Αποστολή στις Βρυξέλλες: Οι πολίτες μίλησαν για τον προϋπολογισμό – Θ’ ακούσει η Ευρώπη;

Η εφημερίδα «Πελοπόννησος» και το pelop.gr βρέθηκαν στις Βρυξέλλες από τις 16 έως τις 18 Μαΐου, παρακολουθώντας από κοντά τις εργασίες του Συμβουλίου των Πολιτών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ιδιαίτερη σημασία: 150 πολίτες από όλα τα κράτη-μέλη συναντήθηκαν τρεις φορές μέσα σε τρεις μήνες για να καταθέσουν τις προτάσεις τους για τον νέο προϋπολογισμό της Ενωσης, που θα καλύψει την περίοδο 2028-2034.

Η συγκεκριμένη διαδικασία είναι η πρώτη του είδους της και σηματοδοτεί ένα νέο μοντέλο συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση κρίσιμων ευρωπαϊκών πολιτικών. Οι 150 πολίτες επιλέχθηκαν κυριολεκτικά με τυχαίο τρόπο, ώστε να εκπροσωπηθεί όλο το φάσμα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ηλικιακά, η πιο νέα συμμετέχουσα ήταν μόλις 16 ετών -μια Ελληνίδα από την Ηλεία- ενώ ο μεγαλύτερος σε ηλικία πολίτης ήταν 81 ετών από την Ιταλία.

Οι συμμετέχοντες συναντήθηκαν δύο φορές με φυσική παρουσία (τον Μάρτιο και τον Μάιο) και μία φορά διαδικτυακά, δουλεύοντας σε ομάδες πάνω σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες. Τα έξοδα των συμμετεχόντων ήταν όλα πληρωμένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ έλαβαν ως αποζημίωση και 80 ευρώ για κάθε ημέρα που συμμετείχαν στις εργασίες της Επιτροπής.

Στόχος ήταν η παραγωγή συγκεκριμένων προτάσεων για τις προτεραιότητες του νέου προϋπολογισμού, με γνώμονα τα κοινωνικά αιτήματα και τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.

Το σκηνικό μέσα στις αίθουσες συνεδριάσεων θύμιζε, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, την αρχή ενός ανεκδότου: «Ηταν ένας Ισπανός, ένας Ιταλός, μια Λετονή και ένας Ελληνας». Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι συνεργάστηκαν με ουσία και αποτελεσματικότητα, ανταλλάσσοντας απόψεις και καταλήγοντας σε συμπεράσματα για ζητήματα όπως η κοινωνική συνοχή, η πράσινη ανάπτυξη, η εκπαίδευση, αλλά και οι κοινές ευρωπαϊκές προκλήσεις, ενώ σε άλλα θέματα όπως οι ευρωπαϊκοί εξοπλισμοί για την άμυνα υπήρξαν διαφωνίες και διαφορετικές απόψεις.

Η δουλειά ήταν επίπονη και απαιτητική, όμως έδειξε ότι οι πολίτες μπορούν -και θέλουν-  να συμμετέχουν ενεργά στις αποφάσεις. Κατέθεσαν προτάσεις, έθεσαν προτεραιότητες, συζήτησαν την ανάγκη οι πολιτικές να εστιάζουν σε πρακτικές λύσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, πίεζαν τους εκπροσώπους της Κομισιόν να μιλούν όχι μόνο για ιδέες, αλλά για την πρακτική εφαρμογή των μέτρων.

Ωστόσο, μια σκιά πλανάται πάνω από την όλη διαδικασία: θα είναι άραγε επίκαιρες αυτές οι προτάσεις το 2028, όταν θα τεθεί σε εφαρμογή ο νέος προϋπολογισμός; Μήπως όλο αυτό συνέβη για να μας πουν ότι ζητήσαν τις απόψεις των πολιτών, αλλά στόχος ήταν να περάσουν τα εξοπλιστικά προγράμματα; Πολλοί από τους παριστάμενους -πολίτες, στελέχη, παρατηρητές-  ανησυχούν πως το σημερινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα αργεί πολύ να μετατρέψει τις ανάγκες σε δράσεις. Και πράγματι, η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία έχει τη φήμη της αργοκίνητης και συχνά αποσυνδεδεμένης από την πραγματικότητα.

Καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία έχει και η «επιτροπή γνώσης» για τον νέο προϋπολογισμό. Σε έναν από τους διαδρόμους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συναντήσαμε τυχαία τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, μέλος της επιτροπής αυτής. Μας δήλωσε πως «η διαδικασία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα -οι πολίτες προσπαθούν ειλικρινά να δώσουν απαντήσεις σε πραγματικά προβλήματα της λειτουργίας της Ενωσης».

Το ερώτημα, όμως, παραμένει: όλα αυτά θα εφαρμοστούν; Και αν ναι, πότε και με ποια μορφή; Υπάρχει ο φόβος ότι η διαβούλευση αυτή έγινε για να καλυφθεί η βασική επιδίωξη της ΕΕ: το νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που συμμερίζονται αυτήν την ανησυχία, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τη σημασία της συμμετοχής των πολιτών.

Σύμφωνα με τη διαδικασία, οι προτάσεις των πολιτών θα κατατεθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα τις επεξεργαστεί και θα τις προωθήσει για συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στα εθνικά κοινοβούλια. Είναι ένα βήμα για περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία. Ομως, το αν αυτό το βήμα θα οδηγήσει σε πραγματικές αλλαγές, εξαρτάται από την πολιτική βούληση και την ικανότητα της ΕΕ να προσαρμόζεται γρήγορα στις κοινωνικές μεταβολές.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι γίνεται οργανωμένη δουλειά στην ΕΕ. Και ναι, η γραφειοκρατία είναι παρούσα. Ομως, η εμπλοκή των πολιτών, έστω και για πρώτη φορά, ανοίγει ένα παράθυρο συμμετοχής που αξίζει να ενισχυθεί -όχι μόνο για το μέλλον του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, αλλά για το μέλλον της ίδιας της Ευρώπης. Για να καταλάβουμε καλύτερα ο κάθε λαός τις ανάγκες του άλλου και να οδηγηθούμε σε χρήσιμα συμπεράσματα.

Πώς σχολιάζουν την εμπειρία οι Ελληνες: Δυσπιστία, κοινωνικό πρόσημο και κατανόηση

Στο πάνελ των 150 πολιτών που διαμόρφωσαν προτάσεις για τον νέο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, συμμετείχαν και αρκετοί Ελληνες από διάφορα σημεία της χώρας. Ανάμεσά τους και ο πατρινός επιχειρηματίας Κώστας Μαραμένος, ο 25χρονος Βασίλης Μπέλλας από την Αθήνα και η 16χρονη Κωνσταντίνα Καππή από τη Ζαχάρω Ηλείας, οι οποίοι μίλησαν στην «Π» για την εμπειρία τους, αν πιστεύουν πως η δουλειά που έκαναν θα έχει αντίκρισμα, αλλά γενικότερα για τις συζητήσεις που είχαν με Ευρωπαίους πολίτες.

Μεταξύ άλλων, μίλησαν στην «Π» ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου ο οποίος συμμετείχε στη διαδικασία ως μέλος της «Επιτροπής Γνώσης», που συμβούλευε και έλυνε απορίες στους 150 πολίτες, αλλά και ο Κύπριος Ανδρέας Ανδρέου από τη Λευκωσία.

Είναι ειλικρινής η στάση της Ευρώπης προς τους πολίτες ή δεν θα εισακουστούν οι προτάσεις τους και το πάνελ των πολιτών αποτέλεσε ένα πέπλο κάλυψης για άλλες επιδιώξεις; Πώς είδαν την όλη διαδικασία;

Τέσσερις πολίτες από Ελλάδα και Κύπρο μοιράζονται την εμπειρία τους στην «Π», σκιαγραφώντας το κλίμα που επικράτησε, τις θετικές πλευρές, αλλά και τις ενστάσεις και τους φόβους για τις πραγματικές προθέσεις των ευρωπαϊκών θεσμών.

