Κοινωνικά δίκτυα: Διέξοδος ή συμφορά; – Τρεις επώνυμες απαντήσεις
Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ή αλλιώς, social media.
Εχουν αποκτήσει μια απίστευτη παντοδυναμία και κυριαρχία. Μπορούν πλέον και επιβάλουν απόψεις, καθορίζουν συμπεριφορές, ανατρέπουν αποφάσεις. Ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου, νιώθει πως εκεί μπορεί να εκφραστεί πιο άνετα, πιο ελεύθερα!
Και το κυριότερο (με αφορμή και πρόσφατα γεγονότα, όπως δίκη Χρυσής Αυγής, ΑΕΙ και Πανεπιστημιακή Αστυνομία, υπόθεση Λιγνάδη, κ.λπ.): τα social media δικάζουν, καταδικάζουν, αθωώνουν, προειδοποιούν, ελέγχουν, αποκαλύπτουν.
Τα ερωτήματα:
Σας ανησυχεί η ανεξέλεγκτη δύναμη που αποκτούν τα ΜΚΔ;
Μήπως, όμως, απ’ την άλλη αποτελούν πλέον τον πιο ισχυρό πόλο αντιπολίτευσης και αντίστασης στην εκάστοτε εξουσία και γι’ αυτό αρκετές φορές περνάει τελικά η γραμμή τους;
Μήπως, δηλαδή, έχουν γίνει η πιο μαζική και ηχηρή «αντιπολιτευτική» φωνή και η μοναδική διέξοδος;
Μήπως πολύς κόσμος βρίσκει γόνιμο έδαφος και ξεσπάει στα ΜΚΔ επειδή θεωρεί ελεγχόμενα τα περισσότερα ΜΜΕ;
Ολο αυτό το «σκηνικό», όμως, μήπως συνθέτει σταδιακά αλλά σταθερά μια «εικόνα» αναρχίας;
ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ: Social media, ένα τέρας…
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα τέρας του πολιτισμού, της παγκοσμιοποίησης και του καπιταλισμού: Η τερατώδης παραμόρφωση μιας απλοϊκά καλής πρόθεσης που σχετίζεται με το δικαίωμα του λόγου, της έκφρασης και της ανθρώπινης επικοινωνίας. Ομως, κάτι ήταν στραβό από την αρχή: οι ψηφιακοί χώροι έδιναν, δίνουν, τη δυνατότητα σε όλους να εκφράζουν γνώμες για όλους ―και για όλα: μεγάλες μάζες, αμαθείς, φανατικές, συχνά στον αστερισμό αυταρχικών ιδεολογιών και κομμάτων, κατέκλυσαν αυτούς τους χώρους, παραμερίζοντας μετριοπαθείς και χαμηλόφωνους χρήστες. Μετά από είκοσι χρόνια εμπειρίας, βρισκόμαστε σήμερα εν μέσω ενός ηφαιστείου γνωμών, αντεγκλήσεων, μίσους, ναρκισσισμού και παραπληροφόρησης. Η γνώση, η ειδίκευση, η αυθεντία έχουν αντικατασταθεί από τις διαθέσεις και τις αυταπάτες των δισεκατομμυρίων λογαριασμών που έχουν πάρει τη θέση του υπεύθυνου, επώνυμου πολίτη. Το τουιτεροδικείο και τα συναφή δικαστήρια καταδικάζουν ανθρώπους, καταστρέφουν το καλό τους όνομα, ή παραβιάζουν το τεκμήριο της αθωότητας. Προτείνω ξανά και ξανά να κλείσουν όλοι τους λογαριασμούς τους: θα ήταν ένδειξη σοβαρότητας, αυτοσεβασμού και δημοκρατικής παιδείας. Οχι ότι με ακούει κανείς…».
* Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι συγγραφέας.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ: «Ο ολιγοπωλιακός έλεγχος…»
«Διαχρονικά, τα εναλλακτικά μέσα επικοινωνίας αποτελούν φορείς αμφισβήτησης του κυρίαρχου ρόλου των ΜΜΕ, αντιπροσώπευσης και συμμετοχής περιθωριοποιημένων, αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων στη δημόσια σφαίρα, και αντίστασης, συνεργικά με κοινωνικά κινήματα, σε κάθε μορφή εξουσίας. Την τελευταία δεκαετία το επίκεντρο του ενδιαφέροντος μετατοπίζεται στη ”δύναμη” των ΜΚΔ – συμπεριληπτικά, στο πλαίσιο των αποκαλούμενων «επαναστάσεων των Facebook και Twitter» του 2010, και ειδικά, αναφορικά με διαδικτυακά κινήματα κατά της έμφυλης και ρατσιστικής βίας, αλλά και την επίδραση εν γένει στην ατζέντα της ενημέρωσης.
Η συνδρομή των ΜΚΔ στην κινητοποίηση της κοινής γνώμης, στην οργάνωση κινηματικών δράσεων, και στον έλεγχο της εξουσίας των ΜΜΕ δεν είναι αμελητέα. Ωστόσο, ο καθοριστικός ή επικουρικός ρόλος τους συναρτάται του εκάστοτε ευρύτερου μιντιακού περιβάλλοντος, η διαδικτύωση δεν αρκεί για τη δημιουργία ισχυρών κοινωνικών δεσμών, ενώ σε καιρούς αφθονίας της πληροφορίας η παραπληροφόρηση ανταγωνίζεται την αντι-πληροφόρηση. Και προπαντός, ο ολιγοπωλιακός έλεγχος των ΜΚΔ αντιστρατεύεται δημοκρατικές προοπτικές και πρακτικές χρήσης τους».
* Ο Παντελής Βατικιώτης είναι επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΡΠΕΤΟΠΟΥΛΟΣ: «Για κίτρινα social media δεν έχω ακούσει ακόμα…»
«Παλιά υπήρχαν οι «επιστολές διαμαρτυρίας» των αναγνωστών στις εφημερίδες και τα τηλέφωνα των αγανακτισμένων θεατών και ακροατών στα κανάλια και τα ραδιόφωνα, αλλά τίποτα από αυτά δεν συγκρίνεται με τη δύναμη των social media. Ακούω συχνά ότι ο νέος αυτός κόσμος, του Facebook και του twitter κυρίως, είναι κάτι σαν «αρένα» – δεν συμφωνώ. Δεν θέλω επίσης να τα δαιμονοποιώ: Σε τελική ανάλυση ο κόσμος εκφράζεται κι όσο κι αν υπερβάλει ή αν ξεφεύγει, είναι πάντα καλύτερο αυτό από το να μένει σιωπηλός. Οσο μάλιστα έχεις τον έλεγχο της προσωπικής σου σελίδας ή της πορείας της ανάρτησής σου, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος: εκτίθεσαι όσο θες, απαντάς όσο θες, υπάρχεις όσο θες.
Χρειάζονται κανόνες; Φυσικά και χρειάζονται. Αλλά προσοχή: Οι κανόνες πρέπει να αφορούν τους τρόπους έκφρασης και όχι τον περιορισμό της. Η έκφραση είναι χρήσιμη και σε πολλές περιπτώσεις εκτονωτική και θεραπευτική: Νομίζω ότι το lockdown, π.χ. χωρίς social media θα προκαλούσε ακόμα περισσότερη κατάθλιψη.
Τα social media βοηθάνε σίγουρα την επικοινωνία. Για το οτιδήποτε κάποιος δημοσιεύει ευθύνεται αυτός, όχι τα μέσα. Δεν είναι υποχρεωτικό να εμπορεύεται κλικ ή να πουλάει αγανάκτηση: υπάρχουν και πολλά ωραία πράγματα που μπορείς να μοιραστείς με τον κόσμο.
Και τα fake news; Η λασπολογία; Η συστηματική συκοφάντηση; Φυσικά και υπάρχουν κι αυτά. Αλλά δεν τα δημιούργησαν τα social media. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι υπήρχαν και πριν από αυτά. Ο κίτρινος Τύπος π.χ. είναι μια παλιά ιστορία. Ενώ για κίτρινα social media δεν έχω ακούσει ακόμα…».
* Ο Αντώνης Καρπετόπουλος είναι δημοσιογράφος.
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
