Ταυτότητα φύλου, αποδέχεται η Επιστήμη το ουδέτερο; – Ο Απόστολος Βανταράκης απαντά στην «Π»

Μαρίνα Ριζογιάννη

Πλέον, το θέμα της ταυτότητας φύλου και η ουδετεροποίηση του ανθρώπου είναι ζητήματα που έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας.
Οι προβληματισμοί είναι έντονοι, όπως και οι αμφιβολίες που έχουν γεννηθεί.
Ποια είναι η θέση της επιστήμης σε όλα αυτά;

Απευθυνθήκαμε για τις απαντήσεις στον καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών και πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Βιοεπιστημόνων Απόστολο Βανταράκη.

Ποιος είναι ο ρόλος του βιοεπιστήμονα στη σύγχρονη κοινωνία και με ποιες προκλήσεις βρίσκεται αντιμέτωπος;

Ο βιολόγος, λόγω της εκπαίδευσής του, η οποία είναι πολύπλευρη και επεκτείνεται στη μελέτη όλου του έμβιου κόσμου και του περιβάλλοντός του, έχει γνώσεις και άποψη για όσα θέματα απασχολούν τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, όπως π.χ. μόλυνση υπερθέρμανση, μεταλλαγμένη γεωργία, αντιμετώπιση ασθενειών και βελτίωση ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Επομένως, ο βιολόγος ως εργαζόμενος, ως εξειδικευμένος πραγματογνώμονας, ως ερευνητής, ως δάσκαλος, ακόμη και σαν υπεύθυνος και ενεργός πολίτης έχει ρόλο ουσιαστικό και σημαντικό: Οφείλει να αναδείξει τα προβλήματα επιβίωσης του έμβιου κόσμου, να κάνει τεκμηριωμένες προβλέψεις για τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πλανήτη, να προτείνει εφαρμόσιμες λύσεις για βελτίωση της Ενιαίας Υγείας και, τέλος, να εκπαιδεύσει τις επόμενες γενιές να δρουν πιο συνειδητά και με μεγαλύτερη υπευθυνότητα.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τον βιοεπιστήμονα και κύριος στόχος της Πανελλήνιας Ενωσης Βιοεπιστημόνων, που αποτελεί το συνδικαλιστικό όργανό μας, είναι να συμβάλλει στη λήψη αποφάσεων του κράτους προς τη κατεύθυνση της βελτίωσης της Ενιαίας Υγείας και της ποιότητας ζωής. Αυτό θα γίνει αν ο βιοεπιστήμονας διαθέτει αφενός τεκμηριωμένες απόψεις, που θα πείσουν πρώτα τις νέες γενιές και την κοινωνία και κατόπιν τους λαμβάνοντες τις αποφάσεις, και αφετέρου, προτείνει λύσεις εφαρμόσιμες με μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα και μακροπρόθεσμη διάρκεια.

Δίνεται βήμα στον επιστημονικό σας κλάδο να τοποθετηθείτε σε κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία, όπως για παράδειγμα η ταυτότητα φύλου;