Κώστας Μαραμένος (Πάτρα): «Χειραγώγηση με φόβο πολέμου»

Ο επιχειρηματίας Κώστας Μαραμένος, συμμετέχων από την Πάτρα, εκφράζει έντονη ανησυχία για το πώς διαχειρίστηκε η ΕΕ τη θεματολογία του προϋπολογισμού:

«Ηταν αρχικά μια θετική εμπειρία, είδαμε πώς λειτουργεί η ΕΕ, αλλά υπήρξαν έντονες ενστάσεις. Ειδικά από τον Νότο, για τα ποσά που πηγαίνουν στη γεωργία και την πρωτογενή παραγωγή. Από την πρώτη στιγμή, υπήρξε μια αίσθηση ότι προσπαθούν να μας χειραγωγήσουν, λες και είμαστε σε πολεμική κατάσταση–προφανώς για τα εξοπλιστικά».

Ο ίδιος έθεσε ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν, όπως λέει:

«Ρώτησα ποιος μας απειλεί. Είμαστε έτοιμοι να αιματοκυλιστούμε μεταξύ μας; Μόνο η Τουρκία κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος στην Κύπρο και απειλεί την Ελλάδα. Και όμως, την προωθούν για ρόλο βεζίρη στην άμυνα της ΕΕ».

Παρά την απογοήτευσή του για την κατεύθυνση της συζήτησης, θεωρεί πως οι προτάσεις των πολιτών «αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες», αν και δεν είναι βέβαιος αν θα εισακουστούν. «Το ποσό θα εισακουστούν οι προτάσεις που κάναμε μετά από εννιά μέρες εργασίας δεν το ξέρω. Αλλά με προβληματίζει ότι οι “σοφοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης” μας παρουσίαζαν πως η Ευρώπη βρίσκεται ένα βήμα πριν τον πόλεμο. Είμαι σίγουρος ότι οι Βορειοευρωπαίοι είναι πεπεισμένοι για αυτό. Οι προτάσεις των πολιτών είναι οι πραγματικές ανάγκες» τόνισε.

Βασίλης Μπέλλας (Αθήνα): «Δώσαμε ξεκάθαρες κοινωνικές κατευθύνσεις»

Ο 25χρονος Βασίλης Μπέλλας από την Αθήνα προσήλθε στις συζητήσεις με επιφυλάξεις, όμως διαπίστωσε ότι υπήρχε ειλικρινής συμμετοχή:

«Δεν ήμουν αισιόδοξος, αλλά είδα πραγματική θέληση από τους πολίτες. Αν και οι βόρειες χώρες έδιναν την εντύπωση πως είχαν συγκεκριμένες κατευθύνσεις για το πού θέλουν να πάει ο προϋπολογισμός».

Ο ίδιος τονίζει πως οι πολίτες θα απαιτήσουν λογοδοσία:

«Αν μέχρι τον Ιούλιο δεν δημοσιοποιηθούν οι απόψεις μας, το θέμα θα πρέπει να πάρει διαστάσεις. Είναι καθαρά θέμα πολιτικής βούλησης το τι θα αποφασίσουν για τον νέο προϋπολογισμό. Οι πολίτες δώσαμε ξεκάθαρα πιο κοινωνικές κατευθύνσεις γιατί αυτές είναι οι ανάγκες μας».

Κωνσταντίνα Καππή (Ζαχάρω): «Στην αρχή ήμουν δύσπιστη»

Η Κωνσταντίνα Καππή ήταν η μικρότερη του συμβουλίου των Πολιτών που κατέθεσαν προτάσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον νέο προϋπολογισμό. Μόλις 16 ετών, από τη Ζαχάρω Ηλείας, η Κωνσταντίνα βρέθηκε στις Βρυξέλλες με τη μητέρα της και συμμετείχε στη διαδικασία. Δήλωσε στην «Π»:

«Κάποια από όσα προτείναμε ίσως να γίνουν πράξη τελικά. Αρχικά ήμουν πολύ δύσπιστη για το αν θέλουν να μας ακούσουν, αλλά νομίζω πως στο τέλος ορισμένα θα υιοθετηθούν. Για μένα ήταν αγχωτική η διαδικασία στην αρχή, αλλά όλοι ήταν συνεργάσιμοι. Είχε μεγάλο ενδιαφέρον να μαθαίνω πώς λειτουργούν τα πράγματα και να καταλαβαίνω ότι μπορώ να προτείνω.

