Η ιστορική κληρονομιά του Βούλγαρη-250 χρόνια από τη γέννηση του πρώτου πολεοδόμου της Πάτρας ΦΩΤΟ

Παναγιώτης Ρηγόπουλος

Εξαιρετικά ενδιαφέρον αποδείχθηκε το διήμερο εκδηλώσεων που διοργάνωσε η Εταιρεία Αχαϊκών Σπουδών, αφιερωμένο στα 250 χρόνια από τη γέννηση του πρώτου πολεοδόμου του ελληνικού κράτους Σταμάτη Βούλγαρη που σχεδίασε το 1829 το πρώτο Σχέδιο Πόλης της σύγχρονης Πάτρας.

Οι εκδηλώσεις υλοποιήθηκαν με την αιγίδα και την οικονομική υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και τη συνεργασία του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και του Τμήματος Δυτικής Ελλάδας του Τεχνικού Επιμελητηρίου.
Και οι δύο εκδηλώσεις ήταν πλαισιωμένες από έκθεση χαρτών της Πάτρας με τεκμήρια από το αρχείο του Δήμου Πατρέων.
Την Πέμπτη 12/12 παρουσιάστηκαν στην Αγορά Αργύρη πτυχές από τη ζωή και το έργο του Βούλγαρη, καθώς και διαπραγμάτευση θεμάτων για την πολεοδομική και αρχιτεκτονική ταυτότητα της Πάτρας, όπως αυτή εξελίχθηκε από τον 19ο αιώνα ως σήμερα.

Πολύς κόσμος στην έκθεση της Αγοράς “Αργύρη”

Χαιρετισμό απηύθυναν ο δήμαρχος Πατρέων Κ. Πελετίδης και ο αντιπεριφερειάρχης Αχαΐας Φ. Ζαΐμης, ενώ συντόνισε ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Μάγνης.

Ομιλητές ήταν οι:

– Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, ομότιμη καθηγήτρια σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
– Χαρά Παπαδάτου-Γιαννοπούλου, αρχιτέκτων
– Ελένη Αλεξοπούλου, τοπογράφος, τ. διευθύντρια Δήμου Πατρέων
– Στέλιος Σταματίου Κώνστας, τοπογράφος, Τμήμα Αρχείου και Γεωπληροφορικής, Δήμου Πατρέων.
Την επόμενη ημέρα διοργανώθηκε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, επιστημονική συζήτηση με θέμα «Πάτρα, η δυναμική του μέλλοντος – Σχεδιάζοντας σε περιβάλλοντα πολιτιστικής κληρονομιάς».

Μίλησαν οι:

– Γιάννης Αίσωπος, καθηγητής, πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών
– Παναγιώτης Γετίμης, τ. καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου,
– Βαγγέλης Καραχάλιος, χωροτάκτης, Πρόεδρος Τεχνικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδας
– Αλκηστις Ρόδη, καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών,
– Κωσταντίνος Γρίβας, αναπλ. καθηγητής Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών.

ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Πολλές ήταν οι αναφορές που έγιναν για τη σημερινή κατάσταση της Πάτρας και κατά πόσο στάσιμη έμεινε η πόλη ως προς τον οραματικό της σχεδιασμό. Τα ερωτήματα που ετέθησαν ήταν «τι αλλάζουμε, τι αναπτύσσουμε; τι επανασχεδιάζουμε; Τι οραματιζόμαστε εμείς σήμερα για την πόλη και τι προσδοκούμε αναπτυξιακά για το μέλλον;».

Ο Κ. Πελετίδης επισήμανε ότι «ακόμα και σήμερα ο Δήμος Πατρέων δεν έχει τακτοποιημένο τον σχεδιασμό του αν και προχωρά σε διανοίξεις δρόμων: «Κι αυτό γιατί και σήμερα ο καθένας με βάση την ιδιοκτησία του θέλει να αποκομίσει το μέγιστο κέρδος. Για να υλοποιηθεί ένας ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός και να υλοποιηθεί το Σχέδιο Πόλης, στην έκταση που πρέπει και όπως πρέπει χρειάζεται γενναία χρηματοδότηση.

Πρέπει να γίνουν απαλλοτριώσεις και τα οικονομικά του Δήμου, εξαιτίας της κρατικής υποχρηματοδότησης δεν επαρκούν. Αρα το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η εξασφάλιση της χρηματοδότησης και προς αυτή την κατεύθυνση αγωνιζόμαστε καθημερινά».

ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΗΣ

Ο πρόεδρος της Εταιρείας Αχαϊκών Σπουδών Βαγγέλης Πολίτης ανέφερε ότι «σκοπός του συνόλου αυτών των εκδηλώσεων είναι να γνωρίσουμε καλύτερα τη πόλη που ζούμε, να δώσουμε ερεθίσματα ευαισθητοποίησης για μάθηση και περαιτέρω έρευνα με σκοπό την ανάδειξη και αξιοποίηση με σύγχρονους όρους της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Αυτός είναι και ο λόγος που υποστηρίζουμε σθεναρά την ανάγκη δημιουργίας και ενός πρωτοποριακού Μουσείου Πόλης».

