Βάσια Τζανακάρη: «Ενας άνθρωπος αρκεί να μεταμορφώσει τον κόσμο σου»»

Κρίστυ Κουνινιώτη

«Γεννιέται ο κόσμος» τιτλοφόρησε το νέο της βιβλίο (εκδ. Καστανιώτη) κι αν αναρωτιέστε τον λόγο της «γέννησης», η απάντηση είναι ο έρωτας. Πιο συγκεκριμένα, η αρχή του, τα πρώτα δυνατά, εκρηκτικά, συναισθήματα που κάνουν όλη την πλάση να συνωμοτεί για να τον μπολιάσει με τα χρώματά της, τις γεύσεις της, τις μυρωδιές της, τα πάντα της, καθώς αυτός εξελίσσεται, ενώ καλπάζουν οι τέσσερις εποχές.

Και μέσα από όλη αυτή την πανδαισία, ξεπηδούν, ανάγλυφα, οι εικόνες που πλάθει η γραφή της Βάσιας Τζανακάρη, ώστε το αφήγημά της φαντάζει (και) σαν εικονογραφημένο -θα μπορούσε και να γίνει. Οπως θα μπορούσε να γίνει, επίσης, η Βίβλος των ερωτευμένων -και όχι μόνο. Η συγγραφέας-βραβευμένη μεταφράστρια μιλάει στην «Π».

-Τι σας ώθησε να γράψετε έναν ύμνο στον έρωτα, που ξεκινάει από ένα βλέμμα: «μπήκες σε ένα ουζερί της σειράς στην Ευελπίδων, γύρισα και σε είδα», και μετουσιώνεται σε θαύμα, όπως όταν «στην Πελοπόννησο τα ελαιόδεντρα γέμισαν πορτοκάλια και οι πορτοκαλεώνες μύρισαν ελιά»;
Το ότι μπήκε σε ένα ουζερί της σειράς στην Ευελπίδων, γύρισα και τον είδα. Τότε βέβαια δεν ήξερα ότι θα γράψω. Στην πορεία όμως σκεφτόμουν πώς ένας άνθρωπος αρκεί να μεταμορφώσει τον κόσμο σου, να τον αγγίξει, σαν θαυματοποιός, κι αυτός να γίνει φωτεινός, όμορφος, καλός. Επιπλέον, μου αρέσουν πολύ οι αρχές -όπως σε πολλούς φυσικά. Επιδίωξα λοιπόν να αποτυπώσω την αρχή του έρωτα γιατί με τον παροξυσμό του πρώτου καιρού καταλήγουμε να ξεχνάμε όχι μόνο πράγματα που συνέβησαν αλλά και την αίσθηση που είχαμε.

-Συμπρωταγωνιστές του έρωτα, στο αφήγημά σας, η φύση και ο χρόνος. Ποιοι οι αόρατοι κρίκοι που τα συνδέουν;
Η φύση και ο χρόνος είναι δύο δυνάμεις που λειτουργούν ερήμην μας, δύο ασταμάτητες δυνάμεις, που αν τις αναλογιστούμε μας κάνουν να συνειδητοποιούμε και το μέγεθός μας. Μπορεί όταν ερωτευόμαστε να νιώθουμε ότι ο χρόνος σταματάει, αυτός όμως συνεχίζει να κυλάει και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό. Η αλληλουχία των εποχών αποκτά άλλο νόημα για τους ήρωες -κάθε εποχή είναι κι ένα διαφορετικό φόντο για τον έρωτά τους.

-Πώς θα περιγράφατε τη διαδικασία της συγγραφής του βιβλίου και τι, ίσως, καινούργιο ανακαλύψατε για εσάς;
Θα την περιγράψω ως εξής με κίνδυνο να θεωρηθεί γραφική ή δήθεν, αλλά αυτή είναι η εικόνα που υπήρχε στο μυαλό μου το διάστημα που έγραφα: ήταν λες και μικρά ξωτικά σκαρφάλωναν στο αφτί μου και μου υπαγόρευαν ψιθυριστά τα κείμενα. Δεν μπορώ να τα περιγράψω αλλιώς. Επίσης έγραφα σε κατάσταση έκστασης, ψυχικής ανάτασης, ταραχής, αγωνίας -γενικά με μεγάλα συναισθήματα στο φόντο. Αυτό που ανακάλυψα είναι ότι ένα βιβλίο μπορεί να προκύψει αναπάντεχα, ακόμα κι αν λες ότι δεν έχεις καμία ιδέα για τίποτα.

-«Χρονομηχανή» ο τίτλος ενός στιγμιότυπου του βιβλίου σας. Μ’ αυτήν, η αφηγήτρια θα ήθελε να ταξιδέψει 25 χρόνια πίσω και να γνωρίσει στα 18 της τον αγαπημένο της, για να κερδίσει τον χαμένο χρόνο. Είναι, όμως, χαμένος χρόνος ή το απαραίτητο διάστημα που προετοιμάζει για το ιδανικό «τώρα»;
Μ’ αρέσει αυτή η σκέψη, της προετοιμασίας για το «τώρα». Είναι παρηγορητική.

