Η Αγία Λαύρα η αλήθεια, οι μυθοπλασίες και οι μυθοπλάστες . Το τελευταίο τέταρτο του αιώνα που έφυγε, άνοιξε στη χώρα μια συζήτηση για την αλήθεια και τους μύθους που συνδέονται με το 1821. Στην αναζήτηση και την αξιολόγηση ιστορικών δεδομένων ήρθαν στην επικαιρότητα και τον διάλογο νέα στοιχεία.

Ένα σημαντικό ντοκουμέντο ιδιαίτερης αξίας είναιμιαομιλία του Π.Π. Γερμανού.

Η ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού έγινε στην Αγία Λαύρα 20 Μαρτίου 1821 δημοσιεύθηκε στην γαλλική εφημερίδα LE CONSTITUTIONEL την 6η Ιουνίου 1821, στους TIMES του Λονδίνου την 11η Ιουνίου 1821 ενώ αντίστοιχο δημοσίευμα βρίσκουμε στην εφημερίδα του Βελγίου JURNAL DE LIEGE την 10η Ιουνίου 1821. Η χρονική απόσταση από τον χρόνο της ομιλίας έως την δημοσίευσή της 80 περίπου ημέρες είναι εύλογος για τα δεδομένα της εποχής.

Για αυτήν την ομιλία γράφει πρώτος ο Πουκεβίλ, στο βιβλίο του «Ιστορία της Αναγέννησης της Ελλάδος» , το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά το 1890, υπήρξαν δε σχετικά δημοσιεύματα στην εφημερίδα ΒΗΜΑ το 1966, στην ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ το 1988 και σε φυλλάδιο της Ι.Μ.Καλαβρύτων και Αιγιαλείας το 1993. Οι αναφορές πού γίνονται σε ημερομηνίες και χρόνους έχουν εξαιρετική σημασία.

Είναι παγκοίνως γνωστό πώς μια σειρά πρόσωπα συνασπίστηκαν για να προβάλουν την άποψη ότι «ουδέν αξιοσημείωτον συνέβη στην Αγία Λαύρα». Κάποιοι ακαδημαϊκοί ιστορικοί, τοπικιστές μελετητές , ιστοριοδίφες, δημοσιογράφοι, άλλοι για λόγους ιδεολογικούς, άλλοι για αντιθρησκευτικούς, μερικοί γιατί αντιγράφουν άλλους, κάποιοι για να λάβουν παράσημο προοδευτισμού που αντιστρατεύεται ακόμα και σε«εθνικούς μύθους», βρέθηκαν στην ίδια «αντιλαυρική άποψη».

Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ
Διακήρυξις του Γερμανού, εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθη εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ην) Μαρτίου 1821 Πολυαγαπημένοι μας αδελφοί, ο Κύριος, ο οποίος ετιμώρησε (ενν. διά της υποδουλώσεως εις τον κατακτητήν) τους πατέρας μας και τα τέκνα των, σας αναγγέλλει διά του στόματός μου το τέλος των ημερών των δακρύων και των δοκιμασιών. Η φωνή Του είπε ότι θα είσθε ο στέφανος του κάλλους Του και το διάδημα της Βασιλείας Του. Η αγία Σιών δεν θα παραδοθή πλέον εις την ερήμωσιν (Ησαΐα, 62,3).
Ο ναός του Κυρίου, ο οποίος εβεβηλώθη, ωσάν ένας άθλιος χώρος, τα σκεύη της δόξης, τα οποία εσύρθηκαν εις τον βούρκον (Α Μακαβ. 2, 8-9), θα γίνουν καταιγίς. Η άβυσσος την άβυσσον επικαλείται (Ψαλμ. 41,8) η παλαιόθεν (δηλ. η εγνωσμένη) ευσπλαγχνία του Κυρίου (Θρήνοι Ιερεμίου 5,1) θα επισκιάση τον Λαόν Του.
Η φυλή των Τούρκων υπερέβη το μέτρον των ανομιών, η ώρα του καθαρμού έφθασε, συμφώνως προς τον λόγον του Αιωνίου: «να πετάξης έξω, να διώξης, τον σκλάβον και τον υιόν του» (Γενεσ. 21,10).

