Ιωακείμ Γρυσπολάκης: Επιτυχών με 2, δεν βγάζει σπουδές
Ιωακείμ Γρυσπολάκης. Πρώην πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης. Ομότιμος Καθηγητής.
Τον ξέρουν οι πάντες στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, σ’ όλη την Ελλάδα. Εχει φανατικούς υποστηρικτές και ακόμα πιο φανατικούς πολέμιους! Μέση κατηγορία δεν υπάρχει. Ή τον λατρεύεις γι’ αυτά που λέει, ή τον μισείς!
Του ζήτησα να εκφέρει την άποψή του σε δύο θέματα: για την πολύκροτη απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Πατρών να μαζευτούν σχεδόν όλα τα Τμήματα στην Πάτρα και για την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για καθιέρωση ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Αρκεί να σας πω πώς ξεκίνησε την κουβέντα μας: «Μέσα σε ένα γενικευμένο περιβάλλον ψεύδους, το να λες την αλήθεια αποτελεί επαναστατική πράξη». Από τις πιο εμβληματικές φράσεις του Φρίντριχ Σίλερ, Γερμανού θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και ιστορικού…
Το κείμενο του κ. Ιωακείμ Γρυσπολάκη αναφέρει:
Ας πούμε την αλήθεια για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Ιωακείμ Γρυσπολάκης
«Μέσα σε ένα γενικευμένο περιβάλλον ψεύδους, το να λες την αλήθεια αποτελεί επαναστατική πράξη» (Friedrich Schiller).
Θεωρώ πολύ ορθή την απόφαση της υπουργού παιδείας και της κυβέρνησης για την κατάργηση των 38 επιπλέον πανεπιστημιακών τμημάτων, που ίδρυσε η κυβέρνηση του Α. Τσίπρα το 2019. Όπως θεωρώ ορθή την απόφαση του Πανεπιστημίου Πατρών να καταργήσει τέσσερα τμήματα, τα οποία προήλθαν από την ενσωμάτωση του ΤΕΙ και τα οποία δεν είχαν διδακτικό προσωπικό και άλλα πολλά. Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη πει, η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής θα πρέπει να οδηγήσει την κυβέρνηση στο επόμενο γενναίο βήμα: την κατάργηση και συγχώνευση δεκάδων άλλων τμημάτων, την επανίδρυση Ιδρυμάτων Τεχνολογικής Εκπαίδευσης τριετούς φοίτησης και την προώθηση χιλιάδων νέων στη διετή Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης σύσκεψης, που είχε ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ με τους δημάρχους της Ηλείας, αναφέρθηκε στην αλλαγή του νόμου στην Παιδεία, με τον οποίο ορίζεται η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Υποσχέθηκε δε να αναιρέσει όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις, αμέσως μετά την επάνοδό του στην κυβέρνηση. Κατηγόρησε δε την κυβέρνηση ότι ευνοεί τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αφού όλοι οι αποτυχόντες θα οδηγηθούν στα ιδιωτικά κολλέγια. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος λαϊκισμός και αποπροσανατολισμός. Απέφυγε, ως ήταν αναμενόμενο, να αναφερθεί στο ότι φοιτητές, που εισέρχονται στα πανεπιστήμια με 1,3/20 και 2,6/20 είναι αδύνατο να παρακολουθήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου προγράμματα σπουδών. Προς επίρρωση αυτού θα αναφέρω ότι, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της EUA, η Ελλάδα είναι 1η χώρα στην ΕΕ σε ποσοστό φοιτούντων στα πανεπιστήμια και τελευταία σε ποσοστό αποφοιτούντων από αυτά κατ’ έτος, απτή απόδειξη της αδυναμίας χιλιάδων φοιτητών να παρακολουθήσουν πανεπιστημιακού επιπέδου προγράμματα σπουδών.
Από το 2010 έως σήμερα έχουν γραφεί εκατοντάδες άρθρων και μελετών, που αναφέρονται στην αδήριτη ανάγκη να ελεγχθεί το πλήθος και η ποιότητα των εισακτέων στα πανεπιστήμια και να δοθεί έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. Από το 2000, δηλαδή από τότε που με χρήματα της ΕΕ ιδρύθηκαν δεκάδες νέων τμημάτων στα πανεπιστήμια χωρίς κανένα σχεδιασμό, οι προτάσεις των Συγκλήτων των Πανεπιστημίων ήσαν στην κατεύθυνση της μείωσης των εισακτέων, προκειμένου (1) τα πανεπιστήμια να μπορούν να εκπαιδεύσουν επαρκώς τους φοιτητές, (2) οι φοιτητές εισερχόμενοι στο πανεπιστήμιο να έχουν ένα καλό επίπεδο γνώσεων και κριτική σκέψη, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός πανεπιστημιακού προγράμματος σπουδών, και (3) να ενθαρρυνθούν πολλοί απόφοιτοι Λυκείου να ακολουθήσουν την Επαγγελματική Εκπαίδευση.
