Σαρηγιάννης στην «Π» και το pelop.gr για κορονοϊό: Αισιοδοξώ, αλλά προσέχω

Γιάννης Σαρηγιάννης. Γέννημα-θρέμμα Κουκακιώτης, αλλά απ’ την ώρα που πάτησε το πόδι του στην Πάτρα, για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο, έγινε…Πατρινός! Εδώ και 5 χρόνια, από τα τοπ στελέχη στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στην Κύπρο.

Ο Δρ Γιάννης Σαρηγιάννης είναι Επίκουρος Καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Αποφοίτησε το 1998 από το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών και συνέχισε τις σπουδές του στο ίδιο Πανεπιστήμιο στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Ιατρική Χημεία», λαμβάνοντας το Μεταπτυχιακό του (2000) και το Διδακτορικό του Δίπλωμα το 2006.  Από το 2016 ζει στη Λευκωσία και εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στο Τμήμα Επιστημών Ζωής και Υγείας. και ειδικότερα στο πρόγραμμα Φαρμακευτικής, διδάσκοντας Οργανική και Φαρμακευτική Χημεία. Από τον Αύγουστο του 2014 μέχρι τον Αύγουστο του 2016 εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ στην Ιατρική σχολή, στο Τμήμα Παθολογίας και Εργαστηριακής Ιατρικής, ως μεταδιδακτορικος ερευνητής, υπό την επίβλεψη του καθηγητη Γιάννη Λάμπρη.

Τον ρωτήσαμε σχεδόν για όλα. Για τα εμβόλια, για τα υπό διερεύνηση φάρμακα για τον κορονοϊό, για τα σελφ τεστ, για το πότε θα λήξει ο συναγερμός διαρκείας, για το πότε θα επιστρέψουμε σε πλήρη κανονικότητα.

-Επειδή υπάρχει στους περισσότερους μια άκρατη αισιοδοξία ότι με το εμβόλιο καθαρίζουμε σε μεγάλο βαθμό από τον Covid-19, συμμερίζεστε αυτή την αισιοδοξία;

«Οι επιστήμονες είμαστε γενικώς άτομα αισιόδοξα. Ολες οι σχετικές μελέτες δείχνουν ότι τα εμβόλια μειώνουν τη διασπορά του ιού. Θα έλεγα ότι είμαι αισιόδοξος. Όπως αισιόδοξος ήμουν από τον περασμένο Μάρτη ότι γρήγορα θα φθάσουμε σε εμβόλιο παρόλο που πολλοί συνάδελφοι υποστήριζαν το αντίθετο. Ομως δεν θα «καθαρίσουμε» τόσο εύκολα όσο πολλοί θέλουν να πιστεύουν. Πρέπει να αποδειχτεί και στην πράξη, και οι μελέτες πάλι θα μας πουν, τα δεδομένα, πόσο διαρκεί η ανοσία που προκαλεί ο εμβολιασμός. Και αυτό θα γίνει όταν συμπληρωθεί ο κατάλληλος χρόνος από τότε που οι πρώτοι εθελοντές εμβολιάστηκαν. Μέχρι λοιπόν τη συγκέντρωση των δεδομένων αυτών και τη μελέτη τους, θα συνεχίσω να είμαι εγκρατής, να φορώ τη μάσκα μου και να προσέχω, και το ίδιο θα συνιστούσα και στους συμπολίτες μας. H πλήρης απαλλαγή από τα μέτρα θα καθυστερήσει. Τα μέτρα θα μειώνονται κλιμακωτά όσο περισσότερη ασπίδα προστασίας αποκτά η κοινότητα με τον εμβολιασμό, όσο δηλαδή προχωρούμε με την ανοσοποίηση του πληθυσμού στο δρόμο για την συλλογική ανοσία».

-Ο εμβολιασμένος δηλαδή δεν πρέπει ν’ ανησυχεί;

