Τελειώνει η εποχή Χαμενεΐ;: Απειλές, σενάρια ανατροπής και η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα στο Ιράν
Ο Τραμπ ζητά «παράδοση άνευ όρων», ο Νετανιάχου προειδοποιεί για επέμβαση, και η Τεχεράνη απαντά με απειλές και σκιές διάλυσης. Υπάρχει πλάνο για το “μετά”;
Η κρίση στο Ιράν βαθαίνει επικίνδυνα. Με τη ρητορική Τραμπ να απαιτεί «άνευ όρων παράδοση» από την Τεχεράνη και τον Νετανιάχου να μιλά για στρατιωτική επέμβαση που θα μπορούσε να ανατρέψει το θεοκρατικό καθεστώς, τα ερωτήματα πληθαίνουν: βιώνουμε το τέλος της εποχής Χαμενεΐ; Και κυρίως, ποιος –αν κάποιος– είναι έτοιμος για την επόμενη μέρα;
Ο ίδιος ο Αλί Χαμενεΐ απαντά σκληρά: «Το Ιράν δεν πρόκειται να παραδοθεί – κάθε επέμβαση θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά», δήλωσε, κατηγορώντας τις ΗΠΑ για «ένδειξη αδυναμίας του Ισραήλ».
Όμως η ανησυχία δεν αφορά μόνο την παρούσα σύγκρουση. Το ερώτημα που κυριαρχεί στο διεθνές επίπεδο είναι τι θα συμβεί αν καταρρεύσει το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας – ένα ενδεχόμενο που ολοένα και περισσότεροι πλέον θεωρούν πιθανό.
Καμία προετοιμασία, κανένα σχέδιο
Ανάλυση του Guardian φωτίζει αυτό το κενό: οι δυτικές δυνάμεις, αν και διατυμπανίζουν την ανάγκη αλλαγής, δεν έχουν κανένα πλάνο για το μετά. Η εικόνα στη G7 το επιβεβαιώνει: ο Μακρόν προειδοποιεί για χάος χωρίς στρατηγική, υπενθυμίζοντας Ιράκ και Λιβύη· ο Γερμανός καγκελάριος Μερτς θεωρεί πως το ιρανικό καθεστώς είναι «τρομοκρατικό» και καλό θα ήταν να τελειώσει, επικαλούμενος –λανθασμένα– το συριακό μοντέλο ως παράδειγμα σταθερότητας.
Το Ιράν είναι μια πολυεθνοτική κοινωνία χωρίς πολιτικά κόμματα, χωρίς θεσμική εναλλακτική και χωρίς εσωτερικά προετοιμασμένη μεταβατική ηγεσία. Η κατάρρευση του καθεστώτος θα μπορούσε να προκαλέσει διάλυση της χώρας σε εθνοτικά κρατίδια – σενάριο που εξετάζεται ανοιχτά από κύκλους στο Αζερμπαϊτζάν και κουρδικές οργανώσεις.
Ο Guardian σημειώνει ότι το Ιράν δεν διαθέτει “καθεστώς σε αναμονή”: οι σημαντικότερες προσωπικότητες βρίσκονται σε φυλακή ή εξορία, το μαζικό κίνημα “Γυναίκα – Ζωή – Ελευθερία” του 2022 αποδυναμώθηκε και δεν άφησε πίσω του δομές εξουσίας.
Η ρητορική του εξόριστου Παχλαβί και τα ανοιχτά ερωτήματα
Ο Ρεζά Παχλαβί, εξόριστος πρίγκιπας και γιος του τελευταίου Σάχη, δηλώνει πως έχει «σχέδιο για την επόμενη μέρα», υποστηρίζοντας ότι η πτώση είναι κοντά και πως έχει ήδη ετοιμάσει πλάνο για τις πρώτες 100 ημέρες διακυβέρνησης.
Ωστόσο, η απόστασή του από τη σύγχρονη ιρανική κοινωνία, οι δεσμοί του με το Ισραήλ και η προθυμία του να διαδεχθεί το καθεστώς μέσα σε ένα πλαίσιο έντονης καταστολής, προκαλούν αντιδράσεις.
Την ίδια ώρα, φημολογείται η δημιουργία κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης με πιο «ήπιες» φιγούρες, όπως ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, ο πρώην ΥΠΕΞ Τζαβάντ Ζαρίφ και ο Αλί Λαριτζανί. Η άρση του κατ’ οίκον περιορισμού του πρώην μεταρρυθμιστή ηγέτη Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί θα μπορούσε να αποτελέσει σήμα πολιτικής μετατόπισης.
Ο στρατός, οι Φρουροί και το σενάριο του πραξικοπήματος
Αναλυτές εκτιμούν πως εάν υπάρξει μια καθαρή στρατιωτική ήττα ή γενικευμένη εξέγερση, ο ίδιος ο στρατός ή αξιωματούχοι των Φρουρών της Επανάστασης ενδέχεται να ανατρέψουν τον Χαμενεΐ για να διατηρήσουν τον έλεγχο.
Σε αυτή την περίπτωση, ένα νέο καθεστώς θα μπορούσε να είναι πιο κοσμικό και λιγότερο ιδεολογικό – αλλά όχι απαραίτητα πιο φιλελεύθερο.
Οι Ιρανοί στο κέντρο του χάους
Οι απλοί πολίτες βλέπουν τον κλοιό να στενεύει. Απεχθάνονται το καθεστώς που τους καταπιέζει, αλλά φοβούνται μια επέμβαση που θα μετατρέψει την Τεχεράνη σε νέα Γάζα. Όπως λένε, νιώθουν παγιδευμένοι σε έναν πόλεμο που δεν τους ανήκει – ανάμεσα σε ένα καθεστώς που τους καταστρέφει και έναν εξωτερικό εχθρό που θέλει να τους «ελευθερώσει» με βόμβες.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
