Καλοκαίρια στην παλιά Πάτρα

Οι παραλίες της Πάτρας πρόσφεραν τη δυνατότητα για απόλαυση και χαλάρωση στους Πατρινούς, ακόμα και μέσα στην πόλη.

Ένα από τα προνόμια που έχει η Πάτρα και που συντελούν στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της, είναι αναμφίβολα η θάλασσά της.

Τόσο προς βορρά, προς Ρίο, Ψαθόπυργο έως Λαμπίρι, όσο και προς νότο, από τα Βραχνέικα και τον Αλισσό, έως την Καλογριά, οι επιλογές είναι πολλές (ενίοτε και κρυστάλλινες όσο και πεντακάθαρες).

Μπορεί (οι δικές μας επιλογές ως προς τη διαχείριση των λυμάτων) να προκάλεσαν (αναστρέψιμη πλέον) μόλυνση στο τμήμα της θάλασσας από την Παραλία έως την Ρομάντζα, όμως δεν μας λείπουν οι καλές παραλίες, ούτε μας έλειψαν.

 

Από την περίοδο που οι παππούδες μας έκαναν μπάνιο στον Αγιο Ανδρέα, έως σήμερα, πέρασαν πολλά χρόνια. Κι έχουμε τόσα πολλά να θυμηθούμε για τα υπέροχα καλοκαίρια μας!

 

Η ηλιοθεραπεία έγινε της μόδας από το 1930

Ο ιστορικός της Πάτρας Νίκος Πολίτης ασχολήθηκε με τα μπάνια του λαού στα «Πατρινολογήματά» του. Κι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε τα αποτελέσματα της έρευνάς του.

 

«Από τα πολύ παλιά χρόνια οι Πατρινές συνήθιζαν να κάνουν θαλασσινά λουτρά. Η εφημερίδα “Πάτραι” δημοσίευσε τις 29 Αυγούστου 1874 το ακόλουθο σχόλιο:

‘’Η αφομοίωσις των γυναικών προς τους άνδρας προβαίνει οσημέραι. Μέχρι τούδε αι γυναίκες περιεπάτουν εν τη προκυμαία και συνεχρωτίζοντο και συνωθούντο μετά των ανδρών. Ήδη ποιούνται χρήσιν από κοινού και των νυκτερινών θαλασσίων λουτρών και κολυμβώσιν αναμίξ άνδρες και γυναίκες’’.

Είχαμε, λοιπόν, στην Πάτρα από το 1874 νυκτερινά bains mixtes, κάτι που απαγορευόταν ακόμη και στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Απίστευτο μοιάζει. Στην αρχή η μόνη περιοχή, όπου συνήθιζαν οι Πατρινοί να κάνουν θαλασσινά μπάνια, ήταν η ακτή Αγίου Ανδρέα. Ο Δήμος είχε εγκαταστήσει στην ακρογιαλιά ξύλινες καμπίνες πάνω σε πασσάλους. Τις νοίκιαζε με δημοπρασία σε ιδιώτες για εκμετάλλευση. Οι λουόμενοι πληρώνοντας ορισμένο εισιτήριο έμπαιναν στις καμπίνες, άφηναν τα ρούχα τους, φορούσαν το μπανιερό τους και από δύο-τρία σκαλάκια κατέβαιναν στη θάλασσα.

 

Καφέ με θέα τη θάλασσα

Μερικές αναμνήσεις για τη δεκαετία του ’50, με αφορμή μια φωτογραφία που δείχνει μια παρέα μουσικών να… λιάζονται σε κάποιο παραλιακό καφενεδάκι της πόλης, το 1954. Δεν ξέρω πού ήταν αυτό το καφενεδάκι, αλλά μου θυμίζει έντονα την περιοχή της Γλυφάδας.

Οσο και αν φαίνεται αδιανόητο στους νεότερους, η ακτή από εκεί όπου σήμερα είναι το ξενοδοχείο «Αστήρ» μέχρι τον δρόμο που κατεβαίνει από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, τη Nόρμαν, ήταν γεμάτη μικρά βραχάκια και τραπεζάκια από τα καφενεδάκια που σέρβιραν δίπλα στο κύμα καφέδες, γκαζόζες και ούζο. Το αγαπημένο μου σημείο ήταν εκεί που η Καρόλου συναντάει τη θάλασσα, γιατί τα βραχάκια ήταν γεμάτα από πράσινα φύλλα φυκιών, επάνω στα οποία κυκλοφορούσαν μικρά βατραχάκια!

Η συνέχεια όμως της παραλιακής… Ριβιέρας της Πάτρας, επιφύλασσε μια ακόμη, υψηλότερου επιπέδου, ψυχαγωγία και αυτό γιατί πλέον μπαίναμε στη μαγική ζώνη της Γλυφάδας, που βρισκόταν στα πόδια του σταθμού του τρένου του Αγίου Διονυσίου. Ξεχάστε τη σημερινή εικόνα με τον νέο παραλιακό δρόμο, τα ψηλά κτίρια, τις μαρίνες, το «Mωρέας» και τον «Πελεκάνο»!

