Αντώνης Πετμεζάς: Απόγονος “κολασμένων και επικατάρατων”
Η πολυμελής οικογένεια των Πετμεζαίων σκορπούσε τον τρόμο στους Τούρκους στα προεπαναστατικά και τα επαναστατικά γεγονότα. Οι χαρακτηρισμοί «κολασμένοι» και «επικατάρατοι» που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι στα φιρμάνια τους, περιγράφουν σε απόλυτο βαθμό τα προβλήματα που δημιουργούσαν με τη δράση τους στην Πελοπόννησο αλλά και πόση σημασία είχε να σκοτωθούν για να καταπνιχθεί η Επανάσταση. Σήμερα στην «ΠτΔ», ο Αντώνης Πετμεζάς, μιλάει για τους προγόνους του και τη δράση τους στα Καλάβρυτα και όλη την Πελοπόννησο, τον Πύργο της οικογένειας στα Κάτω Σουδενά, τις παιδικές μνήμες αλλά και για το παράπονο σχετικά με το πως διδάσκονται τα ιστορικά γεγονότα σήμερα.
Μιλήστε μου λίγο για την οικογένειά σας.
Προεπαναστατικά, οι Πετμεζαίοι είχαν έντονη δράση. Στα Ορλωφικά και σκοτώθηκαν οι 16 μέλη της οικογένειας. Επειτα κυνηγήθηκαν πάρα πολύ. Το 1796, οι Τούρκοι έβγαλαν φιρμάνι που ζητούσε την εξόντωση της οικογένειας για να πάψουν οι ταραχές στην Πελοπόννησο. Την εποχή εκείνη, είχε πολύ έντονη δράση ο Αθανάσιος Πετμεζάς, ο οποίος μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Ζαχαριά είχαν φτιάξει την περίφημη «Τριανδρία» ή «Αρματολική Ομοσπονδία». Γεγονός που αναδεικνύει την αποτελεσματική τους δράση είναι η φράση που χρησιμοποιεί ο Κολοκοτρώνης το 1802 στα απομνημονεύματά του για ένα άλλο φιρμάνι των Τούρκων: «Ή τα κεφάλια του Πετμεζά και το δικό μου ή τα κεφάλια των κοτσαμπάσηδων».
Το 1804 αφού σκοτώθηκε ο Ζαχαριάς με προδοσία, ο Αθανάσιος Πετμεζάς, στον Πύργο των Πετμεζαίων που βρίσκεται στα Κάτω Σουδενά Καλαβρύτων, μετά από προδοσία και μάχη μιας εβδομάδος, σκοτώθηκε και αυτός και το κεφάλι του το έστειλαν στην Τρίπολη για να πειστούν οι Τούρκοι.
Μετά, η οικογένεια έφυγε στα Επτάνησα. Τα γυναικόπαιδα έμειναν για καιρό στο Μέγα Σπήλαιο και τα παιδιά του Αθανασίου πήγαν, επίσης, στα Επτάνησα. Ο Αθανάσιος είχε πέντε παιδιά, τον Βασίλειο, τον Νικόλαο, τον Παναγιωτάκη, τον Γκολφίνο και το Γιώργο τον κουλό. Ο Νικόλαος και ο Βασίλειος κατατάχθηκαν στον αγγλικό στρατό και εκεί μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία μαζί με τον Κολοκοτρώνη και γύρισαν πριν την Επανάσταση πίσω.