Έκτοτε είδαμε – με εξαίρεση το 2011 επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου – το ποσοστό εισακτέων να κυμαίνεται από 70% έως 80% επί των αποφοιτούντων από τα Λύκεια της χώρας. Αντίστοιχα, αυτό το ποσοστό κυμαίνεται από 30% έως 33% στις 37 χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτό έχει ως συνέπεια την καταστρατήγηση των όρων, που έθεταν τα πανεπιστήμια, αλλά και τα διεθνώς ισχύοντα για την λειτουργία και ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Η τραγική συνέπεια στην κοινωνία είναι η παραγωγή ανέργων πτυχιούχων και, συγχρόνως, λιμναζόντων φοιτητών.
Ιδιαίτερα μετά την κατάργηση των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και την ένταξή τους στα πανεπιστήμια χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση, έχει γίνει σαφές ότι η χώρα δεν μπορεί να πορεύεται πλέον με 24 πανεπιστήμια και 451 τμήματα διάσπαρτα σε δεκάδες πόλεων, αλλά κανένα Τεχνολογικό Ίδρυμα και υποβαθμισμένη εκπαίδευση για εξειδικευμένους τεχνίτες για την γεωργία, την μεταποίηση και τα λοιπά επαγγέλματα, που έχουν προκύψει από τη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση. Η μεμονωμένη απόφαση του Πανεπιστημίου Πατρών για κατάργηση και συγχώνευση τεσσάρων τμημάτων (πρώην τμήματα του ΤΕΙ, που ενσωματώθηκε σε αυτό) αποτελεί την μοναδική εξαίρεση, που επιβεβαιώνει τον κανόνα της αδράνειας εκ μέρους των ηγεσιών των πανεπιστημίων.
Δράττομαι της ευκαιρίας, προκειμένου να τονίσω την (περιττή) «πολυτέλεια» που χαρακτηρίζει την Πελοπόννησο. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι έχουμε στην Πάτρα από το 1966 ένα πλήρες και μεγάλο πανεπιστήμιο, με Πολυτεχνικό Σχολή με Τμήματα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών, Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής, Μηχανικών Περιβάλλοντος, Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πολιτικών Μηχανικών και Χημικών Μηχανικών. Λίγα χιλιόμετρα από την Πάτρα έχουμε το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου διάσπαρτο σε πέντε (5) πόλεις. Και σε αυτό έχει δημιουργηθεί Σχολή Μηχανικών από την ενσωμάτωση τμημάτων ΤΕΙ με Τμήματα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Μηχανολόγων Μηχανικών και Πολιτικών Μηχανικών, αλλά και τμήματα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών και Ψηφιακών Συστημάτων. Η επιτομή του αρχοντοχωριατισμού σε όλο το μεγαλείο του. Συγχρόνως, έχουμε στην Πάτρα τμήμα Θεατρικών Σπουδών, αλλά το ίδιο τμήμα και στο Ναύπλιο.
Το σημαντικότερο, που οφείλουμε να επισημάνουμε είναι ότι η είσοδος των 78.000 από τους περίπου 105.000 διαγωνιζομένους ετησίως στα πανεπιστήμια αφήνει ελάχιστους νέους ανθρώπους να οδηγηθούν προς την τεχνολογική εκπαίδευση. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα διαθέτει πολλαπλάσιους νομικούς, γιατρούς, μηχανικούς, οικονομολόγους, αλλά και πτυχιούχους θετικών επιστημών από όσους μπορεί να απασχολήσει.
Έχει γίνει πλέον αδήριτη ανάγκη η επιτάχυνση της αξιολόγησης των γνωστικών αντικειμένων, των υποδομών, του επιστημονικού προσωπικού και των αναγκών της χώρας και στην συνέχεια η Πολιτεία να επιδείξει το πολιτικό θάρρος και να καταστρώσει ένα εθνικό σχέδιο για την κατάργηση, συγχώνευση, μετονομασία και αλλαγή γνωστικού αντικειμένου Πανεπιστημίων, Σχολών και Τμημάτων τους. Η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων πολιτών δεν μπορεί να συντηρεί 24 πανεπιστήμια, να έχει καταργήσει την Τεχνολογική Εκπαίδευση και να προωθεί το 78% των αποφοίτων Λυκείου στα πανεπιστήμια.