Οι φίλοι μου από το σχολείο με ρωτούσαν τι ακριβώς κάνουμε και περί τίνος πρόκειται. Ηταν μια καλή εμπειρία. Μακάρι να έχει και αποτέλεσμα».

Ανδρέας Ανδρέου (Λευκωσία): «Ωρα να μας καταλάβουν στον Βορρά»

Ο Ανδρέας Ανδρέου από την Κύπρο συμμετείχε επίσης στις διαδικασίες, βλέποντας στο πάνελ μια ευκαιρία για αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των χωρών-μελών:

«Ηταν θετικό ότι συμμετείχαν πολίτες από όλη την Ευρώπη. Ο Βορράς συχνά δεν γνωρίζει τι πραγματικά συμβαίνει στον Νότο–όπως και εμείς δεν ξέραμε πολλά για τις δικές τους συνθήκες. Δεν γνώριζα πολλά πράγματα, όπως και αυτοί δεν ήξεραν για τη δική μας κατάσταση στην Κύπρο που βρίσκεται υπό κατάληψη εδώ και 50 χρόνια»

Ο ίδιος στάθηκε και στη δική του εθνική πραγματικότητα:

«Η Κύπρος είναι υπό κατοχή εδώ και 50 χρόνια και ελάχιστοι Ευρωπαίοι το γνωρίζουν. Η Ευρώπη δεν αντιδρά όσο θα έπρεπε στις κινήσεις της Τουρκίας. Και στο θέμα της άμυνας, θεωρώ ότι πρέπει να μείνουμε σε πιο “κλειστό” ευρωπαϊκό σχήμα, χωρίς εξωγενείς παρεμβάσεις».

Μια κοινή ανησυχία

Παρά τις διαφορετικές εμπειρίες και εστιάσεις, ένα κοινό ερώτημα κυριαρχεί στα λόγια όλων των συμμετεχόντων: Θα εφαρμοστούν οι προτάσεις των πολιτών ή θα μείνουν στα χαρτιά;

Μετά από εννέα συνεδρίες, με ανοιχτό διάλογο, συγκλίσεις αλλά και διαφωνίες, το «διά ταύτα» θα κριθεί από την πολιτική βούληση της ΕΕ να υιοθετήσει αυτές τις προτάσεις στο τελικό σχέδιο του νέου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Η πρόκληση παραμένει: όχι μόνο να ακουστεί η φωνή των πολιτών, αλλά και να ενσωματωθεί στις αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον της Ενωσης.

Ο πρώην Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας Γιώργος Παπακωνσταντίνου στην Επιτροπή Γνώσης: «Οι 150 πολίτες μάς διέψευσαν που ήμασταν δύσπιστοι»

Με λόγια που αποτυπώνουν την προσωπική του μεταστροφή απέναντι σε μια φιλόδοξη, αλλά αρχικά αμφιλεγόμενη, δημοκρατική διαδικασία, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας Γιώργος Παπακωνσταντίνου χαρακτήρισε ως «βαθιά ουσιαστική και συγκινητική» τη συμμετοχή του στην Επιτροπή Γνώσης του Ευρωπαϊκού Πάνελ Πολιτών για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

«Οταν ξεκίνησε η διαδικασία την προσέγγισα με δυσπιστία» παραδέχτηκε, μιλώντας με ειλικρίνεια. «Αναρωτήθηκα: θα μπορούσε πραγματικά να έχει αξία; Να δώσει φωνή στους Ευρωπαίους; Είναι δυνατόν 150 πολίτες, με διαφορετικές αφετηρίες και προσεγγίσεις, να οδηγηθούν σε συγκροτημένες και συνεκτικές προτάσεις;».

