Για ένα παραγωγικό πανεπιστήμιο
Του Γιώργου Χώτου, Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών.
Η αποστολή ενός πανεπιστημιακού τμήματος είναι να προσφέρει στην κοινωνία μορφωμένους και καταρτισμένους αποφοίτους στο ειδικό επιστημονικό πεδίο που θεραπεύει. Ως αποτέλεσμα των ειδικών γνώσεων και δεξιοτήτων τους αυτοί θα εργασθούν στους ανάλογους παραγωγικούς τομείς, σε κατά τεκμήριο θέσεις ευθύνης, θα έχουν εν δυνάμει προικισθεί και με ικανότητες έρευνας και βελτίωσης των προϊόντων.
Τα πανεπιστήμια δεν είναι ξεκομμένα από την κοινωνία και δεν λειτουργούν ως αυτοσκοπός, αλλά αντίθετα ως εκπληρωτές προσδοκιών και αναγκών, που επιβάλλουν την ικανοποίησή τους οι πολιτιστικές και παραγωγικές συνιστώσες της εκάστοτε ιστορικής φάσης των κοινωνιών.
Θα περιοριστώ μόνο στις θετικές επιστήμες. Επιπλέον, στην εργασιακή πρακτική και προοπτική των πτυχιούχων από Σχολές αυτών των ειδικοτήτων, προκειμένου η παραγωγική δυνατότητα να εξελίσσεται σε υψηλό επίπεδο.
Τι συμβαίνει σήμερα στα πανεπιστήμιά μας ως προς την κατάρτιση νέων επιστημόνων; Ανταποκρίνεται η παραγωγή πτυχιούχων (μηχανικών, αρχιτεκτόνων, ηλεκτρονικών, χημικών, βιολόγων, γεωλόγων, κ.λπ.) στις υπάρχουσες ανάγκες της οικονομίας; Και αν ναι ή ακόμα κι αν αποφοιτούν περισσότεροι απ’ ότι απαιτείται, είναι καταρτισμένοι στο υψηλό επιστημονικό επίπεδο, που αντικειμενικά αναμένεται από πανεπιστήμια;
Η απάντηση είναι δυστυχώς αρνητική, εξαιτίας χρόνιων στρεβλώσεων που με τα χρόνια εισέδυσαν στα πανεπιστήμια ως δήθεν βελτιώσεις και εξορθολογισμοί, αλλά στην πραγματικότητα τα έκαναν να χάσουν το σφρίγος, την ενεργητικότητα και την επαφή με την πραγματικότητα.
Ετσι, σήμερα η αθρόα εισδοχή στα πανεπιστήμια όλων, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, σε τμήματα που συχνότατα δεν επιθυμούν, μαζί με την κακώς εφαρμοζόμενη επιείκεια στη βαθμολογία, δημιουργεί πληθωρισμό ανεπάρκειας ουσιαστικών γνώσεων των αποφοίτων. Καθώς μάλιστα ουδεμία σχέση έχει ο αριθμός τους με την πραγματική παραγωγική ανάγκη, η προκύπτουσα ανεργία ή υποαπασχόλησή τους, ακυρώνει την αξία του πτυχίου τους.
Ακόμα, όμως, κι αν κάποτε συγχρονιστούν οι ανάγκες τις Οικονομίας με τον απαιτούμενο αριθμό αποφοίτων, θα παραμένει προς επίλυση το πρόβλημα της επαρκούς κατάρτισης.
Το εργαστηριακό μέρος της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι το σπουδαιότερο και πολυτιμότερο στις θετικές επιστήμες και σε αυτό πρέπει να στραφούν οι επενδύσεις στα πανεπιστήμια. Οι ώρες της εργαστηριακής εκπαίδευσης πρέπει να αποτελούν τον κύριο όγκο. Τα Εργαστήρια δεν είναι απλή εκμάθηση δεξιοτήτων, αλλά εφαρμογή της θεωρίας στον πραγματικό κόσμο.
Σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, η θεωρητική διδασκαλία των καθηγητών μπορεί να απελευθερωθεί από το χρονοβόρο ωράριο της ομιλούσης «αυθεντίας» και να χρησιμοποιηθεί για εντατική εργαστηριακή διδασκαλία. Οι φοιτητές, γνωρίζοντας την ύλη που θα πρέπει να εμπεδώσουν με ατομική μελέτη, θα προσέρχονται στις εξετάσεις επ’ αυτής. Η διά ζώσης επαφή με τον καθηγητή δεν θα χαθεί, αλλά θα περιορισθεί σε κομβικές ολιγάριθμες διαλέξεις επεξήγησης δύσκολων σημείων και παροχή συμβουλών οργάνωσης της μελέτης.
Η εργαστηριακή εκπαίδευση, λοιπόν, θα «σηκώσει» το βάρος στη φοιτητική πορεία. Ομως αυτό για να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα προϋποθέτει σύγχρονο και πλούσιο εξοπλισμό Εργαστηρίων, με πρόβλεψη ανανέωσης κατά διαστήματα.
Γίνεται σαφές ότι τα Εργαστήρια θα απορροφήσουν πολύ μεγάλο κομμάτι του πανεπιστημιακού προϋπολογισμού και αναγκαστικά θα υποχρεώσουν το εκπαιδευτικό προσωπικό να εμπλακεί, σταθερά και ανελλιπώς, σε αυτά.
Είναι καιρός τα Εργαστήρια να πάψουν να θεωρούνται ως μια συνήθης διεκπεραίωση του Προγράμματος Σπουδών και να γίνουν ο ακρογωνιαίος λίθος, ο καταλύτης, το «σώμα» της πανεπιστημιακής φοίτησης. Οι καθηγητές συνεπικουρούμενοι από τεχνικό προσωπικό να πάψουν να είναι γραφειοκράτες κυνηγοί προγραμμάτων. Η χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων δεν θα πάψει να υφίσταται κι ούτε μάστερ και διδακτορικά θα υποβαθμιστούν, αλλά η σημερινή κατάσταση των μεταπτυχιακών αποφοίτων, που παράγονται μαζικά χωρίς στην ουσία να κατέχουν ακόμα και τα βασικά της επιστήμης τους, πρέπει να αλλάξει.
Τα πανεπιστήμια (ειδικά της θετικής κατεύθυνσης) δεν έχουν σκοπό να μορφώσουν γενικά ή να πλάσουν χαρακτήρες. Αυτό είναι αποστολή της στοιχειώδους – Μέσης Εκπαίδευσης.
Στα πανεπιστήμια πρέπει να εισάγονται μόνο όσοι μπορούν να ανταποκριθούν στις δυσκολίες, για να αποφοιτήσουν ειδικευμένοι σε ένα επιστημονικό πεδίο. Δεν επιτρέπεται να χάνεται χρόνος στα πανεπιστήμια για να ξαναμάθουν (αν ποτέ τα έμαθαν) οι φοιτητές, μαθηματικά, χημεία, βιολογία, κ.λπ., αφαιρώντας έτσι πολύτιμους πόρους χρόνου από τις ανωτέρου επιπέδου θεωρητικές γνώσεις που θα διδαχθούν.
Αυτό που ριζοσπαστικά προτείνεται, συνοψίζεται στο: «Εντατική εργαστηριακή εκπαίδευση στα πανεπιστήμια και μελέτη της θεωρίας από τους φοιτητές, με δική τους ευθύνη».
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