Ο επιστημονικός μας κλάδος γνωμοδοτεί, λόγω των γνώσεων και της εξειδίκευσής του, σε πολλά θέματα που αφορούν την ανθρώπινη δραστηριότητα και τις επιπτώσεις της στον πλανήτη. Οι γνωμοδοτήσεις και οι προτάσεις μας, ως φορέας βιοεπιστημόνων, συχνά δεν υιοθετούνται από την Πολιτεία, ιδιαίτερα όταν θίγουν κλαδικά και βραχυπρόθεσμα συμφέροντα. Π.χ. σχετικά με τη διάγνωση του sars cov 2 (κορονοϊός) αλλά και τον τρόπο που γίνονται άλλες διαγνωστικές εξετάσεις (όπως οι εργαστηριακές γενετικές αναλύσεις), οι βιοεπιστήμονες μέσω της ΠΕΒ, έχουν καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς και από ποιον πρέπει να διενεργούνται χωρίς όμως να εισακουστούν συνολικά οι θέσεις μας. Οσον αφορά στηβ ταυτότητα φύλου, η καθαρά επιστημονική τοποθέτηση από πλευράς Βιολογίας είναι, όπως ισχύει για όλα τα θηλαστικά συμπεριλαμβανομένου και του homo sapiens, ότι υπάρχουν δύο φύλα, ο δε ο καθορισμός τους εξαρτάται από την ύπαρξη ή την απουσία του χρωμοσώματος Υ. Αρα άτομα του πληθυσμού που φέρουν το Υ ορίζονται, κατά σύμβαση, ως αρσενικάμ ενώ όσα δεν φέρουν το Υ ως θηλυκά. Αυτά ισχύουν, βεβαίως, μόνο για τον γενετικό-βιολογικό φυλοκαθορισμό. Η ταυτότητα του φύλου, ειδικά για το πολυσύνθετο ον που λέγεται άνθρωπος, καθορίζεται και από άλλους παράγοντες (κοινωνικούς, ψυχολογικούς) που ξεφεύγουν από τα στενά βιολογικά πλαίσια.

Ποια είναι η θέση της επιστήμης της βιολογίας για την πολυσυζητημένη «woke culture» και το ουδέτερο που επιχειρείται να επικρατήσει στα φύλα; 

H τάση χρήσης του ουδέτερου γένους είναι σεβαστή διότι στοχεύει στην προστασία ανθρώπων που έρχονται αντιμέτωποι με διακρίσεις και γίνονται θύματα φυλετικού και διαφυλετικού ρατσισμού. Ομως, ειδικά σε θέματα υγείας, όπου συχνά για την επίλυσή τους χρησιμοποιούνται βιολογικά «εργαλεία», όπως τα γενεαλογικά δέντρα ή ο καρυότυπος με αναγραφή των φυλετικών χρωμοσωμάτων, το ουδέτερο γένος δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί. Αν υιοθετηθεί αυτή η τακτική, θα αποκρυφτούν σημαντικές βιολογικές πληροφορίες χρήσιμες έως απαραίτητες για την ιατρική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ανθρώπου. Π.χ. υπάρχουν κληρονομούμενα γενετικά νοσήματα (τα λεγόμενα φυλοσύνδετα) όπως αιμορροφιλία, που χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης ανάλογα με το βιολογικό φύλο του πάσχοντος.

Ο βιολόγος έχει τη θέση που του αρμόζει σήμερα μέσα στη σχολική κοινότητα για την αγωγή υγείας και τη σεξουαλική αγωγή των μαθητών;

Η αγωγή υγείας και η σεξουαλική αγωγή στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση λειτουργούν μόνο μέσα από προγράμματα που υλοποιούνται στα σχολεία με τη συμμετοχή μαθητών και εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων. Δεν υπάρχει θεσμοθετημένη ανάθεση στην ειδικότητα των βιολόγων ή σε κάποια άλλη ειδικότητα.

Ποιο εκτιμάτε ότι θα είναι το μέλλον της βιολογίας; 

Ηδη από τον 20ό αιώνα, τομείς της Βιολογίας όπως η Οικολογία, η Βιοτεχνολογία Τροφίμων, η Γενετική, η Βιοπληροφορική, η Βιοηθική αναφέρονται καθημερινώς στον Τύπο, γίνονται ευρύτερα γνωστοί και, το σπουδαιότερο, συμβάλλουν με τις εφαρμογές τους σε κάθε σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα: από την περιβαλλοντική θωράκιση του πλανήτη, έως την καταπολέμηση της πείνας και των ασθενειών με την εξατομικευμένη θεραπεία. Τον 21ο αιώνα, η Βιολογία, με τη βοήθεια της Πληροφορικής, θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και να ανακαλύπτει συνεχώς νέα πεδία χρήσιμων εφαρμογών. Ο προβληματισμός που προκύπτει αφορά στον τρόπο της διαχείρισης, δηλαδή αν όλα αυτά τα επιτεύγματα της Βιολογίας μπορούν να αξιολογηθούν και αξιοποιηθούν δίκαια και αποτελεσματικά.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News