Καλπάκι Ιωαννίνων: Στα χνάρια του 1940

Σήμερα, στην ανατολική είσοδο του χωριού λειτουργεί το Στρατιωτικό Μουσείο που είναι αφιερωμένο στις πρώτες δύο εβδομάδες του ελληνοϊταλικού πολέμου και όσων έλαβαν μέρος στα γύρω υψώματα.

Καλπάκι Ιωαννίνων: Στα χνάρια του 1940

Η σημερινή μας επιλογή ταιριάζει στο κλίμα των ημερών, καθώς πρόκειται για το Καλπάκι Ιωαννίνων που έπαιξε σημαντικό ρόλο στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Κυριολεκτικά χωριό «σταυροδρόμι» το ακριτικό Καλπάκι, 38 χλμ. ΒΔτων Ιωαννίνων, αφού εκεί σμίγουν οι δρόμοι που έρχονται από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και την Κακαβία (27 χλμ.) αλλά και τη γραφική Κόνιτσα (30 χλμ).

Αποτελεί έδρα του Δήμου Πωγωνίου, που αριθμεί συνολικά 51 οικισμούς, με μεγαλύτερο το Κεφαλόβρυσο.
Στο Καλπάκι και στα γύρω υψώματα, το «ΟΧΙ» μετουσιώθηκε στη πρώτη μεγάλη νίκη του πολέμου, που έκρινε καθοριστικά τη συνέχεια. Παραμονές της ιταλικής επίθεσης η 8η Μεραρχία Ηπείρου, με επικεφαλής τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, οργάνωσε ισχυρή άμυνα στα θρυλικά υψώματα Γκραμπάλα, Ασόνισσα, Βελλάς και Γρεμισιών γύρω από το Καλπάκι. Σε κάποια από αυτά, διασώζονται έως τις μέρες μας τμήματα εκείνων των οχυρώσεων που σκάφτηκαν στην πέτρα και στο χώμα.

Αν και υπήρχαν αντίθετες διαταγές και απόψεις στο Γενικό Επιτελείο για την αντιμετώπιση των Ιταλών, ζητώντας άμυνα στην περιοχή των Τζουμέρκων, ο Κατσιμήτρος πήρε το ρίσκο να κρατήσει επιτυχώς τη γραμμή άμυνας Ελαίας -Καλαμά, καθηλώνοντάς στο Καλπάκι τις ισχυρότερες -σε άρματα μάχης και αεροπορική υποστήριξη- εχθρικές δυνάμεις που στόχο είχαν να προωθηθούν στην ενδοχώρα.

Σήμερα, στην ανατολική είσοδο του χωριού λειτουργεί το Στρατιωτικό Μουσείο που είναι αφιερωμένο στις πρώτες δύο εβδομάδες του ελληνοϊταλικού πολέμου και όσων έλαβαν μέρος στα γύρω υψώματα. Αν και μικρό σε μέγεθος, τα εκθέματα του μουσείου θα σας ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο. Θα δείτε ενδυμασίες και προσωπικά αντικείμενα ηρώων Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών, ελληνικά και ιταλικά τυφέκια -όπλα και πολυβόλα εποχής, τη μηχανή του αεροπλάνου του υποσμηναγού Ιωάννη Σακελλαρίου -που κατέπεσε εκδιώκοντας εχθρικά αεροσκάφη, ελληνικά και ιταλικά μετάλλια και άλλα ενδιαφέροντα εκθέματα.

Στους χώρους του μουσείου, που διαχειρίζεται το ΓΕΣ, θα σας ξεναγήσουν στρατιώτες – ξεναγοί της τοπικής μονάδας, ενώ μπορείτε να παρακολουθήσετε την προβολή σχετικού ιστορικού ντοκιμαντέρ, με ταυτόχρονη γραφική και ηχητική αναπαράσταση των επιχειρήσεων στο Καλπάκι.

Ακριβώς απέναντι από το Μουσείο, δεσπόζουν οι «πρωταγωνιστές» του έπους του 1940-1941. Οι προτομές του βασιλέως Γεωργίου, του Ιωάννη Μεταξά και του Αρχιστράτηγου Αλέξανδρου Παπάγου.

Ακολουθώντας τον δρόμο δεξιά, θα δείτε το μνημείο προς τιμήν των στρατιωτών του περιβόητου «Πειθαρχικού Ουλαμού Καλπακίου», που λειτούργησε προπολεμικά στο σημείο για τους … «απείθαρχους» -τοποθετήθηκε με πρωτοβουλία της ΚΝΕ, αλλά και μία από τις αντιαρματικές τάφρους που είχαν κατασκευαστεί προπολεμικά, για να εμποδίσουν την προώθηση εχθρικών αρμάτων.