Παλιά Πάτρα, η πόλη που χάθηκε για πάντα ΦΩΤΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ

H Πάτρα που χάσαμε. Το ένθετο «Επιλογές» της «Π» που κυκλοφόρησε την Κυριακή 8 Μαΐου 2022 παρουσίασε μια σειρά από κτίρια, δρόμους, γειτονιές και συνοικίες της παλιάς Πάτρας που με το πέρασμα των δεκαετιών άλλαξαν φυσιογνωμία.

Παλιές φωτογραφίες

To οδοιπορικό συνεχίζεται

H εντυπωσιακή οικία Ντόντη

Αρχοντικό που χάθηκε

Αναμνήσεις στο «Μεγάλη Βρετανία»

Κτίρια της πόλης

Οδοιπορικό στις γειτονιές

Εικόνες της πόλης

Νεοκλασικά σπίτια

Η Belle Εpoque στην πλατεία Γεωργίου

Ομόνοια, Μαρούδα

Αγνώριστες πλατείες

Ηρώων Πολυτεχνείου

Τα πρώτα έργα

Υπέροχες μονοκατοικίες

Η οδός Γούναρη

Καρτ – ποστάλ

Ο 20ός αιώνας

Νοσταλγικά “κλικ”

Η οδός Μαιζώνος

 

Δίπλα στη Βιέννη, τη Δρέσδη, την Πράγα

Αγνωστο πως και γιατί, τον τελευταίο καιρό έχει πιάσει τους κατοίκους της Πάτρας μια έντονη διαδικτυακή νοσταλγία, που καταλήγει σε μάθημα ιστορίας και πατριδογνωσίας. Η χαλάρωση μπροστά σε παλιές φωτογραφίες που αποτυπώνουν μια άλλη εικόνας της Πάτρας. 

Πολύ πιο όμορφης αισθητικά, με λιγότερο τσίγκο (= αυτοκίνητα) να την πνίγουν, με περισσότερη θέα στον ουρανό και στον ορίζοντα.

Μιας πόλης ανθρώπινης και μαγικής, μιας πόλης που έσμιγε με τη θάλασσά της, μιας πόλης που χάθηκε, μαζί με τη συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων της, απότοκα ευφυών και οραματιστών αρχιτεκτόνων του 19ου αιώνα, που σε συνδυασμό με τη γεωγραφική της θέση, καθιστούσαν την Πάτρα τόσο όμορφη όσο και η Βιέννη.

Σκεφτείτε λίγο τα 100 περίπου διατηρητέα κτίρια που σώζονται σε καλή κατάσταση από τότε. Και φέρτε στο νου σας μια Πάτρα μόνο με τέτοια κτίρια (τουλάχιστον στο ιστορικό της κέντρο).

Στις σελίδες που ακολουθούν θα ταξιδέψουμε χρόνια και δεκαετίες πίσω, στην πόλη που μεγαλώσαμε, στις γειτονιές που παίξαμε, στους δρόμους που περπατήσαμε.

Θα δούμε μερικές από τις υπέροχες φωτογραφίες της Πάτρας, θα νοσταλγήσουμε για το τι είχαμε και τι χάσαμε…

 

H εντυπωσιακή οικία Ντόντη

Βρισκόταν στην Αγίου Ανδρέου, ακριβώς μετά τη Ζαΐμη, εκεί που σήμερα είναι parking αυτοκινήτων.

Κατεδαφίστηκε ως σεισμόπληκτη τη δεκαετία του ’90, καίτοι διατηρητέο μνημείο.

Ο Ανδρέας Ζαϊμης με επιστολή του (6/11/1837) δίνει οδηγίες στον αδερφό του Ιωάννη για την ανέγερση οικοδομής, στο 2ο τετράγωνο του αρκτικού μέρους της Πάτρας (Αγ. Ανδρέου 13-15), σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Σταμ. Κλεάνθους.