Στο δεύτερο στρογγυλό τραπέζι, που μου ανετέθη να οργανώσω στο πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, συζητήθηκε το νομικό πλαίσιο λειτουργίας και διοίκησης των ΑΕΙ και η ανάγκη αυτό να αλλάξει, προκειμένου να δίνει τη δυνατότητα σε αυτά να διατηρούν ένα υψηλό επίπεδο σπουδών, να περιορίζουν τη χρονική διάρκεια των σπουδών ή ακόμη και να τη διακόπτουν για κάποιον φοιτητή, ο οποίος αποδεδειγμένα αδυνατεί να ακολουθήσει το Πρόγραμμα Σπουδών.
Θα αναφέρω πέντε πυλώνες του νόμου 4009/2011, την επαναφορά των οποίων θεωρώ αδήριτη ανάγκη για την αναβάθμιση:
1. Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων, τα οποία καταργήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ και δεν επανήλθαν. Είναι εκείνα, που προσήλκυσαν άτομα εγνωσμένης ακαδημαϊκής και επαγγελματικής αξίας, και τα οποία είχαν την ευθύνη του ελέγχου των πράξεων της Συγκλήτου και του πρύτανη, την επιλογή των υποψηφίων πρυτάνεων και κοσμητόρων, βάσει ακαδημαϊκών κριτηρίων, το σχεδιασμό της ανάπτυξης του ιδρύματος, την προσέλκυση πόρων και δωρεών και την επιλογή του ΔΣ του νπιδ, το οποίο θα διαχειριζόταν την έρευνα, την περιουσία και την αξιοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας.
2. Ο περιορισμός της διάρκειας φοίτησης και ο έλεγχος της ακαδημαϊκής προόδου, προκειμένου να συνεχισθεί η φοίτηση. Δηλαδή η απαλλαγή των ιδρυμάτων από τους αιώνιους φοιτητές, ώστε αυτοί να διοχετεύονται σε επαγγελματικές σχολές.
3. Η πρόληψη της υβριδικής αναπαραγωγής των καθηγητών. Ένας απόφοιτος του πανεπιστημίου Χ δεν μπορούσε να εκλεγεί σε οιανδήποτε θέση διδάσκοντος στο ίδιο ίδρυμα, πριν παρέλθουν τουλάχιστον τρία χρόνια θητείας σε άλλο ισότιμο ίδρυμα. Είναι θλιβερό να βλέπεις τμήματα πανεπιστημίων να αποτελούνται κατά πλειοψηφία από αποφοίτους τους, οι οποίοι ουδέποτε δίδαξαν ή ερεύνησαν σε άλλο ίδρυμα (η γνωστή ως υβριδική αναπαραγωγή).
4. Η ίδρυση επιχορηγούμενων εδρών και καθηγητικών θέσεων (endowed chairs), ώστε ιδιώτες δωρητές ή μεγάλες επιχειρήσεις να χρηματοδοτούν θέσεις με συγκεκριμένη αποστολή και γνωστικό αντικείμενο.
5. Οι διακριτές ακαδημαϊκές βαθμίδες Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Η πελατειακού χαρακτήρα ανακήρυξη όλων των ΤΕΙ σε πανεπιστήμια (νόμος Γαβρόγλου 4559/2018), παραμένει ως έχει και ουδείς τολμά να την θίξει. Έτσι, υποβαθμισμένα τμήματα, που έπρεπε να έχουν ενταχθεί στην διετή Επαγγελματική Εκπαίδευση, σήμερα αποτελούν πανεπιστημιακά τμήματα με τετραετείς σπουδές, ενώ η χώρα στερείται Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Η δε πρόθεση του υπουργείου παιδείας να διατηρήσει αυτή την κατάσταση, μειώνοντας τα έτη φοίτησης σε κάποια τμήματα αλλά διατηρώντας ως πανεπιστημιακά τμήματα, θα αποτελέσει παγκόσμια πρωτοτυπία μεν αντιακαδημαϊκή δε.
6. Το άρθρο 8, το οποίο προέβλεπε (α) ότι όλα τα τμήματα της ίδιας σχολής λειτουργούν στην ίδια πόλη και (β) με ΠΔ και κατόπιν εισήγησης της τότε ΑΔΙΠ θα υπήρχε συγχώνευση και κατάργηση τμημάτων και ΑΕΙ.
Η καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων έχει κόστος και μάλιστα μεγάλο. Τμήματα κατασκευής μουσικών οργάνων είναι πλέον πανεπιστημιακά, καθηγητές βιολογίας είναι μέλη ΔΕΠ σε τμήματα ηλεκτρολόγων μηχανικών και καθηγητές ανθοκομίας μέλη ΔΕΠ τμημάτων κοινωνικής εργασίας. Η υβριδική δε αναπαραγωγή είναι πλέον ο κανόνας στη στελέχωση των σχολών των πρώην ΤΕΙ και ο ΣΥΡΙΖΑ επιχαίρει για την μακροημέρευση του νόμου Γαβρόγλου.
