγάρια, σύμφωνο συμβίωσης, παιδιά γεννημένα με σπέρμα αγνώστου πατέρα, παρένθετες μητέρες, σουίνγκιν, αμφιφυλόφιλες σχέσεις). Βλέπω τον κόσμο να αλλάζει ραγδαία γύρω μου και προσπαθώ να τον περιγράψω, να του δώσω ένα σχήμα και να τον κατανοήσω. Το μυθιστόρημα είναι μια ακτινογραφία του μοντέρνου κόσμου που μας προκαλεί απορία, ανασφάλεια, έκπληξη.

Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί αυτή η αναδιάταξη του κόσμου μας, αλλά ήθελα να καταγράψω τα συμβαίνοντα, να τα δείξω στον αναγνώστη Χωρίς να παίρνω καμία θέση. Μέσα από τη δράση και τους τρόπους λειτουργίας των ηρώων μου, αφήνω τον αναγνώστη να προβληματιστεί και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.

-Δεν είναι, πάντως ένα απλό μυθιστόρημα, καθώς, θα έλεγα, εμπεριέχει δοκιμιακές προεκτάσεις πάνω σε πολλά και φλέγοντα ζητήματα. Ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίσατε;

Ναι, έπρεπε να φανούν οι συνθήκες που ώθησαν σ’ αυτές τις εξελίξεις. Γι’ αυτό και βάζω στο μυθιστόρημα να συγκρούονται δύο γενιές: απ’ τη μια η απελευθερωμένη γενιά του ’80, ’90 που γαλουχήθηκε με τα φεμινιστικά κινήματα και τους αγώνες για σεξουαλική απελευθέρωση, κι απ’ την άλλη η ψηφιακή γενιά της πρώτης εικοσαετίας του 21ου αιώνα που μαθαίνει τη ζωή και τον έρωτα μέσα από το διαδίκτυο. Αυτοί οι δύο κόσμοι συγκρούονται δραματικά. Η μεγαλύτερη πρόκληση δε, αφορούσε τη «δομή» του μυθιστορήματός μου. Θέλω να πιστεύω ότι έδωσα μια ευτυχή λύση που θα εξάψει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

-«Η κατάκτηση έχει ανταμοιβή της την απώλεια, γιατί κατάκτηση σημαίνει τελικά γνώση, συνήθεια και φθορά του έρωτα» γράφει η σύζυγος Μαρίνα, με τον σύζυγο Παύλο να υμνεί τη φιλία ως το πιο ανόθευτο, διαρκές συναίσθημα. Ερωτας – αγάπη – φιλία. Πείτε μας γι’ αυτό το τρίπτυχο στο οποίο εστιάζετε.

Ο έρωτας είναι τύφλωση, η αγάπη μία μεγάθυμη αποδοχή, η φιλία είναι ανυστερόβουλη. Πάντως, γύρω μας βλέπουμε δυσλειτουργικές οικογένειες με δυστυχισμένα και εχθρικά μεταξύ τους αντρόγυνα -ισοβίως δέσμιοι ο ένας του άλλου- και νεότερα μέλη θεατές μιας ανηλεούς αντιπαλότητας. Από τη στιγμή που εξαντλείται το σεξουαλικό ενδιαφέρον, δύο άνθρωποι καταλήγουν να γίνονται ξένοι. Ο ένας θεωρεί τον άλλον υπαίτιο της ανελευθερίας του, τροχοπέδη για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Κάτι σαθρό, λοιπόν, υπάρχει στον θεσμό. Απ’ την άλλη, έχουμε ποτέ διερωτηθεί γιατί διατηρείται «ες αεί» μια γνήσια φιλική σχέση; Είναι ασφαλώς η ειλικρίνεια, η έλλειψη φόβου, η χωρίς καταναγκασμούς αποδοχή του φίλου ως έχει, η αμοιβαιότητα σχέσεων, η αίσθηση της ελευθερίας, η ανυστερόβουλη δοτικότητα.

-Παράλληλα με τον τρόπο ζωής που έχουν επιλέξει οι πρωταγωνιστές σας, ανιχνεύετε τις επιπτώσεις αυτού στα παιδιά τους -τη Νάσια και Φίλιππο- και τον διαφορετικό τρόπο που τον αντιμετωπίζουν. Ψυχανάλυση η πρώτη, αυτοκαταστροφικές τάσεις ο δεύτερος. Γονιός και προσωπική ελευθερία. Ποια η χρυσή ισορροπία;

Είναι παιδιά χαμένα που μεγαλώνουν σε ένα αντιφατικό περιβάλλον. Η Νάσια βρίσκει την ισορροπία της, ενώ ο Φίλιππος διοχετεύει την οργή του σε αντικοινωνικές δράσεις και τελικά κάνει κακό στον εαυτό του. Ωστόσο, στο μυθιστόρημα δίνεται η δυνατότητα να ακουστεί η απεγνωσμένη φωνή του Φίλιππου και ο ήπιος τρόπος αντίδρασης της Νάσιας.

