Πάτρα: Ενας συνταγματάρχης σε μέρες «πυρετού» – Ιστορική μαρτυρία στην «Π»
Ο παππούς του αντιπεριφερειάρχη Φ. Ζαΐμη, Νικόλαος Μπαλής καταγράφει την πολεμική του εμπειρία στο μέτωπο του ’41.
Ο Φ. Ζαΐμης, δεξιά, με τον δικηγόρο- συγγραφέα Χ. Μούλια κατά την παρουσίαση του βιβλίου, στον κήπο του «Πολυέδρου». 
Τι μπορεί να κρύβει αυτό το βιβλιαράκι; Ηταν η απορία του Φωκίωνα Ζαΐμη. Αφορούσε το μικρό και δυσανάγνωστο «ημερολόγιο πολέμου» που του εμπιστεύθηκαν οι δικοί του «για να το μελετήσει». Το πόνημα αυτό βρέθηκε ανάμεσα στα λιγοστά πράγματα του πατέρα της μητέρας του. Αρχικά ο αντιπεριφερειάρχης δεν συγκινήθηκε και πολύ: Ο,τι παθαίνουμε ακριβώς όταν καλούμαστε να ασχοληθούμε με παρακαταθήκες που δεν μας γεμίζουν το μάτι. Στην οικογένεια Ζαΐμη άλλωστε υπάρχει πολύ παρελθόν, και συχνά αυτά βαραίνουν τους επιγόνους. Αλλά άλλαξε γνώμη αμέσως μόλις ξεφύλλισε το ημερολόγιο.
Ηταν μια «ατζέντα εποχής», γράφει ο ίδιος ο Φ. Ζαΐμης προλογίζοντας με σεβασμό και υπερηφάνεια τα «Φύλλα Πολεμικού Ημερολογίου», εκδόσεις Κερπινή. Φύλλα που καλύπτουν μια σχετικά σύντομη περίοδο, από Φεβρουάριο μέχρι και Ιούλιο του 1941. Αλλά ο πόλεμος δεν είναι κάτι εύκολο να σηκώσεις, έστω και για ένα 24ωρο. Συντάκτης του ημερολογίου, ο Νικόλαος Μπαλής, παππούς του Φωκίωνα και του Κώστα Ζαΐμη από την πλευρά της μητέρας τους.
Ο Νίκος Μπαλής
Το ημερολόγιο είχε μια εικόνα του Ιησού, κάτι που πρόδιδε έναν βαθιά θρησκευόμενο άνθρωπο, μαζί με εικόνα του Γεωργίου του Β’ και του Μεταξά, με μια εγκωμιαστική αναφορά στον δεύτερο, ως πρωθυπουργό της περιόδου 1936-40. Ο Ν. Μπαλής υπήρξε υπασπιστής του Βασιλέως, κατά την μεταξική δικτατορία. Ο Φ. Ζαΐμης κρατά τις αποστάσεις του με ένα διακριτικό σχόλιο: Είναι οι απόψεις ενός «σαφώς βασιλικού αξιωματικού» αναγνωρίζει, προσθέτοντας πάντως ότι ο συνταγματάρχης Μπαλής τοποθετείται «με αγάπη για τον στρατό, το πολίτευμα, την πατρίδα» και με αγωνία για τις δραματικές στιγμές που διέπεται η χώρα.