Ο Θρασύβουλος Ζαϊμης, υιός του Ανδρέα, πωλεί την οικία στον Αθανάσιο Μαραθέα (1857) και ο τελευταίος στον Γεώργιο Ντόντη (1925  .

Η μεγαλοπρεπής οικία χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Ιωάννη Ζαϊμη (πρώτος δήμαρχος Πατρέων, σύζυγος της Αγγελικής Θ. Κανακάρη Ρούφου) , κατόπιν έδρα του αγγλικού προξενείου, νοσοκομείο Αγγλογάλλων κατά τον Α’ Π.Π. , έδρα της εταιρείας ”5Ε ” (η συνέχεια της «Αμβουργερ & Σία» από την δεκαετία 1930 ως και τον σεισμό του ’93 ) και τελευταία ιατρείο του Αριστείδη Ντόντη (Διευθυντή της Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Πατρών ως το 1983), υιού του Γεωργίου, ως τον σεισμό του Ιουλίου του 1993.

Αποχαρακτηρίστηκε και κατεδαφίστηκε το 1995.

 

Αναμνήσεις στο «Μεγάλη Βρετανία»

«Με έπαιρνε ο παππούς μου από το χέρι από την Τερψιθέα που έμενε, περνούσαμε τις καλαμιές εκεί που μετά χτίστηκε το «Μωρέας» και έγινε δρόμος και φτάναμε στην Αγίου Ανδρέου μεταξύ Γεροκωστοπούλου και Ερμού. Εκεί ήταν ένα ξενοδοχείο. Η “Μεγάλη Βρετανία”. Νεοκλασικό κτίριο με πολύ ωραία πρόσοψη. Αργότερα έγινε Hondos Center και άλλαξε εσωτερικά. Η πόρτα του είναι από σίδερο μασίφ και ξύλο. Εσωτερικά είχε μία σκάλα οβάλ μαρμάρινη με κάγκελα και στηρίγματα από μαντέμι και ξύλινη κουπαστή, που σε ανέβαζε μέχρι τον τέταρτο όροφο που ήταν η ταράτσα. Στρωμένη με μπορντό χαλί. Δίπλα από τη σκάλα υπήρχε ένα ασανσέρ με διπλή πόρτα. Απ’ έξω μία διχτυωτή μονοκόμματη και από μέσα μία ξύλινη με τζάμι δίφυλλη, που σε ανέβαζε μέχρι τον τρίτο όροφο. Είχε και σύνδεση με μικρόφωνο με τη ρεσεψιόν. Το ξενοδοχείο αυτό το διαχειριζόταν ένας θείος μου, άντρας της αδελφής της μητέρας μου. Ηπειρώτης με την παράξενη προφορά του και πάντα χαμογελαστός. Πολύ αγαπητός μου. Αυτός και η οικογένειά του έμεναν σε αυτό το ξενοδοχείο σαν μόνιμη κατοικία, για πολλά χρόνια, στο δεύτερο όροφο και κρατούσαν εκεί δύο δωμάτια. Ενα για το ζευγάρι και ένα για την εξαδέλφη μου που είναι ακριβώς δέκα χρόνια μεγαλύτερή μου. Ολοι οι όροφοι ήταν με πατώματα ξύλινα πάντα γυαλισμένα και στρωμένα με το ίδιο μπορντό χαλί. Μαγείρευαν στο ισόγειο του ξενοδοχείου, που πίσω από τη ρεσεψιόν, είχε μια μεγάλη κουζίνα πλήρως εξοπλισμένη με εστίες, δύο φούρνους, που δούλευαν με πετρογκάζ, μια ψησταριά, που δεν είδα να δουλεύει ποτέ και δύο μεγάλα ψυγεία. Μία πόρτα στο πίσω μέρος της κουζίνας έβγαζε στον ακάλυπτο.