Σε αρχεία ο Γιουσέφ Πασά αναφέρει: «Γύρισαν πίσω οι Κολασμένοι» και εννοούσε τον Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά, τον Χρυσοσπάθη και τον Πετμεζά. Τους Πετμεζαίους τους ανέφερε χαρακτηριστικά ως «επικατάρατους». Κατά την Επανάσταση, οι πρόγονοί μου έλαβαν μέρος στην Αγία Λαύρα, στην απελευθέρωση των Καλαβρύτων από τον Βασίλειο Πετμεζά με άλλους οπλαρχηγούς, αλλά και σε όλες τις μάχες κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, όπως στην Τρίπολη, στην πολιορκία της Πάτρας. Ο Νικόλαος Πετμεζάς μαζί με 600 παλικάρια και μοναχούς αντιστάθηκαν στον Ιμπραήμ το 1827 και δεν κατάφεραν να καταλάβουν το Μέγα Σπήλαιο οι Τούρκοι. Γενικά, οι πρόγονοί μου έλαβαν μέρος σε όλες τις μάχες. Ενώ, ένας από τους πρώτους τακτικούς ιατρούς ήταν ο Ανδρέας Πετμεζάς, που ακολουθούσε σε όλες τις μάχες.
Για όλα αυτά τα γεγονότα, θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια, να σας τα διηγούνταν οι μεγαλύτεροι;
Είχα την τύχη να πηγαίνω συχνά με τον πατέρας μου στα Καλάβρυτα. Οταν ήμουν μικρός προσπαθούσε να αναστηλώσει τον οικογενειακό Πύργο των Πετμεζαίων στα Κάτω Σουδενά, ο οποίος είχε καταστραφεί το 1948 από φωτιά. Οποτε πηγαίναμε, μού αναφερόταν σε διάφορα ιστορικά γεγονότα της οικογένειας αλλά και της περιοχής των Καλαβρύτων. Ετσι από μικρή ηλικία είχα αρχίσει να σχηματίζω μια εικόνα για τους προγόνους μου, την ευρύτερη περιοχή αλλά και το ρόλο που έπαιξαν στα γενονότα πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.
Πλέον ο Πύργος είναι επισκέψιμος; Εχει αναστηλωθεί;
Μόνο εξωτερικά γιατί εσωτερικά έχει γίνει κατοικία την οποία χρησιμοποιώ εγώ. Από τον παππού μου πέρασε στον πατέρα μου και από τον πατέρα μου σε μένα. Από γενιά σε γενιά. Εξωτερικά είναι σε πολύ καλή κατάσταση, παρόλο που είχε καταστραφεί από φωτιά το 1948 και μέσα χάθηκαν αρκετά στοιχεία του Πύργου.
Θεωρείται πως η Πολιτεία θα έπρεπε να επιδεικνύει ειδική μέριμνα για κτίρια όπως ο Πύργος των Πετμεζαίων;
Ο Πύργος μας είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει καμία στήριξη από την Πολιτεία. Ακόμα και ΕΝΦΙΑ πληρώνουμε για να καταλάβετε. Δυστυχώς, η όποια αξιοποίηση των πολλών ιστορικών κτιρίων της χώρας μας, γίνεται μόνο μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Η Πολιτεία είναι απούσα σε πολλά ιστορικά μνημεία και σπίτια αγωνιστών τα οποία καταρρέουν.
Εχετε καταφέρει να συγκεντρώσετε εσείς ή η οικογένειά σας τα προηγούμενα χρόνια κειμήλια από την εποχή της Επανάστασης;
Ναι. Τα περισσότερα όπλα και κειμήλια τα δώρισε η οικογένειά μου στην Αγία Λαύρα, στο Εθνολογικό Μουσείο, στο Μουσείο Μπενάκη και στο Πολεμικό Μουσείο. Ενας μεγάλος αριθμός εγγράφων των Πετμεζαίων στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και υπάρχουν μερικά έγγραφα σε ιδιωτικές συλλογές. Πιστεύω πως όλα αυτά θα πρέπει να υπάρχουν δημόσια για να μπορεί να τα βλέπει ο κόσμος. Γι’ αυτό και οι πρόγονοί μου τα έδωσαν σε μουσεία για να μπορεί ο κόσμος να τα επισκέπτεται και να τα μελετά. Μέσα από τα έγγραφα να μπορεί να υπάρχει μια διαδικασία ανάλυσης των ιστορικών γεγονότων.