Δύο χρόνια μετά την αλλαγή κυβέρνησης τον Ιούλιο 2019 οι τραγικές συνέπειες αυτής της αλόγιστης πράξης του ΣΥΡΙΖΑ έχουν αρχίσει να διογκώνουν το πρόβλημα. Σε έρευνα, που πραγματοποίησε το 2021 ο ΣΕΒ με θέμα «Επένδυση στην αναβάθμιση της πρακτικής άσκησης φοιτητών στις επιχειρήσεις», αποκαλύπτονται οι οδυνηρές συνέπειες της κατάργησης των ΤΕΙ και της συγχώνευσής τους με τα πανεπιστήμια.
Η έρευνα διαπιστώνει χάσμα μεταξύ των σπουδών και της αγοράς εργασίας, λόγω του ελλιπούς πλαισίου πρακτικής άσκησης των φοιτητών, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατάργηση των ΤΕΙ. Σημειωτέον, ότι βάσει της Έκθεσης του ΟΟΣΑ 2017 (Κεφάλαιο 3: Transition from school to work), η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη μετάβαση των νέων από την εκπαίδευση στην απασχόληση (https://www.oecd.org/education/EAG-Interim-report-Chapter3.pdf).
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του στρογγυλού τραπεζιού στο Φόρουμ των Δελφών με θέμα «Τα Πανεπιστήμια, η Έρευνα, η Καινοτομία και η Επιχειρηματικότητα», διαπίστωσα ότι κοινός τόπος όλων των επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας είναι τα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν στην εύρεση αποφοίτων Ελληνικών Πανεπιστημίων με ψηφιακές ικανότητες βιομηχανικού επιπέδου. Έτσι, η αναγκαιότητα επανασχεδιασμού της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι εμφανής πλέον και αποτελεί αδήριτη ανάγκη. Αυτή η αβελτηρία αυξάνει για τις επιχειρήσεις το εσωτερικό κόστος μετεκπαίδευσης των προσλαμβανομένων επιστημόνων, μηχανικών και τεχνικών, προκειμένου οι τελευταίοι να γίνουν παραγωγικοί. Το αποτέλεσμα είναι το κόστος αυτό να επιβαρύνει το παραγόμενο προϊόν και τις προσφερόμενες υπηρεσίες και να αυξάνεται η ανεργία, η υποαπασχόληση και η ετεροαπασχόληση.
Συμπερασματικά, η απόφαση κατάργησης των 38 τμημάτων τον Αύγουστο 2019 από την υπουργό και των 4 τμημάτων από τη Σύγκλητο του Πανεπιστήμιου Πατρών είναι μία ανάγκη της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας και οφείλεται σε ακαδημαϊκούς και μόνον λόγους. Και οι οικογένειες οφείλουν να αντιληφθούν εγκαίρως ότι εάν το παιδί τους επιτύχει στις Πανελλαδικές εξετάσεις βαθμολογία 1,5/20 ή ακόμη και 5/20, δεν θα είναι σε θέση να παρακολουθήσει πρόγραμμα πανεπιστημιακού επιπέδου ούτε καν σε πανεπιστήμιο της αλλοδαπής. Θα πρέπει να καθοδηγήσουν το παιδί τους να εγγραφεί σε δημόσια τμήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε να γίνει χρήσιμος τόσο για τον εαυτό του όσο και για την κοινωνία.
Τέλος, θα ήταν άδικο να μη δεχθούμε ότι τα βήματα, που έγιναν έως σήμερα είναι προς τη θετική κατεύθυνση με κύριο αυτό της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Η εφαρμογή του θα αφήσει ενδεχομένως εκτός πανεπιστημίων περίπου 20.000 υποψηφίους, οι οποίοι θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να εγγραφούν στην επόμενη βαθμίδα, που είναι η Επαγγελματική Εκπαίδευση των διετούς φοίτησης ΙΕΚ. Εάν η ίδια η κοινωνία δεν αντιληφθεί τις ανωτέρω αστοχίες και αβελτηρίες και δεν αποδεχθεί τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, η χώρα θα πορεύεται με ένα εκπαιδευτικό σύστημα, που ίσως θα ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις του 1980. Μακράν όμως από τις απαιτήσεις της εποχής της παγκοσμιοποίησης και του μεγάλου ανταγωνισμού, της ψηφιακής μεταρρύθμισης, της πράσινης ενέργειας και των απαιτήσεων του νεωτερικού κοινωνικού κράτους του 21ου αιώνα.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
