Το Α και Ω της Παιδείας

Ο Γιώργος Πιπερόπουλος είναι δρ. Κοινωνιολογίας-Ψυχολογίας-καθηγητής Επικοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Ξεκινά η νέα σχολική χρονιά και η παρέμβασή μου επικεντρώνεται, συγκεκριμένα, στους άνδρες και γυναίκες, που λειτουργούν ως δάσκαλοι.

Εκεί ψηλά στην Ακρόπολη τα Πεντελικά μάρμαρα ακτινοβολούν λουσμένα στο φως του Αττικού ήλιου και ο ανάλαφρος μπάτης του απομεσήμερου έχει τη μεθυστική αλμυρά του Σαρωνικού δεμένη με λεμονανθό. Κάτω από την ελιά, ο δάσκαλος καθισμένος και γύρω του μαγεμένοι οι μαθητές. Ο λόγος του κομψός, άρτια τα επιχειρήματά του, ανοίγουν διάπλατα οι ορίζοντες της αντίληψης, που γλυκαίνει τις ψυχές την ίδια στιγμή, παιδεύει τη διανόηση και μετουσιώνει τα μονοπάτια σε λεωφόρους, που οδηγούν μέσα από τη Φιλοσοφία και τη Γνώση, στην Επιστήμη.

Οσοι θέλουν μπορούν, έτσι, να δρέψουν τους καρπούς, να γευθούν αυτή την απαράμιλλη ικανότητα του ανθρώπινου νου να αντιλαμβάνεται σύμβολα και ιδέες, να κατανοεί, να σκέφτεται.

Στην άλλη άκρη της Αθήνας, ίδια η μυσταγωγία της μάθησης, ίδιες οι προοπτικές της ανθρώπινης διανόησης, της σκέψης. Εδώ όμως, στο Αριστοτέλειο Λύκειο, αντίθετα από την Πλατωνική Ακαδημία, ο δάσκαλος δεν κάθεται. Τα λόγια και το σώμα του διεγείρουν, στην πορεία του περιπάτου, τα μυαλά των δικών του μαθητών, επικοινωνούν λογικά, εμπειρικά, αντικειμενικά, με τους κανόνες της Επιστήμης. Και οι μαθητές ακολουθούν προσεκτικά, μεθοδικά τον δάσκαλο με κιναισθητική και συνάμα διανοητική κομψότητα και ακρίβεια.

Η μοναδικά δυνατή ομορφιά της Επιστήμης, της Φιλοσοφίας, η γοητεία της Μάθησης, της απόκτησης Γνώσεων σε όλο τους το μεγαλείο!

Ναι, ναι, χρειάζεται να τα θυμόμαστε αυτά, που και που, γονείς και παιδιά, δάσκαλοι και μαθητές να μην ξεχνάμε ότι εδώ στον ελληνικό χώρο γεννήθηκαν, Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Επιστήμες. Και να μη ξεχνάμε, παρά τη συστηματική προπαγάνδα κάποιων αυτοαποκαλούμενων «Προοδευτικών», ότι οι δάσκαλοι (πολλοί παπάδες) δίδαξαν στα Ελληνόπουλα τη γλώσσα, την παράδοση, τις αξίες στους δύσκολους και σκοτεινούς αιώνες της Τουρκοκρατίας…

Αλλά ο κόσμος άλλαξε και άλλαξαν οι καιροί. Σωστά. Τώρα ζούμε σε εποχές «εικονικής πραγματικότητας», τα κομπιούτερ υποκαθιστούν (ή γίνεται συστηματική προσπάθεια να υποκαταστήσουν) τους δασκάλους, αλλά οι διαπιστώσεις από αντικειμενικές ερευνητικές προσπάθειες είναι ότι… «τίποτε δεν αντικαθιστά τη ζεστασιά, τη δύναμη της μυσταγωγίας ανάμεσα στον δάσκαλο, τη δασκάλα, τον μαθητή».

Τι σηματοδοτεί, λοιπόν, η διαπίστωση ότι στις μέρες μας «ο κόσμος άλλαξε και άλλαξαν οι καιροί;». Ισως για το λόγο αυτό, βλέποντας την κατάρρευση της πεμπτουσίας της Παιδείας (και όχι της διαδικασίας της εκπαίδευσης) τώρα πια μερικοί αρχίζουμε να σκεφτόμαστε μήπως, τελικά, δεν είναι και τόσο μεγάλη υπόθεση να είσαι κάτοχος γνώσεων που ως δάσκαλος επιθυμείς και κατέχοντας τις δεξιότητες πασχίζεις να τις μεταλαμπαδεύσεις και ως μαθητής, αφού τις αποκτήσεις, να τις επιδείξεις όταν και όπου χρειαστεί αφού κατά γενική ομολογία στη δικιά μας πατρίδα Ελλάδα αυτό που μετρά ΔΕΝ είναι το «τί ξέρεις, αλλά το ποιον ξέρεις;».

Γιατί χάθηκε η πνευματικότητα;

Γιατί χάθηκε η μυσταγωγία της γνώσης;

Γιατί χάθηκε το μεράκι και η αφοσίωση στο ρόλο του δασκάλου;

Γιατί έχασαν τα παιδιά μας τη γοητεία που δίνει ο ρόλος του μαθητή;

Γιατί χάθηκαν οι χαρισματικοί και ταλαντούχοι δάσκαλοι;

Θα μου πείτε στην Ελλάδα πότε αναγνωρίσαμε τον προικισμένο, αφοσιωμένο, καλό δάσκαλο και πότε θεσπίσαμε τοπικά, περιφερειακά και εθνικά βραβεία για τους καλύτερους δασκάλους;

Τι κρίμα συγκεκριμένα συμφέροντα να καθοδηγούν δασκάλους, καθηγητές και μαζί επιστημονικό και βοηθητικό προσωπικό, με άλλα λόγια ολόκληρο το στελεχιακό δυναμικό της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Ελληνικής Παιδείας να αρνούνται την αξιολόγηση, διακηρύσσοντας ότι δεν εμπιστεύονται αυτούς, που θα τους αξιολογήσουν!

Κι από την άλλη, οι εκάστοτε ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας να μην τους «τιμωρούν», τρέμοντας το «πολιτικό κόστος», ενώ τέτοιου είδους «αρνήσεις και αρνητές» εάν γινόταν θα επέσυραν κυρώσεις, ακόμη και προσωρινή παύση μισθοδοσίας και ΕΔΕ στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.

Τι κρίμα, για όλους εμάς, που μας αποκαλούν «δασκάλους» και η κοινή γνώμη, με κριτήριο την κατοχή πτυχίων μας κατατάσσει στην κατηγορία των ανθρώπων του πνεύματος!

Τι κρίμα και για τα παιδιά μας, από τα νηπιαγωγεία μέχρι τα πανεπιστήμια.

Τι κρίμα, τελικά για την Κοινωνία.