«Οπως και με άλλα εμβόλια, της παρωτίτιδας, της μηνιγγίτιδας και φυσικά της γρίπης, κάποιος μπορεί να μολυνθεί και να εμφανίσει συμπτώματα. Το εμβόλιο βρίσκεται εκεί για να τον προφυλάξει από τη βαριά νόσηση, νοσηλεία ή το θάνατο. Κάθε εμβόλιο έχει διαφορετικό δοσολογικό σχήμα και κατά συνέπεια η αποτελεσματικότητά του επιτυγχάνεται σε διαφορετικό χρονικό διάστημα, οπότε και αυξάνονται οι τίτλοι των αντισωμάτων. Για τα εμβόλια της Pfizer & Moderna που το χρονικό διάστημα ανάμεσα στις δόσεις είναι μικρό, οι μελέτες έδειξαν ότι το μέγιστο στην προστασία επιτυγχάνεται μια βδομάδα μετά τη δεύτερη δόση. Για το εμβόλιο της Astra Zeneca η προστασία αυξάνεται προοδευτικά προς τη δεύτερη δόση. Όσον αφορά στη σοβαρή νόσηση, τη νοσηλεία ή το θάνατο, και εδώ και τα τρία εμβόλια σχεδόν μηδενίζουν τον κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου μετά τη δεύτερη δόση. Βεβαίως τα μέτρα πρέπει να τηρούνται σε κάθε περίπτωση ανεξάρτητα από κάθε δόση και είδος εμβολίου».

-Ανησυχείτε μήπως οι ραγδαία εξαπλωνόμενες μεταλλάξεις καταστήσουν αναποτελεσματικά τα υπάρχοντα εμβόλια;

«Τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα δεδομένα από τα τρία υπό αδειοδότηση εμβόλια αντιμετωπίζουν σε πολύ υψηλό ποσοστό την παραλλαγή που προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη λεγόμενη «Βρετανική Μετάλλαξη». Αντίθετα μειωμένη αποτελεσματικότητα παρατηρείται στην παραλλαγή από τη Νότια Αφρική. Οσο αφήνουμε τον ιό να κυκλοφορεί στην κοινότητα, μη λαμβάνοντας τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας, αυξάνουμε τις πιθανότητες να έχουμε περισσότερες μεταλλάξεις, κατά συνέπεια αυξάνουμε τις πιθανότητες κάποιες από αυτές να δραπετεύσουν από τα εμβόλια. Αν επικρατήσει κάποιο στέλεχος που δραπετεύει από τα εμβόλια και τα καθιστά μερικώς ή ολικώς αναποτελεσματικά, θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ενισχυτική δόση μέσω ενός νέου εμβολιασμού. Όπως καταλαβαίνετε, το φαινόμενο είναι σε εξέλιξη και πρέπει να διαβάζουμε τα δεδομένα συνέχεια και με προσοχή».

-Ποια μετάλλαξη σάς ανησυχεί πιο πολύ;

«Αυτή τη στιγμή η μετάλλαξη από τη Νότια Αφρική, αλλά ποτέ δεν ξέρουμε ποια μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη την επόμενη μέρα. Γι’ αυτό και πρέπει να εφαρμόζουμε με ευλάβεια τα μέτρα προστασίας».

-Ενας μη εμβολιασμένος, που είχε ήδη νοσήσει, κινδυνεύει να ξαναπροσβληθεί από μετάλλαξη του ιού;

«Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Ένας μη εμβολιασμένος που νόσησε, ανέπτυξε αντισώματα για συγκεκριμένο στέλεχος του ιού. Κατά συνέπεια ναι, μπορεί να ξαναπροσβληθεί από μετάλλαξη του ιού. Προσωπικά, έχω γνωστούς στις ΗΠΑ στους οποίους συνέβη το συγκεκριμένο γεγονός. Νόσησαν το περασμένο καλοκαίρι και τώρα νόσησαν από άλλο στέλεχος».

-Επειδή έχει γίνει μεγάλη κουβέντα, ποια η άποψή σας για το εμβόλιο της AstraZeneca;

«Είναι ηθικό και επιστημονικά ορθό να εγκρίνεται ένα εμβόλιο εάν είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Θα μου επιτρέψετε να παραθέσω την σύσταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για το θέμα: «Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες σε αυτές τις μελέτες ήταν μεταξύ 18 και 55 ετών. Δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά αποτελέσματα σε ηλικιωμένους συμμετέχοντες (άνω των 55 ετών) για να δώσουν μια εικόνα για το πόσο καλά θα λειτουργήσει το εμβόλιο σε αυτήν την ομάδα. Δεδομένου όμως ότι έχει αποδειχθεί καλή αποτελεσματικότητα σε άτομα με συν-νοσηρότητες και τα αποτελέσματα ανοσογονικότητας στον ηλικιωμένο πληθυσμό είναι σε γενικές γραμμές συγκρίσιμα με αυτά των νεότερων ενηλίκων, προς το παρόν δεν υπάρχει ένδειξη σημαντικής απώλειας αποτελεσματικότητας σε αυτόν τον πληθυσμό. Ωστόσο, αναμένεται προστασία, δεδομένου ότι παρατηρείται ανοσοαπόκριση σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα και βασίζεται στην εμπειρία με άλλα εμβόλια».