Αντί για όλα αυτά, εκείνη την εποχή, υπήρχε μια σειρά από υπαίθρια καφενεδάκια – παράγκες με τραπέζια και καρέκλες απλωμένα στην άμμο, σαν αυτά της φωτογραφίας.

Το καϊκάκι που πήγαινε στην Τερψιθέα, όπου υπήρχε και κτίριο «Λουτρών Τερψιθέας» ήταν ο κλασικός τρόπος για να πας σε εκείνο το… εξωτικό για την εποχή σημείο, πληρώνοντας στον βαρκάρη ένα πολύ μικρό ποσό. Εναλλακτικά, για τους ρομαντικούς ή τους έχοντες οικονομική στενότητα, υπήρχε η δυνατότητα διά της παραλιακής «οδού» δωρεάν (δηλ. με τα πόδια!). Η ρομαντικότατη παραλιακή διαδρομή ξεκινούσε από τη Γλυφάδα (κάτω από τον σταθμό του τρένου στον Αγιο Διονύση), περνούσε μπροστά από τη βίλα Σταυρουλόπουλου (σ.σ. νυν «Μωρέας») που την έβρεχε το κύμα και κατέληγε στην Τερψιθέα.

 

Αίσχος!

Ο «Φορολογούμενος» (3 Απριλίου 1887) κάνει λόγο για αισχίστους όρους θαλασσίων λουτήρων.

Το ρεπορτάζ περιγράφει τα προβλήματα που υπάρχουν, ενώ ο συντάκτης εφιστά την προσοχή του Νομάρχη για τους όρους της σύμβασης μεταξύ εργολάβου και Δημοσίου για την κατασκευή αναγκαίων παραπηγμάτων «άτινα θέλουν είσθαι χωριστά τα διά τους άνδρας και χωριστά διά τας γυναίκας εις ανάλογον απ’ αλλήλων απόστασιν».

 

Για μπάνιο στα Μποζαΐτικα

Oι βόρειες παραλίες της Πάτρας, από το ύψος της Νόρμαν έως και το Ρίο, ήταν παραδοσιακά αγαπημένος προορισμός των κατοίκων της πόλης.

Από την Εγλυκάδα και τα Σύνορα έως και το κέντρο της Πάτρας, η γραμμή του ΚΤΕΛ Νο 1 εξυπηρετούσε, όπως κάνει και σήμερα, χιλιάδες λουομένους. Τερψιθέα, Ρομάντζα, Καβούρι, Πλαζ, παντού υπήρχαν στάσεις της γραμμής για να αποβιβάζεται ο κόσμος.

Και μέχρι να διανοιγεί η παραλιακή οδός Ηρώων Πολυτεχνείου, το λεωφορείο κατέβαινε από την Αγίου Κωνσταντίνου και είτε επέλεγες τις παραλίες αριστερά (προς την πόλη), είτε αυτές προς τα δεξιά, προς «Καβούρι» και Πλαζ.

Τέλη δεκαετίας ’50, καϊκάκια ξεκινούσαν από τον μόλο της Αγίου Νικολάου με προορισμό την Τερψιθέα – Λουτρά Σταμάτη, ενώ αργότερα πήγαιναν και στη  Ρομάντζα. Στη διαδρομή, οι επιβάτες είχαν την ευκαιρία να δουν κατ’ αρχάς τις ταβέρνες στη Γλυφάδα (νυν «Πελεκανέικα»), στη συνέχεια το μηχανοστάσιο της τότε ΣΠΑΠ, τις εξαιρετικές βίλες στην περιοχή της 5 Πηγαδίων, το καφενεδάκι «Φλοίσβος», την μεγάλη προβλήτα της Αμβουργερ – 5Ε, τα εργοστάσια της 5Ε και Μάμος. Από εκεί μέχρι τα Λουτρά Σταμάτη (νυν «Ρόδον») υπήρχαν πάλι μικρά καλοκαιρινά ως επί το πλείστον ταβερνάκια, όπως του Μέμου, του Καζακίδη, του Βουδούρη κ.λπ.

 

Μπροστά στην κατασκήνωση

Το Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντίληψης, το γνωστό μας ΠΙΚΠΑ στεγαζόταν στο γνωστό κτίριο επί της Μιαούλη και Μαιζώνος, λειτουργούσε δε και κατασκήνωση στην Παραλία Πατρών, στο ύψος της «Εύας».

Δίπλα στο σχολείο υπήρχε η παιδική κατασκήνωση «Ελπίς» που έφερε το όνομα της κόρης του δωροθέτη, βιομήχανου Χαράλαμπου Κρητικού, όπως άλλωστε και το ομώνυμο σινεμά στην Αγίου Νικολάου, ιδιοκτησίας του.

Δεν υπάρχει πατρινός άνω των 40 που να μην πρόλαβε να κάνει μπάνιο στο ΠΙΚΠΑ. Πριν λίγα χρόνια μπήκαν μπουλντόζες, τα κτίρια γκρεμίστηκαν και χρίστηκε ένα νέο σχολικό συγκρότημα.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News