Ελληνοτουρκικές Σχέσεις: Δύσκολα χτίζεις, εύκολα γκρεμίζεις
Του Γιώργου Α. Παπανδρέου, Πρώην πρωθυπουργός-βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Καθώς η διεθνής σκηνή δοκιμάζεται από γεωπολιτικές εντάσεις, από τον πόλεμο στην Ουκρανία, εντάσεις στα Βαλκάνια, εμφύλιους στην Αφρική και μια νέα τραγωδία στη Μέση Ανατολή, η συνεργασία και ο διάλογος μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας λαμβάνει νέες πολιτικές διαστάσεις.
Η σχέση των δύο χωρών μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί ως στοιχείο σταθερότητας για την ευρύτερη περιοχή. Παρά τις διαφορές μας αυτό είχε επιτευχθεί στο παρελθόν. Στα Βαλκάνια συνεργαζόμασταν για να αποσοβούμε κρίσεις, ενώ ακόμα και στη Μ. Ανατολή μαζί τον Ισραήλ Τζεμ επισκεφτήκαμε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Α. Σαρόν και τον αρχηγό της Παλαιστινιακής Αρχής, Γ. Αραφάτ.
Αυτή η σχέση είχε ως πυρήνα τις ιστορικές αποφάσεις Κορυφής της ΕΕ (1999), όπου με καθοριστική συμβολή της Ελλάδας, περιλάμβανε οδικό χάρτη ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, την επίλυση των ζητημάτων του Κυπριακού και οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, σε πλαίσιο με δεσμεύσεις για την Τουρκία, όσον αφορά στο Κράτος Δικαίου, τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Δεν υπήρξε μόνο αισιοδοξία. Υπεγράφησαν δεκάδες διμερείς συμφωνίες για σειρά ζητημάτων, από μεταναστευτικό, ενεργειακή διασύνδεση, απαγόρευση χρήσης ναρκών στα σύνορα, μέχρι τη συνεργασία σε οικονομικούς και πολιτιστικούς τομείς και ανάπτυξη πρωτοβουλιών μεταξύ φορέων της κοινωνίας των πολιτών. Προσέγγιση, χωρίς τη διπλωματία και τη συμμετοχή πολιτών, θα στεκόταν σε σαθρά θεμέλια. Η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών, με τους σεισμούς, έδινε ηχηρό παράδειγμα.
Ο τουρισμός, μεταξύ των χωρών, σχεδόν ανύπαρκτος μέχρι τότε, αυξήθηκε κατακόρυφα. Οι εμπορικές σχέσεις εκτινάχθηκαν από τα 700 εκατ. £ στα 4 δισ. £ το 2018.
Ξεκίνησαν, παράλληλα, διερευνητικές συζητήσεις να βρεθεί κοινή πορεία επίλυσης των θεμάτων, που μας χώριζαν σε διμερές επίπεδο. Φτάσαμε κοντά στην υφαλοκρηπίδα και το Κυπριακό. Οσα αρχίσαμε και πετύχαμε, με την ελληνο-τουρκική προσέγγιση, αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον.
Από το 2016, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, οι σχέσεις μας μπήκαν στον «πάγο» ή οδηγήθηκαν και πάλι σε στιγμές μεγάλης έντασης.
Σήμερα, 7 χρόνια μετά το τελευταίο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, η Αθήνα θα υποδεχτεί ξανά τον Ερντογάν, για μια νέα συνεδρίασή του. Υπάρχει ελπίδα να χτιστεί ξανά -όπως τότε- μια σχέση, που θα οδηγήσει τελικά σε μια μόνιμη ειρήνη, έχοντας διευθετήσει τα προβλήματά μας; Παρόμοιες επισκέψεις ούτε εύκολες είναι, ούτε δίνουν αυτομάτως λύσεις. Ακούγονται ακόμη και φωνές άρνησης της επίσκεψης. Μάλλον υποδηλώνουν αδυναμία και φόβο!
Η εμπειρία μου λέει ότι ο διάλογος έχει πολλές θετικές επιπτώσεις. Ο διάλογος βοηθά στον καθορισμό πραγματικών προβλημάτων και στην αποφυγή φαντασιακών εκτιμήσεων, επηρεαζόμενων από δημόσια ξεσπάσματα. Μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση πραγματικών φόβων αλλά και στον προσδιορισμό κοινών συμφερόντων, εθνικών και γεωπολιτικών.
Οι θέσεις μας είναι δίκαιες, οι κόκκινες γραμμές γνωστές, αλλά πρέπει και να εκφράζονται σαφώς και συνεχώς.
Ο ειλικρινής διάλογος αποκαλύπτει προθέσεις και όρια κάθε πλευράς. Ακόμα κι αν διαφαίνεται αδιέξοδο, μπορεί να οδηγήσει σε πρόσωρινό «modus vivendi», με ελπίδα μελλοντικής επίλυσης διαφορών, σε νέες συνθήκες. Παράδειγμα, το ζήτημα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε λίγα χρόνια θα είναι μικρής ή άνευ σημασίας, λόγω υποχρεωτικής μετάβασης σε άλλες πηγές ενέργειας.
Η επίτευξη θετικής ατζέντας απαιτεί ώριμη προσέγγιση και ελεύθερη από εξωτερικές πιέσεις. Καλή προετοιμασία και εθνική συνεννόηση. Μόνο έτσι μπορούμε να οικοδομήσουμε βιώσιμη και ειρηνική σχέση, που θα αντέχει στο χρόνο.Απαραίτητη προϋπόθεση, ο αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ των δύο πλευρών.Η αποφυγή υπερπτήσεων στο Αιγαίο, τελευταία, αποτελεί θετικό δείγμα, που βέβαια, δεν αρκεί.
Ο Ερντογάν, το 2010, είπε: «Ξοδεύτηκαν, η ενέργεια και η ελπίδα της χώρας στο όνομα των φανταστικών εχθρών. Η Τουρκία ασχολήθηκε, επί χρόνια, με φανταστικούς εχθρούς, που κατασκευάστηκαν στο εσωτερικό και στο εξωτερικό», αντί να ασχοληθεί με «το κυριότερο, το ανθρώπινο δυναμικό της, τους νέους, δηλαδή το μέλλον της».
Θα πρόσθετα σε αυτήν την αναφορά του: στην εξωτερική πολιτική εύκολα γκρεμίζεις, δύσκολα χτίζεις!
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