Παράλληλα ο WHO σημειώνει: Ο κίνδυνος σοβαρής νόσου και θανάτου λόγω του COVID-19 αυξάνεται απότομα με την ηλικία. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ενήλικες προσδιορίζονται ως ομάδα προτεραιότητας στην ιεράρχηση του WHO SAGE. Αυτή η ιεράρχηση υποστηρίζεται από εργασίες μοντελοποίησης για την αξία του εμβολίου, ακόμη και όταν η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου είναι σημαντικά χαμηλότερη σε πληθυσμούς μεγάλης ηλικίας σε σύγκριση με νεότερους ενήλικες στους οποίους χορηγήθηκε. Ειδικά για το εμβόλιο της ΑΖ δεν υπήρξαν περιπτώσεις νοσηλείας Covid-19, σοβαρής νόσου COVID-19 ή θανάτου Covid-19 σε συμμετέχοντες με ηλικία ≥65 ετών που έλαβαν AZ, τονίζει και ο ΠΟΥ.

Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) αφήνουν στα κράτη την ελευθερία να αποφασίσουν με βάση τις δικές τους εκτιμήσεις, και ενδεχομένως την πρόσβαση σε άλλα εμβόλια (περίπτωση Δανίας). Ωστόσο, είναι η τρίτη φορά που αυτό το εμβόλιο έχει εγκριθεί για χρήση σε ενήλικες όλων των ηλικιών από τρεις διαφορετικούς οργανισμούς (ΗΒ, ΕΜΑ και ΠΟΥ), αναγνωρίζοντας την αξία ενός αποτελεσματικού εμβολιασμού στην προστασία από νόσηση, νοσηλεία και θάνατο από το COVID, καθώς και την επείγουσα ανάγκη μεγιστοποίησης των εμβολιαστικών προγραμμάτων».

-Αρα, εάν ερμηνεύω σωστά, λέτε ότι ακόμα κι αν υπάρχει ένα περιορισμένο ρίσκο, προέχει η ανάγκη εμβολιασμού;

«Μην ξεχνάμε ότι είμαστε σε μια πανδημία. Οποιαδήποτε απόφαση να μείνουν οι ευάλωτοι πληθυσμοί εντελώς απροστάτευτοι, είναι μια επικίνδυνη απόφαση αυτή τη στιγμή. Είναι σαφές ότι ο εμβολιασμός μόνο μέρους του ευάλωτου πληθυσμού θα συνεχίσει την αύξηση των περιπτώσεων Covid-19, με όλα αυτά που συνεπάγονται, συμπεριλαμβανομένων των θανάτων. Οταν οι πόροι των δόσεων είναι περιορισμένοι και τα άτομα για εμβολιασμό πολλά, τότε ο εμβολιασμός περισσότερων ατόμων με δυνητικά λιγότερη αποτελεσματικότητα είναι αποδεδειγμένα καλύτερος από την πλήρη κάλυψη μερικών.

Κάθε επιλογή που ανοίγεται μπροστά μας συνοδεύεται από κάποιο ρίσκο. Για κάποιες επιλογές γνωρίζουμε το ρίσκο. Γνωρίζουμε όμως και τις συνέπειες να αφήσουμε τους ανθρώπους πλήρως απροστάτευτους».

-Αν ήταν στο χέρι σας η επιλογή, ποιο από τα διαθέσιμα εμβόλια θα επιλέγατε;

«Το πρώτο διαθέσιμο. Ο πατέρας μου έλαβε το Pfizer. Η μητέρα μου είναι έτοιμη να εμβολιαστεί με το Αstra Zeneca».

-Υπάρχει το ενδεχόμενο να δούμε σύντομα συνδυασμό δύο εμβολίων;

«Δεν έχω κάτι τέτοιο υπόψη μου. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι στα επόμενης γενιάς εμβόλια θα χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες ανάλογες των εμβολίων της γρίπης στα οποία κάθε χρόνο αλλάζουν κάποια στελέχη και προστίθενται αυτά που επικρατούν σε μια περιοχή».