Η απάντηση, όπως τόνισε, ήρθε από την ίδια την εξέλιξη της διαδικασίας. «Νομίζω ότι οι 150 μάς διέψευσαν–με την καλή έννοια. Οι προτάσεις τους έχουν εντυπωσιακό εύρος και βάθος. Αντιλήφθηκαν πως ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός δεν είναι μια ψυχρή, τεχνοκρατική διαδικασία, αλλά ένα πολιτικό και κοινωνικό εργαλείο που πρέπει να αντανακλά τις ανάγκες των πολιτών και το όραμα για την Ευρώπη του μέλλοντος».

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, που συμμετείχε στην Επιτροπή Γνώσης του πάνελ, συνέβαλε μαζί με άλλους ειδικούς στην καθοδήγηση και υποστήριξη των συμμετεχόντων πολιτών. Οπως σημείωσε, «ήταν ένα πείραμα δημοκρατίας, συμμετοχής και εμπιστοσύνης. Και τελικά μια βαθιά συγκινητική εμπειρία».

Ο ίδιος, έχοντας μακρά εμπειρία στη χάραξη δημοσιονομικής πολιτικής, κατέθεσε ότι η εργασία των πολιτών δεν υπολείπεται σε σοβαρότητα και ουσία. «Δεν πρόκειται για ευχολόγια, αλλά για δομημένες προτάσεις που απαντούν σε πραγματικές προκλήσεις. Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για όσους καλούνται να σχεδιάσουν τον επόμενο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό» τόνισε.

Η εμπειρία αυτή φαίνεται πως δεν άφησε ανεπηρέαστο τον κ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος έκλεισε τη δήλωσή του με έμφαση: «Ηταν κάτι περισσότερο από μια διαδικασία. Ηταν δημοκρατία στην πράξη».

Θα έχει ο νέος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός όσα ζήτησαν οι πολίτες; Οι προτάσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Ενα φιλόδοξο και καινοτόμο πείραμα δημοκρατίας βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής: Το European Citizens’ Panel για τον νέο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης συγκέντρωσε πολίτες από κάθε γωνιά της Ευρώπης, με στόχο να διατυπώσουν συλλογικά προτάσεις για το πού πρέπει να κατευθύνονται οι χρηματοδοτήσεις της ΕΕ τα επόμενα χρόνια.

Το αποτέλεσμα ήταν 23 ολοκληρωμένες προτάσεις πολιτικής, αξιολογημένες και ιεραρχημένες από τους ίδιους τους συμμετέχοντες.

Μέσα από μια δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία, πολίτες από όλη την ΕΕ κατέθεσαν τις σκέψεις, τις αγωνίες και τις προτάσεις τους για το πώς πρέπει να κατευθυνθούν οι δαπάνες της Ενωσης στα επόμενα χρόνια. Οι προτάσεις καλύπτουν κρίσιμα πεδία: υγεία, εργασία, επιχειρηματικότητα, ενεργειακή αυτάρκεια, εκπαίδευση, ψηφιακή μετάβαση, διπλωματία και ταυτότητα.

Οι προτεραιότητες που αναδείχθηκαν είναι αποκαλυπτικές: οι Ευρωπαίοι πολίτες δίνουν απόλυτη προτεραιότητα στην υγεία, στην εργασία με αξιοπρέπεια, στη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στην ενεργειακή αυτονομία και στη συνοχή μεταξύ περιφερειών. Παράλληλα, ενισχύεται η ανάγκη για ποιοτική παιδεία, ψηφιακή ασφάλεια, περιβαλλοντική προστασία, και μια ισχυρή, αλλά δημοκρατική Ευρώπη στον κόσμο.

Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση όλων των προτάσεων, βάσει της αξιολόγησης που έλαβαν από τους συμμετέχοντες.

Ισότητα στην υγεία
Η κορυφαία πρόταση αφορά τη δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση όλων των Ευρωπαίων στην υγειονομική περίθαλψη, στην παραγωγή βασικών φαρμάκων εντός ΕΕ και στη διασυνοριακή συνεργασία σε περιπτώσεις υγειονομικών κρίσεων. Οι πολίτες ζητούν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για ενίσχυση των υποδομών, στήριξη τοπικών παραγωγών φαρμάκων και ανάπτυξη μηχανισμών αλληλεγγύης μεταξύ χωρών.