-Από «άγνωστο τόπο» έρχεται για την αφηγήτρια του βιβλίου σας ο άντρας που ερωτεύτηκε. Και μάλιστα τόσο όμορφο, που προσεύχεται: «σε ό,τι έχω ιερό να είναι ένας τόπος απ’ το μέλλον». Με τον κακάσχημο κόσμο απ’ όπου προέρχονται άντρες που κακοποιούν και δολοφονούν τις συντρόφους τους, κατά πόσο, λέτε, είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί η προσευχή της και τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση;
Ο ήρωας έρχεται από έναν άγνωστο τόπο γιατί στο πρόσωπό του συγκεντρώνεται μια σειρά αρετών που έχουν εκλείψει από τους ανθρώπους γενικά και η αφηγήτρια εντυπωσιάζεται, μαγεύεται από αυτές τις αρετές. Οταν η αφηγήτρια κάνει λόγο για μέλλον αναφέρεται στο κοινό μέλλον που ελπίζει να έχουν. Αλλά καταλαβαίνω τη σύνδεση που κάνετε κι έχει ενδιαφέρον -το πρότυπο άνδρα που θα θέλαμε να υπάρχει μελλοντικά. Το ζήτημα της κακοποίησης είναι πολύ σοβαρό και συνάρτηση πολλών πραγμάτων και δεν ξέρω πώς μπορεί να αλλάξει η κατάσταση. Ο καπιταλισμός και η πατριαρχία είναι δύο αλληλοτροφοδοτούμενα συστήματα που διαιωνίζουν τη συνθήκη αυτή -ο καπιταλισμός με τις κοινωνικές του ανισότητες λειτουργεί υπέρ της πατριαρχίας και χάρη στην πατριαρχία ο καπιταλισμός βρίσκει μια πρόσφορη υποτιμημένη ομάδα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι μάταιο να αγωνιζόμαστε. Πρακτικά θα έλεγα ότι χρειάζεται διαπαιδαγώγηση στο σπίτι, ουσιαστική εκπαίδευση στο σχολείο, αξιόπιστη αστυνομία, ώστε μπορεί να καταφύγει μια γυναίκα, και δομές προστασίας και φροντίδας.

-«Εγώ που χάνω εύκολα την πίστη μου […] κι εσύ που είσαι ποτήρι μισογεμάτο» διαβάζουμε. Εσείς προς τα πού κλίνετε;
Εγώ χάνω εύκολα την πίστη μου. Κι όποιος χάνει την πίστη του εύκολα χρειάζεται ένα ποτήρι μισογεμάτο για να ισορροπεί.

-Εντονη η ποιητικότητα της γραφής σας. Με την ποίηση έχετε φλερτάρει; Κι αν ναι, πώς προχώρησε το φλερτ;
Πέρα από κάτι ποιήματα που έγραφα στο λύκειο, όπως πάρα πολλοί έφηβοι, δεν έχω δοκιμάσει ποτέ να γράψω ποίηση. Διαβάζω όμως πολλή ποίηση. Και ακούω πάρα πολλή μουσική. Θεωρώ τη στιχουργική τέχνη τεράστια, ισάξια της ποίησης. Αρκεί να σκεφτούμε τον Νίκο Γκάτσο και τον Νick Cave και δεν χρειαζόμαστε άλλη απόδειξη.

-Συγγραφέας και μεταφράστρια απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Κατά πόσο αποτελεί απειλή, θεωρείτε, για τις δύο ενασχολήσεις σας;
Το επάγγελμα των μεταφραστών μπορεί να πληγεί, όχι γιατί η ΤΝ μπορεί να αντικαταστήσει το «χέρι» μας, αλλά γιατί μελλοντικά κάποιοι εκδότες ενδεχομένως να το δουν ως ευκαιρία για κέρδος, παρακάμπτοντας τον ρόλο μας, δίνοντας απλώς το κείμενο που παράγει η ΤΝ σε έναν επιμελητή να το «στρώσει» ή ούτε καν αυτό. Προϊόν θα έχουν, βιβλίο όμως δεν θα έχουν. Για το συγγραφικό κομμάτι δεν ανησυχώ και τόσο, θεωρώ πώς ό,τι δεν είναι γραμμένο από άνθρωπο δεν έχει ψυχή και δεν θα αγγίζει κανέναν.

-Αν θα μπορούσατε να αλλάζατε τον κόσμο, τι θα κάνατε;
Τι θα πρωτοέκανα να λέμε καλύτερα… Συχνά αισθάνομαι ότι ζούμε σε μια δυστοπία και πως ό,τι κάνουμε στην καθημερινότητά μας είναι απλώς περισπάσεις. Eτσι είναι προγραμματισμένη, βέβαια, η ανθρώπινη φύση, διαφορετικά κάθε μέρα θα σκεφτόμασταν ότι μια μέρα θα πεθάνουμε. Αλλά σήμερα υπάρχουν και πολλές «τεχνητές» περισπάσεις που μας κάνουν να μην ασχολούμαστε με τα πραγματικά προβλήματα π.χ. την περιβαλλοντική κρίση, και νιώθω ότι περνάμε κάπως επιφανειακά από τη ζωή. Σκέφτομαι κι έναν στίχο των Μadrugada που λέει «some dead and some living / most of them doing something in between». Αυτό κάνουμε. Ζούμε και δεν ζούμε. Συγγνώμη αν τα λέω λίγο «μαύρα» -το βιβλίο δεν είναι έτσι, είναι πολύ χαρούμενο και φωτεινό γιατί μιλάει για την πιο υπέροχη, φυσική περίσπαση, τον έρωτα.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News