Πες μας, Μεγάλε
Ο βετεράνος της δημοσιογραφίας Κωνσταντίνος Μάγνης γράφει για τον Θουκυδίδη
Το πρόβλημα με τους προγόνους είναι συνήθως οι επίγονοι. Υποστήκαμε στο παρελθόν τη στρεβλωτική προγονοπληξία που χαρακτήριζε τα εγχώρια εκπαιδευτικά, παιδαγωγικά, εξουσιαστικά ήθη και περάσαμε τώρα στην αρχαιολατρία του ημιμαθούς διαδικτύου. Σύμφωνα με αυτήν, είμαστε Μεγάλοι ως κληρονόμοι προγόνων που τα είπαν, τα σκέφτηκαν, τα δημιούργησαν όλα Πρώτοι και Καλύτεροι. Αλλά εκεί που μας χρωστούσανε, μας πήραν και το βόδι. Ποτέ δεν είχαμε βόδι, βέβαια, αλλά άντε να το εξηγήσεις σε όσους τις παροιμίες τις παίρνουνε τοις μετρητοίς.
Αλλά είναι γεγονός ότι ο Θουκυδίδης υπήρξε πρωτοπόρος και μάλιστα στον τομέα του μπορείς να τον πεις και αξεπέραστο. Διότι είναι μάλλον ασύλληπτο φαινόμενο η περίπτωση ενός αντικειμενικού χρονικογράφου που συνδυάζει έγκυρη εξιστόρηση με συναρπαστική, διεισδυτική και εμβληματική ερμηνεία, η οποία αποτέλεσε αποκρυστάλλωση του μοντέλου των αξιών και της πολιτικής συγκρότησης του κόσμου της εποχής του, εν προκειμένω της κλασικής αρχαιότητας. Και μάλιστα στην αποκρυστάλλωση αυτή βάζει ο ίδιος το χέρι του, ως απολογητής του συστήματος του οποίου υπήρξε κομβικό μέλος. Λέει και αυτά που δεν ειπώθηκαν, σαν μια μορφή κωδικοποίησης του σκεπτικού των πρωταγωνιστών των γεγονότων που εξιστορεί. Σαν υποτιτλιστής της ιστορίας.
Όπως ξέρουμε (οι περισσότεροι, έστω), ο Θουκυδίδης ως ιστορικός και συγγραφέας είναι ταυτισμένος με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η πολυετής αυτή, ας τη λέμε εμφύλια, αναμέτρηση, αφενός απέφερε την καταστροφή της Ελλάδας της κλασικής εποχής, αφετέρου εξελίχθηκε σε μοντέλο προσομοίωσης για τις μετέπειτα συρράξεις ευρείας κλίμακας, κάτι που οφείλεται στον Θουκυδίδη: Χάρη σ’ αυτόν μπορούμε να αξιολογούμε αντιλήψεις, στρατηγικές, δοξασίες και ρεύματα που ανακατεύτηκαν στο μεγάλο πεδίο της εμπλοκής. Ετσι, ο Θουκυδίδης μας βοηθάει να κατανοούμε και να αναλύουμε τη δική μας εποχή. Διδασκόμενοι ή μη, αυτό είναι άλλο κεφάλαιο.
Ο Θουκυδίδης έζησε εξόριστος μεγάλο μέρος της ζωής του: Στην αρχαία Αθήνα, αν ήσουν σπουδαίος μπορεί και να την είχες άσχημα. Σήμερα πάντως είναι εντελώς δεκτικός. Μέχρι και καφέ μπορείς να πιεις μαζί του, αν είσαι τυχερός. Εμείς είμαστε τυχεροί που έπεσε στα χέρια μας ο καρπός της συνεργασίας του δημοσιογράφου και συγγραφέα Θανάση Λάλα και του επίσης συγγραφέα, εκπαιδευτικού Σταμάτη Κωνσταντινίδη, που εκδόθηκε από τον «Αρμό» υπό τον τίτλο «Πίνοντας Καφέ με τον Θουκυδίδη». Οι δυο τους έχουν πιει καφέ και με τον Πλάτωνα, στο πλαίσιο μιας επιτυχημένης, ερεθιστικής, εκλαϊκευμένης αλλά και επιστημονικά έγκυρης παρουσίασης της σκέψης μεγάλων μορφών του αρχαίου κόσμου με τη μορφή παιγνιώδους διαλόγου, ο οποίος στηρίζεται όχι σε εικασίες, αλλά σε γραπτά τεκμήρια, πρωτίστως στην ίδια τη γραφή τους.
Ο διάλογος που σκαρώνουν οι δύο συγγραφείς επικεντρώνεται αποκλειστικά στον Πελοπονησιακό Πόλεμο- περιέργως εξαιρείται ο Επιτάφιος λόγος, που αποδίδεται στον Περικλή και που φέρεται ότι ο Θουκυδίδης τον αποδίδει μεγαλοπρεπώς διότι τον έγραψε ο ίδιος- και είναι ένα πολύτιμο βοήθημα για όποιον θέλει να μυηθεί στα γεγονότα και στο πνεύμα της εποχής. Το βιβλιαράκι (το υποκοριστικό εννοεί ότι ο όγκος είναι πολύ φιλικός για τον αναγνώστη που τρομάζει από τα μεγάλα κείμενα) μας βοηθάει να φρεσκάρουμε τις ιστορικές μας γνώσεις ή και να καλύψουμε τα ασυγχώρητα κενά μας. Εχουμε ξαναγράψει ότι αυτός που είναι ασυγχώρητος είναι η νεοελληνική παιδεία. Πώς στο καλό καταφέρνουμε να φεύγουμε από το σχολείο χωρίς να συγκρατούμε τίποτα από αυτό; Σε κάθε περίπτωση Θ. Λάλας και Σ. Κωνσταντινίδης μας βοηθούν να καταλάβουμε γιατί ξένοι διανοητές, διεθνολόγοι, ιστορικοί, πολιτικοί και συγγραφείς φιλτράρουν τα μεγάλα φαινόμενα των ημερών μας μέσα από το ερμηνευτικό σύστημα που μας παραδίδει ο Θουκυδίδης. Δεν ήταν όλοι οι πρόγονοι μεγάλοι, αλλά αυτοί που ήταν μεγάλοι, παραήτανε.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