ΜΟΜΦΗ

Στην ομιλία του ο Βαγγέλης Καραχάλιος εξαπέλυσε μομφές εναντίον του Δήμου:

«Σήμερα στη χώρα έχει ξεκινήσει η υλοποίηση ενός ιδιαιτέρως φιλόδοξου προγράμματος πολεοδομικών μεταρρυθμίσεων με την επωνυμία «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». Στη Δυτική Ελλάδα όλοι οι δήμοι έχουν ενταχθεί στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, εκτός από τον Δήμο Πατρέων.
Το Πρόγραμμα που υλοποιεί το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, είναι συνολικού προϋπολογισμού 401,05 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, φιλοδοξεί να καλύψει περισσότερο από το 70% της χώρας με επίκαιρα πολεοδομικά σχέδια, και μάλιστα εντός ενός ιδιαίτερα απαιτητικού και σύντομου χρονοδιαγράμματος (ολοκλήρωση των μελετών έως τον Δεκέμβριο 2025)».

Οπως τόνισε ο κ. Καραχάλιος:

«Ως ΤΕΕ Δυτικής Ελλάδας σε συνεννόηση με το κεντρικό ΤΕΕ καταβάλλουμε συνεχείς προσπάθειες να διορθώσουμε αυτή την αστοχία, γιατί η Πάτρα οφείλει να ξανασχεδιάσει και να βελτιώσει το πολεοδομικό της γίγνεσθαι άμεσα και ουσιαστικά. Να συζητήσει δηλαδή για το παρόν αλλά κυρίως για το μέλλον της».
Ενώ υπογράμμισε ότι το ΤΕΕ έχει προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού, μιας επιτελικής δομής το «ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 2040» που θα ασκεί προγραμματικό σχεδιασμό, θα συζητάει προβλήματα και θα αναδεικνύει λύσεις μπροστά στα προβλήματα και τις προκλήσεις του μέλλοντος.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ 1829

Η Ελένη Αλεξοπούλου σημείωσε ότι για τους μηχανικούς του Δήμου το πολεοδομικό παρελθόν της παλαιάς Πάτρας ξεκινούσε ιστορικά το 1829, με την εκπόνηση και παράδοση του σχεδίου Βούλγαρη στον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια: «Ομως ρυμοτομικό διάγραμμα στο «πνεύμα» του σχεδίου του Βούλγαρη εμφανιζόταν μόλις το 1858 στον μοναδικής αξίας πρωτότυπο χάρτη που βρίσκεται στον Δήμο, ο οποίος απεικονίζει ως υπόβαθρο την πόλη μετά την Τουρκοκρατία.

Η αντίληψή μας αυτή αναιρέθηκε όταν πληροφορηθήκαμε την ύπαρξη χαρτών της παλαιάς Πάτρας έτους 1831 στο αρχείο χαρτών του υπουργείου ΠΕΚΑ.

Η αναζήτηση στα διατάγματα εκείνης της εποχής, μας έδειξε ότι το Σχέδιο Πόλεως στις κατευθύνσεις του Βούλγαρη δεν αποτελούσε κάποια γενική πρόταση, αλλά είχε θεσμική και κανονιστική ισχύ ήδη από το 1831.

Το σχέδιο του 1831, είχε ήδη υποστεί αλλαγές σε σχέση με το σχέδιο Βούλγαρη του 1829, αφού επεκτάθηκε προς την θάλασσα, περιοχή που ο Βούλγαρης άφηνε αδόμητη ως αλέα πρασίνου. Διατηρούσε μόνο τις 2 από τις 5 πλατείες της Κάτω Πόλης, την «Εθνική Πλατεία» και την «Αγορά Δημητριακών Καρπών», τις σημερινές δηλαδή πλατεία Γεωργίου του Α΄ και Ολγας αντιστοίχως, ενώ οι προβλεπόμενες από τον Βούλγαρη ζώνες πρασίνου νοτίως του Κάστρου και μεταξύ των οδών Αγίου Γεωργίου, Α. Υψηλάντου και Γεροκωστοπούλου (θέση σήμερα του ανεσκαμμένου αρχαιολογικού χώρου) στην πορεία των χρόνων οικοπεδοποιήθηκαν.

Αλλαγές πραγματοποιήθηκαν ομοίως από το 1887 και μετά στην παραλιακή ζώνη, αφού από το τέλος του 1887 έχουμε την άφιξη του πρώτου τρένου από την Αθήνα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό του Αγ. Διονυσίου και είχε δημιουργηθεί πρόβλημα σχετικά με τη σύνδεση του με τον σταθμό Αγ. Ανδρέα. Στον Τύπο της εποχής παρουσιάζονται οι διαφωνίες της τοπικής κοινωνίας, επειδή το τρένο από το λιμάνι και θα αποκοπτόταν η πόλη από τη θάλασσα».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News