-Υπάρχει ελπίδα να βρεθεί, στο προσεχές μέλλον, φάρμακο κατά του Covid-19;

«Όπως είπα στην αρχή, είμαστε αισιόδοξοι. Υπάρχουν διάφορα φαρμακευτικά μόρια σε κλινικές δοκιμές και πρέπει να έχουμε υπομονή. Πρόσφατα η Pfizer δημοσίευσε ένα φαρμακευτικό μόριο που σχεδιάστηκε για λήψη από το στόμα και μπήκε σε κλινικές δοκιμές: είναι ένας πεπτιδομιμητής, αναστολέας της κύριας πρωτεάσης του ιού (3CL protease). Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τον προηγούμενο Ιούλιο συνέθεσαν τα πρώτα 7mg. Και μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου είχαν αναπτύξει τεχνολογία για να συνθέσουν 1kg, ώστε να προχωρήσουν στις κλινικές δοκιμές. Καταλαβαίνετε πόσο έχει συμπτυχθεί ο επιστημονικός χρόνος εργασίας».

-Μέχρι τώρα έχουμε ακούσει για ρεμδεσιβίρη, δεξαμεθαζόνη, κολχικίνη, θαψιγαργίνη. Ποια θεωρείτε ως την πιο ελπιδοφόρο θεραπεία;

«Πριν μιλήσω για κάποια από αυτά, να πω ότι οι μελέτες για την κολχικίνη δεν έδειξαν ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα, τέτοια που να την καταστήσει θεραπεία για το COVID-19. Κατά συνέπεια τα σχήματα που χρησιμοποιούνται μέχρι στιγμής στα νοσηλευτικά ιδρύματα είναι περιορισμένα. Η ρεμδεσιβίρη χορηγείται μέχρι στιγμής ενδοφλεβίως, έχουν προχωρήσει οι μελέτες για τη φαρμακομορφή και τη χορήγηση από το στόμα αλλά έχουμε δρόμο ακόμα.

Η Δεξαμεθαζόνη, γλυκοκορτικοειδές, χρησιμοποιείται στις κλινικές ως απαραίτητο θεραπευτικό στους ασθενείς που χρειάζονται οξυγόνο είτε βρίσκονται στον αναπνευστήρα είτε όχι. Αυτές είναι οι κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), του Ευρωπαικού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA), και του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ) των ΗΠΑ. Αντίθετα, όπως έδειξε η μελέτη RECOVERY, δεν υπάρχει κάποιο όφελος (και πιθανότητα βλάβης) για τους ασθενείς που δεν χρειάζονται οξυγόνο.

Η Πλιτιδεψίνη (plitidespin), ένα δεψιπεπτίδιο, δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Science ότι δείχνει να είναι αποτελεσματικό έναντι του ιού σε προκλινικές δοκιμές. Η πλιτιδεψίνη είναι υπό έγκριση για τη θεραπεία του πολλαπλού μυελώματος. Στις πρώτες δοκιμές (in vitro studies) έδειξε έναντι του ιού αρκετά μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τη ρεμεδσιβίρη.

Ας έχουμε υπομονή. Χιλιάδες ερευνητές σε όλο τον κόσμο δουλεύουν άοκνα για την εύρεση νέου θεραπευτικού ή τη βελτίωση υπαρχόντων».

-Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η κατάλληλη συνταγή για ν’ αποκτήσει η Ελλάδα όσο το δυνατόν πιο άμεσα ευρεία ανοσοποίηση ώστε ν’ ανοίξουν και σχεδόν όλες οι δραστηριότητες;

«Η ευρεία συμμετοχή στους εμβολιασμούς θα φέρει γρηγορότερα την ανοσοποίηση και έτσι θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε την κανονικότητα. Τα παραδείγματα του Ισραήλ, του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνουν το δρόμο».

-Πώς φαντάζεστε τον χειμώνα του 2022; Οπως αυτόν που πέρασε;

«Αν και δεν μου αρέσει να κάνω προβλέψεις σε ένα τόσο ζοφερό τοπίο, θέλω να πιστεύω ότι θα είμαστε καλύτερα. Αυτό προϋποθέτει συμμετοχή στους εμβολιασμούς και συνέχιση των μέτρων προστασίας».

-Είστε υπέρ των lock down ή θεωρείτε πως δεν αποδίδουν, άρα είναι ανώφελα;

«Για να αποδώσει κάτι, θα πρέπει να εφαρμόζεται σωστά και η αίσθηση που αποκόμισα από τα ταξίδια μου στην Ελλάδα είναι ότι από το καλοκαίρι και μετά οι περιορισμοί και τα μέτρα προστασίας δεν εφαρμόζονται αποτελεσματικά.