Τι σημαίνει για εσάς η σύνδεση του τότε με το τώρα; Πόσο σας έχει επηρεάσει το επώνυμο που «κουβαλάτε»;
Για να είμαι ειλικρινής νιώθω ένα φορτίο, ειδικά αν σέβεσαι την ιστορία σου και αν θέλεις να προσφέρεις κάτι μέσα στο κοινωνικό σύνολο τη σημερινή εποχή. Φυσικά, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε το μεγαλείο των προγόνων μας, αλλά κάνουμε μια προσπάθεια να συνεισφέρουμε το καλύτερο στην ελληνική κοινωνία.
Θεωρείτε πως τα επόμενα χρόνια οι νέες γενιές θα μπορούν να νιώθουν με τον ίδιο τρόπο όπως εσείς;
Δεν μπορώ να πω. Είναι δύσκολο να απαντήσουμε, αλλά δυστυχώς βλέπουμε πως υπάρχει μια γενική τάση εξασθένησης της μνήμης των γεγονότων, το οποίο θεωρώ λάθος. Η Επανάσταση είναι το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης ιστορίας της Ελλάδος. Υπάρχουμε γιατί υπήρχαν.
Ποια είναι η σχέση σας με την περιοχή των Καλαβρύτων;
Συνεχίζω να πηγαίνω τακτικά. Είναι η μεγάλη μου αγάπη. Πηγαίνω συχνά και στον Πύργο μας και έχω επαφές με την τοπική κοινωνία. Το ίδιο έκανε και ο πατέρας μου και συνεχίζω κι εγώ την παράδοση, παρότι δεν ζήσαμε ποτέ μόνιμα.
Πείτε κάποιο περιστατικό που είχατε ακούσει στα παιδικά σας χρόνια. Κάτι που σας είχε κάνει εντύπωση για την οικογένειά σας σχετικό με την Επανάσταση.
Αυτό που μου είχε κάνει Εντύπωση είναι ο θάνατος του Αναγνώστη Πετμεζά, ο οποίος μάλιστα απεικονίζεται και από τον Γερμανό ζωγράφο Φον Ες και ο πίνακας βρίσκεται στα ανάκτορα του Μονάχου. Ο Αναγνώστης Πετμεζάς πέθανε στα Βασιλικά Κορινθίας σε μάχη με το στράτευμα του Δράμαλη, λίγο έξω από το Κιάτο, στις 12 Αυγούστου 1822. Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν πως εκείνη τη στιγμή πήγε να τον σώσει ο γιος του, ο Σωτηράκης, ο οποίος ήταν μόλις 17 ετών και τελικά σκότωσαν και τους δύο. Μου είχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση που πέθανε πατέρας και γιος στην ίδια μάχη. Με είχε πάει και ο πατέρας μου να δω την προτομή του Αναγνώστη Πετμεζά στην περιοχή.
Πόση σημασία έχει για εσάς ο φετινός εορτασμός των 200 χρόνων από την Επανάσταση;
Εμείς, σαν απόγονοι, μέσα από τον Ομιλο Απογόνων Αγωνιστών στον οποίο είμαι Γενικός Γραμματέας προσπαθούμε να το αναδεικνύουμε κάθε χρόνο. Εκτιμώ πως φέτος η Πολιτεία θα έπρεπε να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στα σχολεία και τα Πανεπιστήμια. Ακόμα και ειδικές ώρες μαθημάτων θα έπρεπε να υπήρχαν για τα γεγονότα του 1821. Δυστυχώς, για μένα, έχουν γίνει πάρα πολύ λίγα πράγματα. Εχει σημασία το πως τα παιδιά θα μάθουν την ιστορία τους και πως θα αναδειχθούν τα γεγονότα. Τα παιδιά δε διδάσκονται τα γεγονότα ούτε επιδερμικά.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟ
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
