Πολιτισμός εν μέσω πανδημίας: Πολιτισμός «διονυσιακού τύπου» ως εντροπία πολιτισμικής τάξης

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την – και συμπεριφερόμαστε στην – καθημερινότητά μας δείχνει τον πολιτισμό μας. Το αστικό τοπίο αντανακλά τον πολιτισμό της καθημερινότητάς μας. Μια πόλη βρόμικη, με σκουπίδια παντού, αφισορύπανση, ηχορύπανση, φωτορύπανση. Νεοκλασικά, παλιά αρχοντικά-εικόνες μιας άλλης, όμορφης, εποχής- στο έλεος τους, ρημαγμένα, εστίες μόλυνσης μέσα στην πόλη. Σκαμμένα πεζοδρόμια με κακοποιημένα δέντρα, σπασμένες, από τα αυτοκίνητα, πλάκες πεζοδρομίων, παρκαρισμένα αυτοκίνητα και μηχανάκια(αφού πρώτα κάνουν slalom, βρίζοντας, ανάμεσα στους πεζούς) σε πεζοδρόμια και πεζόδρομους συνθέτουν την εικόνα μιας «πολιτισμένης» πόλης.

Αλλά και ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα προσωπικά και κοινωνικά μας ζητήματα είναι δηλωτικός της κουλτούρας μας και του πολιτισμού μας. Η ανάλγητη συμπεριφορά μας απέναντι στα παιδιά δείχνει την πολιτισμική μας ένδεια. Το ίδιο δηλώνει και η συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα και τη φύση, όπως και η συμπεριφορά μας απέναντι στο συνάνθρωπο. Η έλλειψη σεβασμού απέναντι στα άτομα με αναπηρίες, στον επαίτη του δρόμου, στον αλλοεθνή που ζητάει τη βοήθειά μας, ο προσβλητικός τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμαστε, στις καθημερινές συναναστροφές μας, στον άλλον. Ο «ξέρεις ποιος είμ’εγώ ρε;», ο «Κι εσένα τι σε νοιάζει που πάρκαρα εδώ, ρε;» (εννοώντας σε θέση ΑμεΑ, ή σε ράμπα για ΑμεΑ) ζουν ανάμεσά μας, ψηφίζουν και είναι μέρος του πολιτισμού μας. «Τσαμπουκάδες κι ετσιθέληδες», «δήθεν και πουθενάδες», «κουτοπόνηροι, λούμπεν, καταφερτζήδες με λαμογιές», γιατί απλά έτσι τους γουστάρει. Πολιτισμική έκφραση είναι τόσο η ασυδοσία τους όσο και η ατιμωρησία τους. Και η ανοχή μας φυσικά.

Τα παραβλέπουμε, τα ξεχνάμε και τρέχουμε γρήγορα να προλάβουμε την επόμενη επίδειξη κρέατος στην τι-βι και να σχολιάσουμε το επόμενο κουτσομπολιό που θα μας σερβίρουν φρέσκο. Κι αυτό δείγμα τού πολιτισμού μας είναι. Είμαστε, δυστυχώς, στην άλλη πλευρά του πολιτισμού, αυτήν που η Ρούθ Μπενεντίκτ ονομάζει πολιτισμό «διονυσιακού τύπου» που είναι θεμελιωμένος στον ανταγωνισμό, στην πάλη. Μιας πλευράς που θα την χαρακτήριζα ως εντροπία πολιτισμικής τάξης. Ίσως να κρυφογελάμε, γιατί ανάμεσα σε αυτούς τους χαρακτήρες αναγνωρίζουμε και τον εαυτό μας κι ολότελα ήσυχοι θα πετάξουμε το τσιγάρο μας στο δρόμο από το μπαλκόνι και τα σκουπίδια μας έξω από το κάδο γιατί «νταξ’ μωρέ, θα τα μαζέψουνε αύριο, σιγά και τι έγινε;». Κι όμως, έγινε! Γιατί αυτές τις πατημασιές αφήνουμε στους νέους μας και μετά τους «κουνάμε το δάχτυλο» και τους θεωρούμε υπεύθυνους για όλα. Ετσι, άλλωστε, δεν κάνουμε πάντα; Μεταθέτουμε τις ευθύνες μας στους άλλους.