Σε αυτό έχουν ευθύνη όλοι, τόσο η κεντρική κυβέρνηση, η τοπική αυτοδιοίκηση και φυσικά οι πολίτες. Πορείες, μετακινήσεις με ΜΜΜ, ελλιπής εφαρμογή μέτρων προστασίας (μη χρήση μάσκας, συνωστισμοί, κλπ) δεν είναι lock down».

-Για τα self test τι άποψη έχετε; Είναι μέτρο ή ημίμετρο;

«Τα self-test είναι μια καλή λύση. Θα σας δώσω το παράδειγμα των rapid test που εφαρμόζεται εδώ στην Κύπρο. Κάθε εβδομάδα όσοι εργαζόμαστε εκτός σπιτιού, υποχρεωνόμαστε σε rapid test. Εγώ πχ για να πηγαίνω στο Πανεπιστήμιο, κάθε εβδομάδα κάνω rapid test. Το ίδιο και οι φοιτητές μας, φοιτητές φαρμακευτικής. Έτσι το εξάμηνο ολοκληρώνεται κανονικά τις επόμενες μέρες. Οι φοιτητές παρακολούθησαν τα εργαστήρια δια ζώσης σε μικρές ομάδες, ενώ οι διαλέξεις έγιναν διαδικτυακά. Άρα θα έλεγα ότι το μέτρο δουλεύει. Βέβαια απαιτείται η συνεργασία όλων ή η υποχρέωσή τους να συνεργαστούν. Πχ φοιτητής που δεν είχε κάνει rapid test δε γινόταν δεκτός στο εργαστήριο χωρίς καμία εξαίρεση».

-Μήπως η αξιοπιστία τους είναι περιορισμένη και αυτό δημιουργεί ανησυχία;

«Παρακολουθώντας τη δημοσιότητα στην Ελλάδα, διαπίστωσα ότι ήδη από τις πρώτες μέρες βρέθηκαν ασυμπτωματικοί δάσκαλοι και μαθητές. Αυτό είναι κέρδος για την κοινότητα, και κατά συνέπεια για τη διασπορά του ιού».

-Αρκετοί συνάδελφοί σας έχουν εκφράσει προβληματισμό για χρόνιες παρενέργειες που αφήνει ο κορονοϊός σε όσους νοσήσουν. Τι λέτε;

«Συμμερίζομαι και εγώ τους προβληματισμούς αυτούς. Είναι ένα κομβικό σημείο αυτό. Θα δούμε σίγουρα περιπτώσεις βλαβών από τον κορονοϊό αλλά το θέμα είναι η έκταση και η σοβαρότητα αυτών. Οι μελέτες θα μας δείξουν. Λόγω της πανδημίας δεν υπήρχε η πολυτέλεια χρόνου για νεκροψίες και μαθήματα ανατομίας σε νεκρούς από COVID-19».

-Σύμφωνα με πολύ πρόσφατη ιατρική βρετανική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό «Lancet Respiratory Medicine», «η έγκαιρη χορήγηση εισπνεόμενης βουδεσονίδης όχι μόνο μείωσε τον χρόνο έως την ανάρρωση από Covid-19, αλλά μείωσε και την πιθανότητα ανάγκης επείγουσας ιατρικής περίθαλψης». Ποια η άποψή σας;

«Θα έλεγα να περιμένουμε. Ο αριθμός των υποκειμένων είναι εξαιρετικά μικρός, μόλις 167 συμμετέχοντες εκ των οποίων οι 21 εξαιρέθηκαν από τη μελέτη επειδή δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια. Αρα τα 146 άτομα που τελικά συμμετείχαν στη μελέτη είναι ένα μικρός αριθμός για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Το είδαμε και με άλλες μελέτες (πχ χλωροκίνη, κολχικίνη, κλπ). Οι αρχικές προσδοκίες διαψεύστηκαν στη συνέχεια. Και αυτό κάνει κακό. Όπως είπα, πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι αλλά και εγκρατείς στη δημοσίευση ερευνητικών αποτελεσμάτων, αλλιώς χάνουμε την αξιοπιστία μας στον κόσμο και ο απλός κόσμος αναζητά λύσεις μη συμβατές με την επιστήμη και τον ορθό λόγο».

Συνέντευξη στον ΧΡΗΣΤΟ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News