Αθηνά Κακούρη: Ο ιστορικός διάλογος και οι δύο ελέφαντες
Η Αθηνά Κακούρη μιλά στην «Π» για τη λογοκριμένη Ιστορία, τις παραγνωρισμένες αλήθειες του Εθνικού Διχασμού και τη σημερινή Ελλάδα.
Με βαθιά γνώση της Ιστορίας μας, την οποία επιμένει να μελετά, με στόχο πάντα μέσα από τα βιβλία της να φέρνει στο φως στοιχεία «κουκουλωμένα επί δεκαετίες», αυτή τη φορά, με τον ρόλο της μεταφράστριας, μας παρουσιάζει ένα τεκμήριο 100 ετών. Ητοι το «Κλειδί – Dusty Measure» (εκδ. Καπόν) του Τόμας Μοντγκόμερι Κάνιγκεημ, Αγγλου ανώτερου αξιωματικού του οποίου αποστολή στη χώρα μας το 1915 ήταν να βοηθήσει τον ομοεθνή του πρέσβη να βάλει την Ελλάδα στον Πόλεμο.
Η Αθηνά Κακούρη μιλά στην «Π» για τη λογοκριμένη Ιστορία, τις παραγνωρισμένες αλήθειες του Εθνικού Διχασμού και τη σημερινή Ελλάδα.
– Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο έργο του στρατιωτικού Τόμας Μοντγκόμερι Κάνιγκεημ, ώστε να αποφασίσατε να το μεταφράσετε;
Το περίεργο δεν είναι ότι το έργο κέντρισε το δικό μου ενδιαφέρον, αλλά ότι δεν κέντρισε κανενός ιστορικού μας τόσες δεκαετίες τώρα. Κανενός! Εντούτοις το βιβλίο του συνταγματάρχου Κάνιγκεημ, αποτελεί μαρτυρία όχι απλώς αυτόπτου μάρτυρα, αλλά ενός από τους παίκτες. Ο Κάνιγκεημ ήταν Aγγλος, ανώτερος αξιωματικός και έμπειρος διαπραγματευτής, που στάλθηκε εδώ τον Μάρτιο του 1915 με εντολή «να βοηθήσει τον (Aγγλο) πρέσβη να βγάλει την Ελλάδα στον πόλεμο». Σε αυτό απέτυχε.
– Τι «ξεκλειδώνει» το βιβλίο για τον σημερινό αναγνώστη ή ερευνητή;
«Ξεκλειδώνει» -αποκαλύπτει δηλαδή- πολλά και διάφορα. Πρώτον, αυτήν την αλλόκοτη αδιαφορία των ειδικών μας για ένα τόσο σημαντικό τεκμήριο. Επίσης «ξεκλειδώνει» για μας, τους πολλούς, μια εικόνα του εαυτού μας εδώ και εκατό χρόνια. Λόγου χάριν, η περιγραφή του λαού της Αθήνας, που γονατιστός υποδέχθηκε τη θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς της Τήνου, όπως την έφεραν στο προσκέφαλο του ετοιμοθάνατου βασιλιά Κωνσταντίνου. Τι καταπληκτική εικόνα πίστης στη θεία επέμβαση! «Ξεκλειδώνει» το γιατί ο Κωνσταντίνος αρνιόταν να βγει στον πόλεμο, απαιτώντας πρώτα να του εγγυηθούν οι Σύμμαχοι την ακεραιότητα της χώρας του -ότι δηλαδή δεν θα έδιναν μετά τον πόλεμο την Καβάλα στους Βουλγάρους.
«Ξεκλειδώνει» κοντολογίς, μια εικόνα τελείως αντίθετη προς την απλοποιημένη, που περνά επισήμως ως Ιστορία επί δεκαετίες σε μας εδώ– ένας κουτός και γερμανόφιλος βασιλιάς που δεν ήθελε το καλό της χώρας του. «Ξεκλειδώνει», τέλος, τις απεγνωσμένες προσπάθειες του συγγραφέα να αποσπάσει την αγγλική εξωτερική πολιτική από τον λανθασμένο δρόμο, όπου την παρέσυραν οι Γάλλοι.
– Θεωρείτε ότι οι αφηγήσεις, όπως αυτή του Κάνιγκεημ, προσφέρουν μια πιο αντικειμενική εικόνα της Ιστορίας ή μήπως ενέχουν διαφορετικούς κινδύνους ερμηνείας;
Η αφήγηση του Κάνιγκεημ διασταυρώνεται με την αφήγηση δύο άλλων Aγγλων στρατιωτικών, του ναυάρχου Καρρ, ναυτικού ακολούθου των Aγγλων στην Αθήνα, και του αρχιστράτηγου λόρδου Κίτσενερ. Και οι τρεις καταλάβαιναν τι τους έλεγε ο Κωνσταντίνος και συμμερίζονταν τα επιχειρήματά του. Αυτό για μένα αποτελεί εγγύηση αξιοπιστίας. Ιδιαίτερα σημαντική επίσης είναι η καταγγελία του Κάνιγκεημ, ότι η επίσημη αγγλική Ιστορία (Cyril Falls, «Military Operations in Macedonia, 1917–18») είναι «λογοκριμένη», αποσιωπά δηλαδή όλες τις στραβοτιμονιές και τις αστοχίες των Αγγλογάλλων, που έφεραν την καταστροφή στην Καλλίπολη και στοίχισαν τη ζωή 220.000 ανδρών.
Αυτό –το να γραφτεί μια «λογοκριμένη» Ιστορία– δεν ήταν δύσκολο καθόλου τότε, με την αυστηρότατη λογοκρισία αλλά και προπαγάνδα, που είχε οργανωθεί και επιβληθεί από τους Αγγλογάλλους κατά τον πόλεμο, διατηρήθηκε δε και μερικά χρόνια αργότερα, ακόμη και από τους Αμερικανούς. Γεγονός αυτό ελάχιστα γνωστό σήμερα.