Οι όροφοι είχαν δωμάτια δεξιά και αριστερά με άσπρες πόρτες ξύλινες ψηλές. Από την ταράτσα έβλεπες μέχρι την πλατεία Γεωργίου και την Ασκληπιού με τα χρωματιστά φώτα. Πέρασα εκεί μέσα πολλά χρόνια έως ότου το παρέδωσε ο θείος μου».

 

Οδοιπορικό στις γειτονιές

Καθημερινά πλάνα σε γειτονιές και συνοικίες της Πάτρας, που οι μεγαλύτεροι τις πρόλαβαν όπως ακριβώς αποτυπώνονται στις φωτογραφίες που ακολουθούν.

 

Belle Εpoque στην πλατεία Γεωργίου

Η Belle Εpoque, η «χρυσή» εποχή, η ανάπαυλα ανάμεσα σε δύο πολέμους, έφερε στην Ευρώπη αισιοδοξία και ευημερία μέσα από τη δυναμική ανάπτυξη της τέχνης, των επιστημών και της τεχνολογίας, της βιομηχανίας.

Στην Πάτρα η χρυσή αυτή εποχή έφτασε στο απόγειό της κατά την περίοδο περίπου 1833-1890. Ηταν για την Πόλη, τη βασίλισσα του εμπορίου της σταφίδας, μία περίοδος τρυφηλότητας, πνευματικής ανάπτυξης, εμπορικής και καλλιτεχνικής έντασης…όχι βέβαια για

όλους: κυρίως για όσους ασχολούνταν με το εμπόριο της σταφίδας αλλά και με άλλες επιχειρηματικές και (ίσως) επιστημονικές δραστηριότητες.

Όσοι ανήκαν σε αυτήν την κατηγορία έχτισαν εντυπωσιακά σπίτια τα οποία απεικονίζουν -ακόμα και σήμερα- τη διάθεση των ιδιοκτητών τους για άνεση, πολυτέλεια και κοινωνική επιβεβαίωση..

Η πόλη μας είναι από τις λίγες πόλεις στην Ελλάδα που βρίθει τέτοιων καλοδιατηρημένων κτιρίων. Η πλατεία Γεωργίου που ήταν για την κοινωνία εκείνης της εποχής σημείο αναφοράς περιστοιχίζεται κυριολεκτικά από τέτοια αρχιτεκτονικά διαμάντια γερμανικού νεοκλασικού ρυθμού με το θέατρο «Απόλλων» να κατέχει δεσπόζουσα θέση.

Σε όλα αυτά, καίριας σημασίας ρόλο έπαιξε το λιμάνι της πόλης που λειτούργησε ως Πύλη επικοινωνίας με τον τότε δυτικό κόσμο και μαζί με τη σταφίδα ταξίδεψαν μέσω θαλάσσης ιδέες, κουλτούρα και καλλιτεχνικά ρεύματα… αλλά και άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα και δημιούργησαν την παροικία των Ευρωπαίων. Εκείνη την εποχή εκτός από τις ενδιαφέρουσες ιδιωτικές κατοικίες ανεγέρθηκαν σημαντικά αρχιτεκτονικά κτίρια δημόσιου χαρακτήρα και έγιναν σπουδαία έργα υποδομών…

 

Η Πάτρα στα 1967

Ήδη, στα 1967, κόντευε μια δεκαετία από τότε που άρχισαν να εμφανίζονται στην Πάτρα οι πρώτες πολυώροφες κατοικίες.

Η καθ’ ύψος εξοικονόμηση χώρου, οι ανέσεις που προσέφεραν, οι ευκολίες χάρη στους νόμους που ίσχυαν τότε (αντιπαροχή) είχαν ως αποτέλεσμα την απότομη αλλαγή στο αστικό τοπίο. Και την χωρίς μέτρο κατεδάφιση παλιών κτισμάτων.

 

 

*Από τις “Επιλογές” της “Πελοποννήσου” την Κυριακή 8 Μαΐου 2022

 

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News