-Θίγετε την κατάρρευση των οικογενειακών δομών. Ποια η άποψή σας για το εν λόγω, ιδιαίτερα ευαίσθητο, θέμα και τι συνέπειες θα έχει;

Οι τεράστιες πολιτισμικές αλλαγές που σφράγισαν το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα και την πρώτη 20ετία του 21ου, άλλαξαν τον κόσμο που ξέραμε. Διαφοροποιήθηκαν θεσμοί, εξ ων πρωτίστως της οικογένειας. Η απομείωση των παραδοσιακών «δεδομένων» έστρεψαν τον άνθρωπο από τις συλλογικές αξίες στις ατομικές απολαύσεις και τον ώθησαν στην αναζήτηση νέων μορφών κοινωνικής ζωής. Εψαξε πηγές ικανοποίησης σε διαφορετικές ομάδες που καλύπτουν τις ανάγκες του «συνανήκειν», σε πιο χαλαρές και περισσότερο ελεύθερες σχέσεις. Πώς θα εξελιχθεί αυτή η αδήριτη πραγματικότητα; Ο θεσμός της οικογένειας θα αποκτήσει, νομίζω, μεγαλύτερη ειλικρίνεια και αλήθεια, αλλά μέχρι αυτό να συμβεί κάποιες γενιές θα έχουν υποστεί τις συνέπειες των ανακατατάξεων.

-Από τη μια οι «υποκριτικές νόρμες μιας κοινωνίας που επιμένει να κρύβεται πίσω από το δάκτυλό της», όπως διαβάζουμε, και από την άλλη οι αλλαγές. Πώς αξιολογείτε τους ανθρώπους σήμερα, ως προς τη δεκτικότητα και την ειλικρίνεια;

Το πρόβλημα είναι ότι δύσκολα αλλάζουν εδραιωμένες αντιλήψεις. Ο,τι ξέραμε για θέματα που αφορούσαν τη συζυγική πίστη, τη μοιχεία, τον έρωτα, την αγάπη, τη σεξουαλική συμπεριφορά και κατ’ επέκταση τα ατομικά όρια της ελευθερίας μέσα σ’ ένα γάμο, τίθενται υπό επανέλεγχο. Επανεξετάζονται. Ηδη έχουν αρχίσει οι ανακατατάξεις στον θεσμό και είμαστε εμείς που βρισκόμαστε μπροστά στις τόσες αλλαγές. Οι κοινωνίες προχωράνε με πολύ αργούς ρυθμούς.

-Με ποιον από τους Παύλο, Μαρίνα, Ελσα, Νάσια, Φίλιππο θα θέλατε να βρεθείτε τετ-α-τετ και τι θα του/της λέγατε;

Ο,τι είχαν να πουν οι ήρωές μου, το είπανε στις 240 σελίδες του βιβλίου. Τώρα ήρθε η σειρά του αναγνώστη να πάρει θέση στα ερωτήματα της μυθοπλασίας, για παράδειγμα:

~ κατά πόσο μας δεσμεύει το πατρικό ή το μητρικό καθήκον; (δεν λέω ότι δεν δεσμεύει, αλλά «κατά πόσον»)

~ ποια είναι τα όρια της ατομικής ελευθερίας καθενός μας;

~ πόσο δεσμευτική είναι η κοινή γνώμη για τις προσωπικές μας επιλογές;

~ Τελειώνει ένας γάμος με το τέλος της σεξουαλικής έλξης;

~ Πώς γίνεται και μια σχέση ερωτική καταλήγει σε αδυσώπητο πόλεμο μεταξύ των πρώην εραστών;

-Κλείνοντας, ποια στοιχεία πρέπει να διαθέτει, κατά τη γνώμη σας, ένα καλό βιβλίο;

Τα καλά βιβλία αναπτύσσουν μια προβληματική που «ερμηνεύει» τον καιρό τους, την εποχή τους. Υπάρχει σε ίσες δόσεις μια κριτική του παρόντος και ένα όραμα μέλλοντος. Επιπλέον, γλώσσα επεξεργασμένη και απρόσκοπτη ροή λόγου.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News