Ο εγκλεισμός βαραίνει την ψυχή

Η συγκυρία ενός ιού που εξαπλώθηκε δραματικά μέσα σε λίγους μήνες από την Κίνα σε όλο τον πλανήτη και η αυξημένη μεταδοτικότητα και νοσηρότητά του, επέφεραν την ανάγκη του κατ’ οίκον περιορισμού και περιορισμού των μετακινήσεων, με σκοπό την μείωση της μόλυνσης και παράλληλα την εύρεση θεραπείας από μέρους της επιστήμης.

Ομως η ανάγκη του μέτρου του εγκλεισμού ισχύει εδώ και ένα και πλέον χρόνο, καθώς ο κίνδυνος ακόμα ελλοχεύει. Αυτή όμως η συνθήκη παρόλο που προστατεύει την φυσική μας υγεία, φαίνεται επιβαρυντική για την ψυχική υγεία. Ο αντίκτυπος του εγκλεισμού σχετίζεται με την κούραση από την τηλεργασία-τηλεκπαίδευση, την λαχτάρα της πρότερης καθημερινότητας και την συρρίκνωση των κοινωνικών μας επαφών.

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Η κατάθλιψη είναι μια θεραπεύσιμη ψυχιατρική νόσος που προκαλείται από συγκεκριμένους στρεσσογόνους παράγοντες (π.χ. η απώλεια αγαπημένου προσώπου) αλλά έχει ως βάση της γενετικούς παράγοντες (κληρονομικότητα) ή αλλοιώσεις της νευροχημικής λειτουργίας του εγκεφάλου.

Ο άνθρωπος με καταθλιπτικά συμπτώματα νιώθει ότι χάνει το ενδιαφέρον για τη ζωή και περιγράφει θλίψη, ακεφιά, άγχος, έλλειψη ικανοποίησης από δραστηριότητες, σε επίπεδο συναισθήματος. Επίσης μπορεί να εκδηλώνει αϋπνία ή ανορεξία, έλλειψη αυτοφροντίδας, ελάττωση διαπροσωπικών σχέσεων και επικοινωνίας. Η μεταστροφή της διάθεσης σε ένα κατατονικό επίπεδο, με τον άνθρωπο να παραιτείται από τις συνηθισμένες δραστηριότητες της καθημερινότητάς του, αλλά και να παρουσιάζει μειωμένη ενεργητικότητα και κόπωση, ενδεχομένως αποτελεί δείγμα αρχής αυτής της διαταραχής. Επιπλέον ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι και δυνητικό σύμπτωμα της κατάθλιψης. Σημασία έχει εδώ η διάρκεια και ο βαθμός των συμπτωμάτων. Να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη διαγιγνώσκεται μέσα από ειδικά κριτήρια του DSM (Διαγνωστικό στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών) και από τον αρμόδιο Ψυχίατρο.   

ΕΡΕΥΝΕΣ

> Σε Γαλλική έρευνα που αφορούσε στις επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19 στην διακύμανση δεικτών της καρδιακής λειτουργίας, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο ότι όσο καλύτερη ήταν η ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων, τόσο μειωμένες ήταν οι τιμές του δείκτη επικινδυνότητας της ακεραιότητας της καρδιάς (RMSSD) και σε φυσιολογικά πλαίσια οι καρδιακοί παλμοί. Η έρευνα επισημαίνει ότι σύμφωνα με την προηγούμενη βιβλιογραφία και στοιχεία από το εθνικό γαλλικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας, οι πιο δραστήριοι άνθρωποι κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού μπορεί να αισθάνονται καλύτερα.

>  Αλλη έρευνα μελέτησε την ψυχολογική επίπτωση της πανδημίας του COVID-19, συγκρίνοντας ψυχομετρικά τεστ ανδρών και γυναικών. Σύμφωνα με τις αναφερόμενες βαθμολογίες στο ερωτηματολόγιο PHQ-9, τα συμπτώματα κατάθλιψης απουσίαζαν ή ήταν ελάχιστα στο 20,3% των ανδρών, ενώ μόνο το 2,1% των γυναικών σημείωσε καθόλου συμπτώματα κατάθλιψης στην κλίμακα PHQ-9. Κάτω από το ήμισυ των ανδρών (42,4%) και περισσότερο από το ένα τρίτο των γυναικών (37,4%) σημείωσαν ήπιο άγχος στο ερωτηματολόγιο GAD-7(κλίμακα διαταραχής γενικευμένου άγχους). 

> Σε έρευνα που συντελέστηκε στην Κίνα, το ποσοστό όλων των συμμετεχόντων μαθητών  με ήπια έως σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης ήταν 43,7% και το ποσοστό όλων των μαθητών με συμπτώματα ήπιας έως σοβαρής ανησυχίας ήταν 37,4%. Ο επιπολασμός των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους ήταν 31,3% μεταξύ όλων των συμμετεχόντων. Το ποσοστό των αγοριών με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους ήταν χαμηλότερο από αυτό των κοριτσιών(41,7 έναντι 45,5% και 36,2% έναντι 38,4%). 

> Σε σχετική ψυχομετρική έρευνα δύο φάσεων, (η πρώτη φάση συντελέστηκε τον Οκτώβριο-Νοέμβριο 2019 και η δεύτερη τον Απρίλιο του 2020), σε φοιτητές επαγγελμάτων υγείας, τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι ο επιπολασμός της κοινωνικής αποξένωσης αυξήθηκε, γεγονός που προβάλλει τον αρνητικό αντίκτυπο του εγκλεισμού στην επικοινωνία των φοιτητών και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

> Σε έρευνα στη Γαλλία, διαπιστώθηκε ότι οι νεαροί αθλητές βίωναν άγχος και μειωμένο κίνητρο να επιστρέψουν στον αθλητισμό μετά την λήξη της απαγόρευσης λειτουργίας των αθλητικών χώρων, ενώ αντιλαμβάνονταν λιγότερο έλεγχο στην αθλητική τους επίδοση. Οι γυναίκες συμμετέχοντες είχαν υψηλότερα ποσοστά άγχους από τους άνδρες, ενώ οι ηλικιωμένοι αθλητές είχαν χαμηλότερα επίπεδα άγχους και έλλειψης κινήτρου όσον αφορά την επιστροφή τους  στην προπόνηση. Τα υψηλότερα επίπεδα άγχους για την επιστροφή στην αγωνιστική διαδικασία ένιωθαν οι αθλητές που προπονούνταν για μεγαλύτερες αθλητικές διοργανώσεις και ανησυχούσαν για την αντίληψη του κοινού για τις επιδόσεις τους. Σε άλλη έρευνα αποδείχτηκε ότι το αγωνιστικό αποτέλεσμα σε αγώνες ιππασίας, φάνηκε να μειώθηκε στους αθλητές λόγω του άγχους που βιώνουν κατά την περίοδο του εγκλεισμού, και θα πάρει καιρό μέχρι να επανέλθουν οι πρότερες επιδόσεις τους.

Ψευδή νέα και κοινωνική φοβία.

Συγγραφή: Κυβετού Μαρία, Χελιώτη Αναστασία, φοιτήτριες Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Δημόσιας Υγείας Πανεπιστημίου Πατρών.

Επιμέλεια: Απόστολος Βανταράκης, Καθηγητής Υγιεινής Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών.