«Δεν είναι φάντασμα, είναι βούληση»: Αφροδίτη Βραχοπούλου και Αλέξανδρος Τσίτσος μιλούν για τη «Λίγεια», εκεί όπου ο έρωτας δεν πεθαίνει ποτέ

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

Η «Λίγεια» του Έντγκαρ Άλαν Πόε δεν ανεβαίνει απλώς στη σκηνή· ανασύρεται σαν ανάμνηση, σαν ψίθυρος από την άλλη πλευρά της ζωής. Στις 12 και 13 Απριλίου, στο Θέατρο Μπάρρυ, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας παρουσιάζει μια παράσταση-επίκληση, ένα τελετουργικό μεταξύ φαντάσματος και ανθρώπου, πάθους και πένθους, όπου η βούληση στέκεται όρθια απέναντι στον θάνατο.

Ο Έντγκαρ και η Λίγεια δεν είναι δύο πρόσωπα. Είναι δύο όψεις της ίδιας εμμονής: να κρατηθεί η αγάπη ζωντανή, όταν όλα γύρω πεθαίνουν. Μέσα από την τολμηρή σκηνοθετική γραφή της Δανάης Κατσαμένη και τις ποιητικές ερμηνείες των Αφροδίτης Βραχοπούλου και Αλέξανδρου Τσίτσου, το κείμενο μετατρέπεται σε μια σωματική, σχεδόν στοιχειωτική εμπειρία. Μια αφήγηση που δεν αρκείται στις λέξεις, αλλά ανασαίνει μέσα στη σιωπή και την κίνηση.

Η «Λίγεια» δεν είναι απλώς ένα διήγημα του Πόε. Είναι μια κραυγή επιθυμίας, ένα πένθος που αρνείται να καταλαγιάσει και για αυτά και πολλά άλλα μιλούν σήμερα στο pelop.gr, η Αφροδίτη Βραχοπούλου και ο Αλέξανδρος Τσίτσος.

Η «Λίγεια» του Πόε είναι κάτι περισσότερο από μια ιστορία αγάπης και θανάτου – είναι ένας υπόγειος διάλογος ανάμεσα στη βούληση και τη μοίρα. Ποια ήταν η πρώτη λέξη ή εικόνα που γεννήθηκε μέσα σας όταν διαβάσατε το κείμενο;

Αφροδίτη:  Θυμάμαι να κυριαρχεί μια εσωτερική παύση όταν ολοκλήρωσα την πρώτη ανάγνωση του κειμένου. Στη συγκεκριμένη ιστορία ο Πόε όχι απλά φωτίζει την δύναμη των ανθρώπινων συναισθημάτων, αλλά τη φτάνει στα άκρα. Η βούλησή σου και η αγάπη μας μπορούν να νικήσουν ακόμα και τον θάνατο. Από την αρχή ένιωσα πως η Λίγεια δεν είναι απλώς μια ηρωίδα, είναι μια συνείδηση που αντιστέκεται.

Αλέξανδρος:  Νομίζω με την «Λίγεια» κατάλαβα επιτέλους αυτό το «ΠΟΤΕ ΠΙΑ» που επαναλαμβάνει το Κοράκι στο διάσημο ομώνυμο ποίημα του Πόε. Εκεί ο αφηγητής θρηνεί την Λεονόρα, η οποία όπως επιμένει το Κοράκι δεν θα επιστρέψει «ΠΟΤΕ ΠΙΑ». Στη Λίγεια, γίνεσαι μάρτυρας αυτού του σφοδρού έρωτα του αφηγητή για την σύζυγό του. Κατανοείς δηλαδή στο πετσί σου, τι του στοίχησε η απώλειά της. Για όσους από εμάς έχουμε χάσει, αποχαιρετήσει αγαπημένους αυτά που περιγράφονται στη Λίγεια μας είναι πολύ οικεία. Από την άλλη όσοι δεν είχαν ανάλογες εμπειρίες, ακόμα, το έργο αυτό είναι σαν μια «πρόβα» συναισθημάτων για όσα θα ακολουθήσουν.