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΑΤΡΙΝΟΣ
Ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ορφανός από μικρός αλλά αυτοδημιούργητος, ήταν πολύ μεγάλος για τα μέτρα της σκοτεινής εποχής του και πολλών άλλων εποχών, διαπρεπής ήδη από τα προεπαναστατικά χρόνια σε μια σχεδόν πρωτόγονη και υπόδουλη κοινωνία.
Ήταν μεγαλοαστός πρωτοπόρος επιχειρηματίας, μεγαλοκτηματίας κεφαλαιοκράτης, και τραπεζίτης πριν υπάρξουν τράπεζες, με δική του ταχυδρομική υπηρεσία, μεγάλος καραβοκύρης -εφοπλιστής συνέβαλε στην ναυπήγηση μεγάλων πλοίων και ήλεγχε τον στόλο του Γαλαξειδίου. Ήταν ο μεγαλύτερος πλοιοκτήτης μετά τους Υδραίους και τους Σπετσιώτες. Ενίσχυσε πολύ το λιμάνι και το εμπόριο της Πάτρας ανοίγοντας τον δρόμο της αστικοποίησης.


Υπήρξε ευνοούμενος και δανειστής όλων των προυχόντων της εποχής, Ελλήνων και Τούρκων όπως του ισχυρότερου στο Μοριά Κιαμήλ Μπέη της Κορίνθου, του Ζαβέ Πασά της Πάτρας, του Πύργου κά
Δεν κατατάχθηκε στην ομάδα των Κοτζαμπάσηδων αν και ήταν ο σημαντικότερος πρόκριτος, ούτε στους Καπεταναίους ή τους ισχυρούς Ναυτικούς.
Ο ίδιος ήταν που χρηματοδοτούσε και στήριζε πολλούς τοπικούς καπεταναίους όπως, ο Π. Καρατζάς, ο Αθ Σαγιάς, ο Νενέκος , ο Ανδρουτσόπουλος κά και επαναστάτησε και έγινε αντάρτης ενάντια στη πιο ίδια προνομιούχα τάξη και τα προνόμια του Ήταν από τους πρώτους φιλικούς μυημένος από 1819 και υπήρξε εκλεγμένος πολιτικός των πρώτων επαναστατικών συνελεύσεων. Μετά δε την λεηλασία των πρώτων δανείων και την διαρπαγή των θησαυρών της Τριπολιτσάς και της Κορίνθου από επώνυμους ήρωες και αγωνιστές αυτός ορίσθηκε ως ο πλέον αδιάφθορος, υπεύθυνος των οικονομικών της Επανάστασης της Κάσας-Ταμείου του Γένους

Όταν δε άλλοι ηρωοποιημένοι μισθοδοτούσαν δεκαπλάσιους πολεμιστές από όσους πραγματικά είχαν και , λήστευαν τα ταμεία του Γένους ή έκαιγαν τον Στόλο, αυτός κυρίως διέθεσε την τεράστια περιουσία του για τις μεγάλες ανάγκες του Αγώνα Υπήρξε υποδειγματικός οικογενειάρχης και σπουδαίος φιλάνθρωπος και ένας ειλικρινής χριστιανός όταν πλεόναζαν ως συνήθως οι θρησκειοκάπηλοι.

Η ∆ΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑ ΕΦΕΡΕ ΤΟ ΧΑΟΣ
ΤΟ 1832, ειδικά οι τελευταίοι μήνες του, ήταν η χειρότερη περίοδος στην ιστορία της ελεύθερης (από τον Οκτώβρη του 1828 έως σήμερα) Πάτρας. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (27 Σεπτεμβρίου του 1831) η κεντρική εξουσία είχε αποσυντεθεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι απλήρωτοι και ανεξέλεγκτοι στρατιώτες, προέβαιναν κατά συμμρίες σε λεηλασίες, συμπαρασύροντας πολλές φορές και τους άμαχους των λεηλατούμενων περιοχών, οι οποίοι αναζητούσαν εναγωνίως προστασία και ασφάλεια.
Εμφανίζεται τότε το εξής παράδοξο. Οι εναπομείνασες στρατιωτικές δυνάμεις των Γάλλων, να γίνονται δέκτες «παρακλήσεων» από τις εναλλασσόμενες συνεχώς κυβερνητικές επιτροπές του Ναυπλίου, για να καταλάβουν τα κάστρα της Πελοποννήσου, ανάμεσα σε αυτά και την απείθαρχη Πάτρα. Βέβαια οι Γάλλοι ιδιαίτερα με τον στρατηγό Gueheneuc (Γκενέκ) και με τη δικαιολογία της ελεύθερης επικοινωνίας μεταξύ των δικών τους δυνάμεων, κατελάμβαναν και περιοχές (όπως το Νησίον, η σημερινή Μεσσήνη) ενάντια στη θέληση της κάθε φορά ελληνικής κυβέρνησης.