Οσο για τους κινδύνους ερμηνείας που αναφέρετε, αυτοί απειλούν πάντα όσους αδυνατούν να σκεφτούν ελεύθερα.
– Ο Κάνιγκεημ, γνωρίζοντας εκ των έσω τα πράγματα στην Ελλάδα, ασκεί κριτική στους δικούς του αλλά και στους Γάλλους, ενώ χαρακτηρίζει τον βασιλιά Κωνσταντίνο «σπανίας ακτινοβολίας σύμβολο» και τον Βενιζέλο «ανεξέλεγκτο δικτάτορα», αναφερόμενος σε «μοιραία λάθη». Οι παραπάνω κρίσεις «κλειδώνουν» με τα βιβλία σας «Δύο Βήτα» και «Ουλάνοι στη Λάρισα». Πώς μπορεί ένα τέτοιο κείμενο να συμβάλει στον σημερινό δημόσιο ιστορικό διάλογο;
Σωστά επισημαίνετε δύο παλαιότερα βιβλία μου. Η εποχή αυτή με ενδιαφέρει από δεκαετίες και τη μελετώ όσο μπορώ. Οι χαρακτηρισμοί του Κάνιγκεημ δεν με ξάφνιασαν –σίγουρα ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πρέπει να είχε ένα χάρισμα εύκολης και θερμής επικοινωνίας, μια ακτινοβολία. Και αναμφισβήτητα η τριετία 1917–1920 ήταν μια «βενιζελική τυραννία». Με τη «Βουλή των Λαζάρων», με σύσσωμη την αντιπολίτευση σε εξορία ή σε φυλακές, και με έκτακτα στρατοδικεία να λειτουργούν διαρκώς, τι σόι Δημοκρατία μπορούσε να είναι;
Ρωτάτε αν μπορεί να συμβάλει «Το Κλειδί» στον σημερινό ιστορικό διάλογο. Πολύ φοβάμαι ότι όχι. Ο διάλογος για τα ιστορικά μας θέματα γενικότερα ανθίζει τελευταία. Και ευτυχώς. Υπάρχουν όμως δύο ελέφαντες που τριγυρίζουν στο δωμάτιο και όλοι κάνουν πως δεν τους βλέπουν: Ο ένας είναι το ερώτημα: γιατί έπρεπε οι Αγγλογάλλοι να πετάξουν από τον θρόνο έναν λαοφίλητο και ικανότατο βασιλιά, που τους είχε προσφέρει πολλές υπηρεσίες; Και ο άλλος είναι ότι ο Βενιζέλος εισέπραξε από τις κυβερνήσεις Αγγλων και Γάλλων το 1916 δύο εκατομμύρια φράγκα, μέσω Ζαχάρωφ, προκειμένου να ανατρέψει τον νόμιμο βασιλιά Κωνσταντίνο. Τα δύο αυτά θέματα είναι ταμπού.
– Ζούμε σε μια Ελλάδα με πολλά προβλήματα, με πρώτο και κύριο το δημογραφικό. Πώς βλέπετε το μέλλον της χώρας μας και τι θεωρείτε ότι θα πρέπει να αλλάξει τόσο σε πολιτικό όσο και σε ατομικό επίπεδο;
Στο πολιτικό επίπεδο: να σοβαρευτεί ο κόσμος που δεν συμπαθεί τον Μητσοτάκη. Μας έχουν μπουχτίσει με την κινδυνολογία για φανταστικά εγκλήματα του είδους «τσιμέντα στην Ακρόπολη», «βαγόνια που εξαφανίστηκαν», «μικρές Μαρίες», «ξυλόλια», «εθνικές μειοδοσίες» και άλλα ηχηρά παρόμοια. Να σοβαρευτούν οι αντιπολιτευόμενοι και να προτείνουν προγράμματα. Και όλοι εμείς, να σοβαρευτούμε επίσης, και όχι ερωτώμενοι σε δημοσκοπήσεις να λέμε πως από τον Μητσοτάκη προτιμούμε το χάος, και πως είμαστε «φτωχοί», ενώ αγοράσαμε διπλά και τετραπλά αυτοκίνητα από τους γείτονές μας Βουλγάρους και Ρουμάνους, που δηλώνουν λιγότερο φτωχοί!
– Εχοντας ζήσει μεγάλα ιστορικά γεγονότα, τι σας ανησυχεί ή σας φοβίζει περισσότερο στο σήμερα;
Ολες οι αλλαγές φοβίζουν. Αλλά είναι και ευκαιρίες. Ευτυχώς που η ηγεσία της χώρας μου δεν κάθεται να κλαίει τη μοίρα της σε μια γωνίτσα, ούτε μιμείται τον Δεληγιάννη με τα μοιραία του ξεσπαθώματα. Εχουμε έναν σπανίας ικανότητας πρωθυπουργό, πέντε – έξι πρωτοκλασάτα στελέχη μεγάλης αξίας, και μια σειρά από επιτυχίες, αρχίζοντας από την οικονομική ανάταξη της πτωχευμένης χώρας μας και το σταμάτημα των Τούρκων στον Εβρο. Νέοι κάθετοι διάδρομοι εμπορίου χαράσσονται, ο ενεργειακός χάρτης της Ανατολικής Μεσογείου αναδιαρθρώνεται, νέες συμμαχίες ισχυρές συνάπτονται, και εμείς σε αυτά έχουμε παρουσία και λόγο! Ευχαριστώ τον Θεό που πρόφτασα να ζήσω την αρχή αυτής της αναγέννησης.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
