Παναγιώτης Σωτηρόπουλος: Ο Πατρινός φωτογράφος στο Μπενάκη – Μιλά στην «Π» για την έκθεση του ΦΩΤΟ

Παναγιώτης Ρηγόπουλος

Ενα διαπεραστικό βλέμμα πάνω στη διαφορετικότητα και στην νέα κουλτούρα συνύπαρξης που διαμορφώνεται στην Ελλάδα μέσα από τις ιδιόμορφες καταστάσεις της περιόδου 2007-2017, αποτελεί η έκθεση «Ανώνυμες Διαδρομές» του διακεκριμένου πατρινού φωτογράφου Παναγιώτη Σωτηρόπουλου στο Ιδρυμα «Μπενάκη».

Η δεκαετία του 2010, ήταν για την Ελλάδα μια εποχή μετάβασης, αφού η οικονομική και κοινωνική κρίση άφησε ανεξίτηλα σημάδια και βαθιά αποτυπώματα στην κοινωνία και το συλλογικό υποσυνείδητο.

Ο Σωτηρόπουλος, όπως και στις παλαιότερες φωτογραφικές εργασίες του «Corpora Sine Memoria» (1991) και «Πάτρα – Μια Φωτογραφική Σκιαγράφηση της Πόλης που Χάνεται» (2006), έχει ως εφαλτήριο και ζητούμενο την «απώλεια».

Οι φωτογραφίες του ακροβατούν ανάμεσα σε ένα «πριν», ένα αβέβαιο «τώρα» κι ένα ακόμα πιο απροσδιόριστο «μετά». Με στιγμιότυπα που διαδέχονται το ένα το άλλο ως ενδιάμεσοι χρόνοι και συνδετήριοι κρίκοι. Ανάμεσα σε γεγονότα που παραμένουν εκτός φωτογραφικού πεδίου και μεταφέρουν τον θεατή απρόσκοπτα από την πόλη και την καθημερινότητα, σε υπόγειες διαβάσεις, γκροτέσκα στιγμιότυπα, σκηνές μελαγχολικές, νυκτερινά γλέντια.

Σαν αθόρυβος παρατηρητής και ακαταπόνητος ταξιδιώτης του χρόνου, ο διεισδυτικός πατρινός φωτογράφος αιχμαλωτίζει στιγμές στον φακό του και τις μετατρέπει σε ψηφίδες ενός πολυδιάστατου μωσαϊκού, που είναι η ίδια μας η ζωή. Χωρίς εξωραϊσμούς, χωρίς σκηνοθεσία, δίχως σενάριο…

Από τη μία, φωτογραφίες μεταναστών στην Αθήνα και διαδηλώσεις στους δρόμους, από την άλλη, ανέμελες εικόνες δίπλα στη θάλασσα, σε πανηγύρια και τοπικές γιορτές στην περιφέρεια. Και ανάμεσά τους, να «χρωματίζουν» -αν και ασπρόμαυρες- το φωτογραφικό αυτό οδοιπορικό, τα Καλάβρυτα και το Μεσολόγγι.

Χαρακτηριστική η φωτογραφία από το καφενείο της Αθήνας, με τους θαμώνες να εικονίζονται βυθισμένοι στις εφημερίδες τους. Σκηνή, που θα μπορούσε να έχει ληφθεί οποιαδήποτε εποχή ή περίοδο. Τίποτα δεν προδίδει το χρονικό πλαίσιο της και αυτό είναι ίσως ένα από τα σημαντικά στοιχεία της καλλιτεχνικής προσέγγισης του Παναγιώτη Σωτηρόπουλου: Να αφήνει τα έργα του αδιατάρακτα και απερίσπαστα από τον αμείλικτο χρόνο, σαν τοπία που αρνήθηκαν να γεράσουν…

Ο καλλιτέχνης μίλησε αποκλειστικά στην εφημερίδα «Πελοπόννησος της Δευτέρας» και της παραχώρησε φωτογραφίες από την έκθεσή του.

Ενα μεγάλο μέρος του υλικού της νέας έκθεσής σας, αποτυπώθηκε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Είναι ευδιάκριτο αυτό στις αποτυπώσεις σας;

Είναι εικόνες από την Ελλάδα της εμβληματικής μεταβατικής περιόδου 2007-2017. Μια μοναδική δεκαετία στην σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, βαθύτατης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Οι φωτογραφίες εστιάζουν στις μικρές ιστορίες των ανθρώπων, σαν ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής τοιχογραφίας. Ενα βλέμμα πάνω στη διαφορετικότητα και στη νέα κουλτούρα συνύπαρξης που διαμορφώνεται στην Ελλάδα.

Ποιος ήταν ο οδηγός σας, στο πολυδιάστατο πλέγμα των εικόνων που παρουσιάζονται στην έκθεση σας αυτή;
Ηταν η σκέψη, πως η ατομική μοίρα δεν είναι ποτέ αποκλειστικά ατομική και πίσω από κάθε είδους δυσκολία και δυσλειτουργία κρύβονται σχεδόν πάντα το φάσμα της συλλογικής μοίρας και η κοινή ανθρώπινη ανάσα.