Οι χαρακτήρες σας κινούνται στο μεταίχμιο του ρεαλισμού και του φαντασιακού, του πάθους και της παραίσθησης. Πώς δουλέψατε μαζί για να χτίσετε αυτόν τον εύθραυστο, αλλά έντονα δεμένο δεσμό επί σκηνής;

Αφροδίτη:  Είχαμε να δουλέψουμε δύο χαρακτήρες όπου ο ένας είναι ένα φάντασμα που διψά να επιστρέψει στη ζωή και ο άλλος αν και ζωντανός έχει απονεκρωθεί. Και πασχίζουν να συναντηθούν, να ξαναβρεθούν, να μην ξεχάσουν ο ένας τον άλλο. Ένα δεσμό σωματικό και βαθιά ψυχικό που γεννιέται ανάμεσα σε δύο υπάρξεις. Μαζί με τη σκηνοθέτη μας Δανάη Κατσαμένη και την κινησιολόγο μας Άννα Λιανοπούλου, αφεθήκαμε στο να τολμήσουμε μέσα από τα σώματα και τις φωνές μας να διασχίσουμε το μονοπάτι που χάραξαν αυτοί οι δύο εραστές. Δεν ψάχναμε την αναπαράσταση του συναισθήματος, αλλά τη ρίζα του.

Αλέξανδρος:  Η Λίγεια είναι νεκρή. Ο Έντγκαρ ζωντανός. Ο τρόπος όμως που υπάρχουν αυτοί οι δύο είναι το ανάποδο. Ο Έντγκαρ καταβεβλημένος από το πένθος του μοιάζει σαν πιο νεκρός κι από νεκρό, ενώ η Λίγεια, απαλλαγμένη πια από τα βάσανα της ζωής, έχει περάσει στην απέναντι όχθη και είναι πιο απελευθερωμένη. Ο ένας όμως δεν μπορεί να ζει χωρίς τον άλλο. Ο Έντγκαρ θέλει να φτάσει στην αντίπερα όχθη και η Λίγεια να αναστηθεί. Με την Αφροδίτη πάνω σε αυτή τη γραμμή δουλέψαμε. Η σκηνοθεσία της Δανάης Κατσαμένη, η κινησιολογία της Άννας Λιανοπούλου, μας βοήθησε τόσο στο να αναδείξουμε την σχέση Έντγκαρ-Λίγειας στη σκηνή όσο και στο να κατασκευάσουμε δύο ήρωες σύμβολα, ας το πούμε έτσι, που συμπυκνώνουν πολλά περισσότερα από όσα μπορούμε να κατανοήσουμε με τις πέντε μας αισθήσεις.

Σε μια παράσταση όπου η μνήμη είναι ο βασικός αφηγητής και το σώμα το μέσο, ποιο σημείο της διαδρομής σας ως ηθοποιοί ένιωσε ότι άγγιξε κάτι από το «ανείπωτο»;

Αφροδίτη: Στα σημεία όπου ο λόγος και η σιωπή συνυπάρχουν, όπου οι κραυγές γίνονται ψίθυροι και οι ψίθυροι κραυγές, σε αυτά τα σημεία υπάρχει κάτι βαθιά ανθρώπινο και αληθινό, σχεδόν υπαρξιακό που οι λέξεις από μόνες τους δεν μπορούν να το σχηματοποιήσουν. Αυτά τα σημεία δεν προσεγγίζονται με λογική, εγκεφαλικά. Σαν ηθοποιός επέλεξα να αφήσω το σώμα να προηγηθεί, να γίνει ο φορέας του άρρητου.

Αλέξανδρος: Το κείμενο ακολουθεί μια πολύ πρωτότυπη συλλογιστική. Όσο βυθίζεσαι σε αυτό διάφορα «πράγματα» ξυπνούν στο ασυνείδητό σου. Η γραφή του Πόε είναι εξαιρετικά ειλικρινής. Στην αφήγησή του χρησιμοποιεί μεγάλες προτάσεις, δύσκολες λέξεις, κακή σύνταξη πολλές φορές, για να φτάσει στην αλήθεια όσων περιγράφει. Όταν αγγίζουμε αυτά που δε λέγονται, μάλλον βρισκόμαστε ανάμεσα στις λέξεις του κειμένου. Κάτι υπάρχει εκεί, αλλά ποτέ δεν θα μάθουμε τι και ποια μορφή έχει, γιατί απλούστατα το ανθρώπινο μυαλό μας δεν μπορεί να το αποτυπώσει με λέξεις.