Το κείμενο, γραμμένο με μολύβι, σε απλή, στρωτή καθαρεύουσα, βρίθει στοιχείων με στρατιωτικό-ιστορικό ενδιαφέρον, και είναι πολύτιμο για έναν μελετητή της περιόδου. Υπάρχει όμως και έντονο προσωπικό, ανθρώπινο στοιχείο. Ο συγγραφέας του, 48 ετών τότε, αγωνιά για την τύχη της συζύγου του, που είναι ιταλικής καταγωγής, και των δύο κοριτσιών τους. Η οικογένεια με την κήρυξη του πολέμου αναχώρησε για τη Ρώμη. Ο ίδιος έχει ως κορωνίδα του «το συμφέρον του στρατού της χώρας και του έθνους», αλλά δεν κρύβει προβληματισμούς για την αναγκαιότητα του πολέμου: Διερωτάται «αν ήταν εξυπνάδα η αντίστασις της Ελλάδος», σίγουρος ότι η Αγγλία, την οποία εμφανώς δεν υπολήπτεται, θα αφήσει τους Ελληνες να χύσουν το αίμα τους και θα τους εγκαταλείψει στα χέρια των εισβολέων. Θεωρεί ότι το συνετότερο είναι μια διαπραγμάτευση με τους Γερμανούς για να επιβιώσει το έθνος. Τυχαίνει βέβαια ο αδελφός του Πότης να έχει εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, με αποτέλεσμα να αρπαχτούν όταν ήρθε η ώρα της συνθηκολόγησης, πράγμα που ο συνταγματάρχης φέρει βαρέως.
Η σύζυγος του Ν. Μπαλή Γκλόρια με τα κορίτσια τους. Η Αννα Μαρία, αριστερά, είναι η σύζυγος του Α. Ζαΐμη, τ. υφυπουργού, και μητέρα του αντιπεριφερειάρχη
Οι σελίδες είναι γραμμένες σχεδόν τηλεγραφικά, όπως συνηθίζεται στα ημερολόγια, αλλά ξεχωρίζει η λιτή περιγραφή μιας ασθένειας που τον ταλαιπωρεί με υψηλούς πυρετούς στο μέτωπο: Καταλήγει να παρακαλεί να τον εξοντώσει μια βόμβα. Ο ίδιος, βραβευμένος για την ανδρεία του επανειλημμένως, καλλιεργημένος και ευαίσθητος, διέπεται από τυφλή αφοσίωση προς την πατρίδα. Εχοντας αναρρώσει σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας, αναχωρεί οικειοθελώς για το μέτωπο, μολονότι οι Γερμανοί έχουν ήδη φτάσει στη Θεσσαλονίκη και το τέλος προδιαγράφεται.
Η προτίμηση του Γεωργίου προς τους «άτιμους τους Αγγλους» τον απογοητεύει. Αντιθέτως τον γοητεύει η φυσιογνωμία του διαδόχου Παύλου, με τον οποίο διασταυρώνεται στο μέτωπο. Θα αντιπαθήσει τους Γερμανούς, για την ωμότητά τους και θα δηλώσει «χίλιες φορές αιχμάλωτοι στους Ιταλούς, αυτοί τουλάχιστον είναι άνθρωποι». Θα ταχθεί υπέρ του σχηματισμού κυβέρνησης υπό τον Τσολάκογλου, αλλά σύντομα θα την αφορίσει ως κυβέρνηση προδοτών.
Διαφωτιστικά τα σχόλια και οι ιστορικές επεξηγήσεις του επιμελητή της έκδοσης Κωνσταντίνου Θέμελη, μας βοηθούν να παρακολουθήσουμε τις καταγραφές αλλά και τις σκέψεις του συνταγματάρχη.
Η έκδοση είναι πολύ χρήσιμη, για όποιον θέλει να μπει στην ατμόσφαιρα μιας ταραγμένης εποχής, που σφραγίστηκε από αιματηρές αντιθέσεις, κάτω από το βάρος γεγονότων και δοκιμασιών που ξεπερνούσαν τον μέσο άνθρωπο. Σήμερα, με μια χρονική απόσταση που μας επιτρέπει να θεωρούμε ως αυτονόητα ορθή την ιστορικά, πολιτικά, ηθικά, στρατιωτικά δικαιωμένη θέση, οι κρίσεις για το παρελθόν είναι εύκολες. Εκείνες τις μέρες, οι κρίσεις για το θυελλώδες, ρευστό και αντιφατικό παρόν δεν ήταν εύκολες καθόλου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
