Τελικά ποια είναι η σχέση της κλιματικής αλλαγής με τον καρκίνο;
Οδηγεί σε αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ακραία καιρικά φαινόμενα, που έχουν σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση των παραγόντων κινδύνου που ευνοούν την εμφάνιση όγκων
Ποια είναι η σχέση της κλιματικής αλλαγής με τον καρκίνο; Είναι ένα κρίσιμο ερώτημα που απασχολεί έντονα την κοινωνία, δεδομένου ότι ο καρκίνος έχει λάβει πλέον διαστάσεις επιδημίας στη σύγχρονη κοινωνία.
Στο παραπάνω ερώτημα την απάντηση δίνει ακολούθως ο καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Περιβάλλοντος, του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Αχαΐας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Αθανάσιος Αργυρίου.
CREATOR: gd-jpeg v1.0 (using IJG JPEG v62), quality = 80
Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ακραία καιρικά φαινόμενα, που έχουν σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση των παραγόντων κινδύνου που ευνοούν την εμφάνιση όγκων. Και δυστυχώς αυτή η πραγματικότητα δεν αφορά το μέλλον. Μελέτες -ιδίως της τελευταίας διετίας- παρέχουν ήδη πειστικά στοιχεία για την αύξηση της επίπτωσης της κλιματικής αλλαγής στον καρκίνο.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τους περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου:
Πρώτον, ο αέρας που αναπνέουμε. Η ατμοσφαιρική ρύπανση -και ειδικά τα αιωρούμενα μικροσωματίδια τύπου PM2.5- έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως αποδεδειγμένη αιτία καρκίνου του πνεύμονα. Η κλιματική αλλαγή ευνοεί τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές· στην Πάτρα το βιώσαμε επανειλημμένα. Ο καπνός τους περιέχει καρκινογόνες ουσίες, όπως βενζόλιο και άλλους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η έκθεση σε καπνό από πυρκαγιές συνδέεται με δυσμενέστερη πορεία καρκινοπαθών· ενδεικτικά, μετά από χειρουργείο για καρκίνο του πνεύμονα, η εισπνοή ρυπασμένου αέρα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου στη φάση ανάρρωσης. Αλλες μελέτες τεκμηριώνουν ότι η μακροχρόνια έκθεση σε PM2.5 από πυρκαγιές σχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα από διάφορα αίτια, αναδεικνύοντας την τοξικότητα του καπνού.
Δεύτερον, η υπερβολική ζέστη είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για παιδιά, ευπαθείς ομάδες και ιδίως για τους ογκολογικούς ασθενείς. Οι καύσωνες επιβαρύνουν την καρδιά, τους νεφρούς και το ανοσοποιητικό, προκαλούν αφυδάτωση, αυξάνουν τον κίνδυνο λοιμώξεων κατά τη χημειοθεραπεία και επηρεάζουν τη φροντίδα όταν κλείνουν ιατρεία ή σημειώνονται διακοπές ρεύματος. Μελέτη του 2025 έδειξε ότι κάθε αύξηση κατά 1 °C στη θερμοκρασία περιβάλλοντος συνδέεται με ουσιαστική αύξηση της βραχυπρόθεσμης θνησιμότητας σε ασθενείς με καρκίνο, υπογραμμίζοντας την ευαλωτότητα αυτής της ομάδας στα κύματα ζέστης.
Τρίτον, επηρεάζονται και οι τροφές που φτάνουν στο πιάτο και στο ποτήρι μας. Το θερμότερο και πιο ασταθές κλίμα ευνοεί την ανάπτυξη μυκήτων που παράγουν τοξίνες σε καλλιέργειες όπως καλαμπόκι και φιστίκια. Η πιο ανησυχητική μυκοτοξίνη είναι η αφλατοξίνη, ένα γνωστό καρκινογόνο που συνδέεται με καρκίνο του ήπατος. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος προειδοποίησε το 2025 ότι η κλιματική αλλαγή πιθανότατα θα αυξήσει την ανθρώπινη έκθεση σε τοξίνες, θέτοντας νέα ζητήματα ασφάλειας τροφίμων ακόμα και σε εύκρατες περιοχές. Παράλληλα, πλημμύρες και ισχυρές καταιγίδες μπορούν να αναδεύσουν ιζήματα πλούσια σε αρσενικό και να μολύνουν υπόγεια ύδατα· η χρόνια έκθεση σε αρσενικό αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, της ουροδόχου κύστης, των πνευμόνων και των νεφρών. Πρόσφατες εργασίες υποδεικνύουν ότι η καταιγιδογένεση μπορεί να επιταχύνει την απελευθέρωση αρσενικού, προσθέτοντας μία ακόμη κλιματικά επαγόμενη πηγή καρκινογόνου έκθεσης.
Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή δυσχεραίνει την ίδια τη φροντίδα των καρκινοπαθών. Καταστροφές από ακραία φαινόμενα ή εκτεταμένες πυρκαγιές διακόπτουν προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου και καθυστερούν χειρουργεία, χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες. Οι διακοπές ρεύματος απειλούν την αλυσίδα ψύξης φαρμάκων και τη φύλαξη βιολογικών δειγμάτων. Ογκολογικές επιστημονικές εταιρείες επισημαίνουν ότι τα κλιματικά γεγονότα -από πυρκαγιές έως πλημμύρες- αυξάνουν την έκθεση των ασθενών σε καρκινογόνες ουσίες και ασκούν πίεση σε κάθε στάδιο της φροντίδας, με δυσανάλογες συνέπειες για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Συνοψίζοντας, η κλιματική αλλαγή δεν αφορά μόνο τους πάγους ή την άνοδο της στάθμης της θάλασσας· αναδιαμορφώνει την ανθρώπινη έκθεση σε συνθήκες που επηρεάζουν τον καρκινικό κίνδυνο και επιβαρύνει τα συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης και θεραπείας. Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προσφέρει οφέλη υγείας με ορίζοντα δεκαετιών. Παράλληλα, πρακτικές παρεμβάσεις -καθαρότερος αέρας, προστασία από τη ζέστη, ασφαλέστερα τρόφιμα και νερό- μπορούν να θωρακίσουν τους ογκολογικούς ασθενείς σήμερα, ενώ εργαζόμαστε για ένα ασφαλέστερο κλίμα αύριο.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