Ο Πόε μιλά για την «αδυναμία της βούλησης» ως τη μόνη πραγματική ήττα. Υπάρχει μια στιγμή μέσα στην παράσταση όπου ο δικός σας χαρακτήρας νιώθει να λύγισε – ή αντίθετα, να έγινε πιο ισχυρός από ποτέ;

Αφροδίτη:  Ενώ η Λίγεια έχει φαινομενικά φύγει απ’ τη ζωή, παραμένει παρούσα. Στην παράσταση έρχεται η στιγμή όπου όλα καταρρέουν, όπου ούτε η φωνή της δεν ακούγεται πια. Εκεί αναδύεται μια δύναμη καθαρή. Η Λίγεια απογυμνωμένη από όλα, υπάρχει σαν καθαρή βούληση, η επιθυμία της να συνεχίσει να «είναι» γίνεται σχεδόν τρομακτική. Δεν λυγίζει, μεταμορφώνεται.

Αλέξανδρος: Ο θάνατος της Λίγειας γεμίζει τον Έντγκαρ με οργή. Ναι, ο θάνατός της τον λύγισε. Η οργή μπορεί να σε γεμίσει με απίστευτη δύναμη. Τώρα μπορεί ξεκάθαρα να διαλαλήσει πως ολόκληρο το σύμπαν κι ό,τι αυτό περιλαμβάνει είναι εχθρός του. Ο Θεός, η ανθρώπινη φύση, η μοίρα, ο εαυτός του ο ίδιος του στέρησαν την Λίγεια κι όλα αυτά τα εχθρεύεται. Στο τέλος, (που αποφεύγω να το αποκαλύψω) ο Έντγκαρ όχι απλά λυγίζει αλλά σπάει.

Αν η παράσταση αυτή ήταν ένας ψίθυρος που θα έμενε στο αυτί του θεατή μετά το τέλος… τι θα ήθελες να είναι; Τι είναι αυτό που δεν λέγεται με λόγια, αλλά μόνο με βλέμμα, με ανάσα, με σιωπή;

Αφροδίτη:   Αν ήταν ένας ψίθυρος, θα ήταν, για εμένα, το «Είμαι εδώ». Γιατί ακόμα και στην πιο σκοτεινή στιγμή η επιλογή του να παραμείνεις, να αντέξεις, να αγαπήσεις είναι εκεί. Αυτή η επιμονή όταν δε φοβάται το σκοτάδι, γίνεται φως.

Αλέξανδρος:  «και το φάντασμα, ψιθύρισε στα αυτιά μου την λέξη: ΣΗΚΩ» Θα ήθελα οι θεατές, όπως και είναι φυσικό να ΣΗΚΩΘΟΥΝ από τις θέσεις τους και να πάνε να ζήσουν. Μόνο αυτό χρωστάμε στον εαυτό μας, τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες.

Info

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Μετάφραση: Νικόλαος Σπανδωνής
Σκηνοθεσία: Δανάη Κατσαμένη
Επιμέλεια κίνησης: Άννα Λιανοπούλου
Σκηνικά – κοστούμια: Μάρτιν Γαβρίλης, Δανάη Κατσαμένη
Φωτισμοί: Μανώλης Μπράτσης
Μουσική: Fuchs&Löwe
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
Αφίσα – Promotional material: Αριάδνη Μιχαηλάρη
Ερμηνεύουν: Αφροδίτη Βραχοπούλου, Αλέξανδρος Τσίτσος
Παραγωγή: ἀ-silen[θ]io

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:

Παραστάσεις: Σάββατο 12 Απριλίου στις 21:00 και Κυριακή 13 Απριλίου στις 20:00
Χώρος: Θέατρο ΜΠΑΡΡΥ, Σανταρόζα 7 και Καρόλου Πάτρα
Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος: 14 ευρώ
Μειωμένο (φοιτητικό, σπουδαστών δραματικής σχολής, ανέργων, ατέλεια, ΑΜΕΑ-ομαδικό): 10 ευρώ
Τηλέφωνο κρατήσεων: 2610623730, 6978327088
Διάρκεια παράστασης: 75΄ (χωρίς διάλειμμα)

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News