Τι σημαίνει για εσάς η φωτογραφική τέχνη; Πώς ορίζετε τις παραμέτρους της καλής φωτογραφίας;
Με εκφράζει ιδιαίτερα αυτό που έγραψε ο Αγγλος βετεράνος δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φισκ: «Δεν μπορείς να πλησιάσεις την αλήθεια, αν δεν είσαι εκεί». Νομίζω ότι η δυνατή πλευρά της φωτογραφίας είναι η δυνατότητά της να αποτυπώνει την πραγματικότητα με αντικειμενική η υποκειμενική ματιά.

Ποιες είναι οι κυριότερες καλλιτεχνικές επιρροές σας; Εχετε νιώσει κάποια στιγμή να επαναλαμβάνεστε ή να εγκλωβίζεστε σε μια μανιέρα;  
Αρχικά την περίοδο των φοιτητικών μου χρόνων, η ζωγραφική και ο κινηματογράφος διαμόρφωσαν την οπτική μου αντίληψη και αργότερα το έργο κάποιων φωτογράφων. Επίσης υποδόρια τα προσωπικά βιώματα παίζουν καθοριστικό ρόλο.

«ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ “ΚΛΙΚ”
ΝΙΩΘΩ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΗΡΕΜΙΑ!»

Ποιος είναι ο μόνιμος φόβος σας, αγωνία ή άγχος, πριν ή μετά το κλικ της μηχανής;
Αντιθέτως, πριν και μετά νιώθω εσωτερική ηρεμία.

Εγχρωμη ή ασπρόμαυρη φωτογραφία; Ποιο είδος σάς εμπνέει περισσότερο, ποιο προτιμάτε και γιατί;
Πιστεύω ότι το χρώμα αποτυπώνει την πραγματικότητα καλύτερα, όμως το ασπρόμαυρο έχει περισσότερες δυνατότητες ερμηνείας. Ανάλογα με το project επιλέγω το μέσον. Οι εικόνες τις έκθεσης είναι όλες αναλογικές μαυρόασπρες και γενικότερα οι περισσότερες εικόνες μου είναι μαυρόασπρες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όταν οι συνθήκες η το θέμα το απαιτήσουν δεν θα χρησιμοποιήσω το χρώμα η την ψηφιακή μηχανή.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρείτε ότι ευτέλισαν ή αναβάθμισαν τη φωτογραφία ως μέσο έκφρασης;
Οι εικόνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι κυρίως ένα πολύ ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας.

Πόσο σύμφωνο σας βρίσκουν οι ψηφιακές παρεμβάσεις μέσω υπολογιστή, μετά τη λήψη;
Εξαρτάται από το περιεχόμενο της εικόνας και για που προορίζεται, π.χ. στο ρεπορτάζ δεν θα έπρεπε να γίνεται σε καμία περίπτωση επεξεργασία που αλλοιώνει το περιεχόμενο της αρχικής εικόνας, αντιθέτως στην διαφημιστική φωτογραφία πολλά επιτρέπονται και επιβάλλονται και ούτω καθεξής.

Τι ρόλο παίζει ο χρόνος, στη νέα σας έκθεση; Είναι τελικά πανδαμάτωρ;   
Οπως και στις παλαιότερες φωτογραφικές μου εργασίες, Corpora Sine Memoria (1991) και Πάτρα – Μια Φωτογραφική Σκιαγράφηση της Πόλης που Χάνεται (2006), οι φωτογραφικές μου ενότητες περιστρέφονται εννοιολογικά γύρω τον χρόνο και την απώλεια.

Πόσο αναθεωρητική για τις ζωές μας, είναι αυτή η έκθεση τελικά;
«Σήμερα που πραγματοποιείται αυτή η έκθεση, υπάρχει συγκυριακά κάτι το ειρωνικό στο γεγονός, ότι ενώ η πανδημία μάς αναγκάζει να κάτσουμε στη γωνιά μας, ταυτόχρονα μάς δείχνει πόσο άρρηκτα συνδεδεμένοι είμαστε όλοι. Από αυτή την οπτική γωνία, ίσως είναι μια μοναδική ευκαιρία να ξαναδούμε κάποια ουσιαστικά ζητήματα για τις ζωές μας. Θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι μια κρίση καθιστά αυτονόητο ό,τι μέχρι χθες ήταν αδιανόητο, όμως όταν με το καλό όλα αυτά θα είναι παρελθόν, το πιθανότερο είναι να επιστρέψουμε στην προηγούμενη εύθραυστη και ανέμελη «κανονικότητα».

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Ο Παναγιώτης Σωτηρόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1956 και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχιτεκτονική. Από το 1987 και για δυόμισι δεκαετίες δίδαξε στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Παρέδωσε μαθήματα φωτογραφίας στη ΝΕΛΕ Αχαΐας (1987-1989). Είναι γιος του γνωστού δικηγόρου Βασίλη Σωτηρόπουλου και αδελφός της συγγραφέως Ερσης Σωτηροπούλου.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News