«Κουβαλάει» ευκαιρίες και απειλές…
ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ*
Με τη ραγδαία εξάπλωση της πανδημίας απότομα «απλώθηκε» μπροστά μας ένας νέος ψηφιακός κόσμος. Μία από τις πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι κοινωνίες είναι η αυξημένη χρήση ψηφιακών εργαλείων για την εκπαίδευση, την εργασία, το εμπόριο. Μέσα σε λίγες ημέρες και εβδομάδες αναγκαστήκαμε να εφαρμόσουμε ηλεκτρονικά συστήματα που θα διαφορετικά μάλλον θα μας έπαιρναν χρόνια να τα υιοθετήσουμε. Αυτός ο επερχόμενος ψηφιακός μετασχηματισμός απαιτεί από όλους μας την προσαρμογή σε νέες καθημερινές συνήθειες και προϋποθέτει νέες ψηφιακές δεξιότητες και κατάρτιση. Η έννοια της «γνώσης» πλέον δεν καλύπτει μόνον την κατοχή πληροφοριών και στοιχείων από τα άτομα ή τους οργανισμούς, αλλά καλύπτει κυρίως την παραγωγή τέτοιων πληροφοριών και στοιχείων, τη συλλογή και επεξεργασία τους, την παρουσίαση και διάθεσή τους. Επιπρόσθετα, απαιτείται η ανάπτυξη ασφαλών, αποδοτικών και βιώσιμων ψηφιακών υποδομών για όλες τις κατοικημένες περιοχές. Οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί θα πρέπει να μετασχηματιστούν ψηφιακά και να χρησιμοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες. Ιδιαίτερη σημαντική τέλος κρίνεται η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών και η δημιουργία μιας ισχυρής δομής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Οπως είναι αναμενόμενο, αυτή η νέα ψηφιακή πραγματικότητα «κρύβει» ευκαιρίες, αλλά και απειλές. Στο εμπόριο οι ηλεκτρονικές συναλλαγές συμβάλουν στη διαφάνεια της αγοράς. Η χρήση των ηλεκτρονικών αγορών εξαλείφει τους γεωγραφικούς και χρονικούς περιορισμούς και απλοποιεί τις επιχειρηματικές λειτουργίες. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνται φαινόμενα έλλειψης εμπιστευτικότητας και ασφάλειας του περιεχομένου των πληροφοριών, ελλοχεύοντας έτσι κινδύνους για τους ανυποψίαστους χρήστες.
Η τηλεργασία μετατρέπει απομακρυσμένες, ορεινές ή νησιωτικές περιοχές σε χώρους δυναμικής ανάπτυξης της αγοράς εργασίας και δίνει τη δυνατότητα σε ομάδες μειονεκτούντων ατόμων, όπως άτομα με κινητικές δυσκολίες και εργαζόμενες μητέρες με μικρά παιδιά να αποκτήσουν και να διατηρήσουν ευκολότερα τη θέση εργασίας τους. Δίνει ευελιξία στην κατανομή του χρόνου και ο περιορισμός των μετακινήσεων προς το κέντρο των πόλεων συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Από την άλλη πλευρά όμως η τηλεργασία δε διαχωρίζει διακριτά την επαγγελματική με την ιδιωτική ζωή και οδηγεί πολλές φορές σε απώλεια των τυπικά μη εργάσιμων χρονικών περιόδων. Ακόμα οι τηλεργαζόμενοι αντιμετωπίζουν προβλήματα στην κατάρτιση αλλά και την επαγγελματική τους εξέλιξη και αυτό με τη σειρά του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και εργασιών. Η εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης από τη μια πλευρά οδηγεί στην άρση φυσικών εμποδίων, κατάργηση γεωγραφικών συνόρων και διασπορά στη διάδοση και στην ισότητα της γνώσης, δίνει ευελιξία στο χρόνο, στο χώρο και στο ρυθμό μάθησης από την άλλη πλευρά όμως μειώνει αισθητά την προσωπική επαφή και επικοινωνία του εκπαιδευτή με τον εκπαιδευόμενο που σε κάποιες εκπαιδευτικές διαδικασίες κρίνεται άκρως απαραίτητη.
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση συμβάλει καθοριστικά στον περιορισμό της γραφειοκρατίας, στη μείωση των δημόσιων δαπανών και της «απόστασης» μεταξύ των πολιτών και των κυβερνητικών αρχών και στην ενίσχυση της διαφάνειας. Ωστόσο, και σε αυτή τη περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος της έλλειψης της εγγυημένης ιδιωτικότητας, της υποκλοπής προσωπικών δεδομένων και της ενίσχυσης του ψηφιακού χάσματος μέσα στην κοινωνία.
Συμπερασματικά, η νέα ψηφιακή εποχή είναι μια πραγματικότητα που πιθανότατα όχι μόνο ήρθε για να μείνει, αλλά θα ενταθεί κιόλας το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Οπως είναι αναμενόμενο αυτός ο νέος κόσμος «κουβαλάει» μαζί του ευκαιρίες και απειλές. Αυτό επομένως που κρίνεται αναγκαίο είναι ένας προσεκτικός σχεδιασμός εφαρμογής και μια θεσμική κατοχύρωση των ψηφιακών δράσεων, με στόχο να ενισχυθούν τα οφέλη και να περιοριστούν τα κόστη, προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας.
*Ο Κωνσταντίνος Καραμάνης είναι αντιπρόεδρος Ερευνας και Δια βίου Εκπαίδευσης του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικής των Επιχειρήσεων και των Εργασιακών Σχέσεων.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
