Ρωσία: Προκαλεί με… ενεργειακό «πόλεμο» την Ευρώπη

Έλενα Μασσαρά

Από την περασμένη εβδομάδα η Ρωσία… προκαλεί ενεργειακό «πόλεμο» και δυσκολεύει την Ευρώπη στην παροχή ενέργειας. Μόλις την Τετάρτη ανέστειλε την παροχή φυσικού αερίου στην Πολωνία και στη Βουλγαρία.

Η Gazprom, στη σχετική ανακοίνωση, συνέδεσε την απόφαση με τη μη συμμόρφωση των δύο χωρών με το ρωσικό διάταγμα της 31ης Μαρτίου, που προβλέπει ότι «μη φιλικές» χώρες θα πρέπει να πληρώνουν για το αέριο που προμηθεύονται από τη Ρωσία με τη χρήση δύο λογαριασμών στην Gazprombank (έναν σε ευρώ και έναν σε ρούβλια).

Οι επόμενες εβδομάδες, έως το δεύτερο μισό του Μαΐου, οπότε αναμένονται οι επόμενες λήξεις προθεσμιών για προσαρμογή στο ρωσικό διάταγμα, θα δοκιμάσουν την ενότητα της Ε.Ε. απέναντι στη Μόσχα.

Ωστόσο, όπως προκύπτει από το έγγραφο καθοδήγησης της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη σχετικά με τις νομικές συνέπειες του διατάγματος (στις 21 Απριλίου), αναζητείται μία λύση που, παρά τους δημόσιους λεονταρισμούς, θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να συνεχίσουν να αγοράζουν ρωσικό αέριο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Σε σημείωμά του, ο Σιμόνε Ταλιαπέτρα του Bruegel, τονίζει ότι «οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει τώρα να ενεργοποιήσουν όλα τα μέτρα εκτάκτου ανάγκης που έχουν στη διάθεσή τους, τόσο στην πλευρά της προσφοράς όσο και της ζήτησης, για να διασφαλίσουν την ασφάλεια εφοδιασμού.

Κάθε δισεκατομμύριο κυβικό μέτρο που δεν καταναλώνεται είναι πλέον σημαντικό». Θα είναι «θεμελιώδους σημασίας», προσθέτει, «να υπάρξει αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών, ιδιαίτερα όσον αφορά την αναπλήρωση των αποθεμάτων για τον επόμενο χειμώνα.

Αυτό είναι «κλειδί» ώστε να αποτύχει η ρωσική στρατηγική του διαίρει και βασίλευε. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να φτάσει στον Οκτώβριο του 2022 απροετοίμαστη». Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε την Τετάρτη ότι ήδη η Πολωνία και η Βουλγαρία λάμβαναν ποσότητες αερίου από γειτονικές τους ευρωπαϊκές χώρες.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, δέκα ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν ήδη ανοίξει λογαριασμούς σε ρούβλια στην Gazprom, προσαρμοζόμενες στο ρωσικό διάταγμα, ενώ τέσσερις έχουν ήδη πληρώσει για αέριο με τον τρόπο αυτό.

Στις δηλώσεις της το απόγευμα της Τετάρτης, η κ. Φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε –με εξαιρετικά προσεκτική διατύπωση– τις ευρωπαϊκές εταιρείες που αγοράζουν ρωσικό αέριο για το ενδεχόμενο παραβίασης των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, η κ. Φον ντερ Λάιεν είπε: «Η καθοδήγησή μας στο θέμα αυτό είναι πολύ σαφής. Η πληρωμή σε ρούβλια, όταν αυτό δεν προβλέπεται στα συμβόλαια, αποτελεί παραβίαση των κυρώσεων». Το 97% των συμβολαίων εταιρειών με έδρα σε χώρα της Ε.Ε. με την Gazprom προβλέπει πληρωμή σε ευρώ ή δολάρια, όπως ανέφερε.

Ωστόσο η καθοδήγηση της Κομισιόν προς τα κράτη-μέλη για το θέμα την περασμένη Πέμπτη αφήνει ανοιχτό το παράθυρο η μετατροπή σε ρούβλια να είναι συμβατή με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αν η Gazprom συμφωνήσει με τον αγοραστή ότι οι συμβατικές του υποχρεώσεις ολοκληρώνονται με την καταβολή της πληρωμής σε ευρώ. Άλλωστε, η Ρωσία δεν ζήτησε ποτέ απευθείας πληρωμή σε ρούβλια.

Όπως σημειώνεται στο έγγραφο της Κομισιόν, «η διαδικασία για τις εξαιρέσεις από το διάταγμα δεν είναι ακόμα σαφής». Για να χορηγηθούν οι εξαιρέσεις, θα πρέπει να συναινέσει η Gazprom – κάτι που, ανάλογα με τον βαθμό «μη φιλικότητας» της χώρας προέλευσης του αγοραστή, μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο εφικτό.

Ο ηγετικός ρόλος της Πολωνίας στη στήριξη της Ουκρανίας και στην επιβολή των αυστηρότερων δυνατών κυρώσεων στη Μόσχα αναμφίβολα συνέβαλε στη μη εξεύρεση λύσης μεταξύ των αντισυμβαλλόμενων για τις συναλλαγές αερίου. Επιπλέον, τα συμβόλαια τόσο των πολωνικών όσο και των βουλγαρικών εταιρειών με την Gazprom λήγουν φέτος και οι δύο χώρες έχουν αποφασίσει να μην τα ανανεώσουν.

Η ουσία είναι πάντως ότι με τη νομική καθοδήγηση που έχει δοθεί, και παρά την πολιτική αξιοποίηση του ζητήματος από το Κρεμλίνο και τις ηχηρές δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών ότι η Ευρώπη δεν εκβιάζεται, έχει δημιουργηθεί σιωπηλά ένας διάδρομος για να συνεχίσουν –τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα– οι εξαγωγές ρωσικού αερίου στην Ε.Ε.

Ένα ακόμα ταμπού έσπασε, ωστόσο, και η κίνηση κλιμάκωσης από πλευράς της Μόσχας φέρνει πιο κοντά τη μέρα που θα σταματήσουν πλήρως οι ροές.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News