Επιπλέον, επισημάνθηκε η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση ψυχικής υγείας σε όλες τις ηλικίες, με εστίαση στην πρόληψη, τη στήριξη, τη συνεργασία των υπηρεσιών και την καταπολέμηση του στίγματος.

Στήριξη επιχειρήσεων

Στη δεύτερη θέση των προτεραιοτήτων βρέθηκαν οι μικρομεσαίες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις που θεωρούνται βασικοί πυλώνες της ευρωπαϊκής οικονομίας. Οι πολίτες ζητούν σε ποσοστό 95,4% να υπάρξουν στοχευμένα προγράμματα χρηματοδότησης, πρόσβασης σε τεχνογνωσία, κατάρτισης και δικτύωσης, ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

Νέοι στην εργασία

Ισχυρό μήνυμα στέλνουν και οι νέοι, καθώς η τρίτη πρόταση αφορά την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους τους νέους στην αγορά εργασίας με αξιοπρεπείς συνθήκες. Οι πολίτες ζητούν στοχευμένες επενδύσεις σε κατάρτιση, απασχόληση και κοινωνική ενσωμάτωση. Η πρόταση εστιάζει στην ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας με δίκαιους και αξιοπρεπείς όρους. Περιλαμβάνει μέτρα για κατάρτιση, πρακτική άσκηση, ενίσχυση εργασιακών δικαιωμάτων και εξάλειψη της επισφάλειας.

Βιώσιμο διατροφικό σύστημα και βιομηχανική αυτάρκεια
Οι πολίτες προτείνουν δύο δράσεις: α) να υποστηριχθούν οι μικροί παραγωγοί και να υποχρεωθούν οι μεγάλες εταιρείες τροφίμων να λειτουργούν βιώσιμα, β) να σχεδιαστεί ευρωπαϊκή απάντηση στις παγκόσμιες βιομηχανικές προκλήσεις με ενίσχυση στρατηγικών κλάδων. Η ενίσχυση των μικρών παραγωγών και η βιωσιμότητα των μεγάλων εταιρειών τροφίμων βρέθηκε επίσης στην κορυφή των προτάσεων, μαζί με την ενδυνάμωση της αγροτικής ζωής. Οι πολίτες ζητούν τοπική παραγωγή, βιώσιμη γεωργία και προστασία της υπαίθρου από την ερήμωση.

Ενέργεια και αυτονομία

Η πρόταση για τη στρατηγική ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας συγκέντρωσε ιδιαίτερα υψηλή υποστήριξη. Περιλαμβάνει επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής, σπάνιες γαίες, ημιαγωγούς και στρατηγικές πρώτες ύλες. Παράλληλα, η πρόταση για την ενεργειακή αυτονομία περιγράφει έναν οδικό χάρτη για 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με τοπική παραγωγή και διασυνδεδεμένα δίκτυα. Η ενεργειακή μετάβαση είναι προτεραιότητα: προτείνεται χρηματοδότηση της ηλιακής, αιολικής, υδρογόνου και γεωθερμικής ενέργειας, με στόχο την ενεργειακή κυριαρχία της Ευρώπης και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Μείωση περιφερειακών ανισοτήτων

Οι περιφέρειες με υστέρηση σε υποδομές και υπηρεσίες πρέπει να ενισχυθούν μέσω επενδύσεων στον προϋπολογισμό της ΕΕ, ώστε να επιτευχθεί πραγματική εδαφική συνοχή. Προτείνουν την εισαγωγή ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης κρίσεων για τη διασφάλιση παροχής νερού σε έκτακτες ανάγκες, καθώς και ευρωπαϊκός συντονισμός στη χρήση φυσικών πόρων σε παραμεθόριες περιοχές. Επιπλέον θέλουν βελτίωση των δικτύων ηλεκτρισμού και διαδικτύου, αλλά και εναρμόνιση των σιδηροδρομικών δικτύων και εισαγωγή κοινών προτύπων για ομαλή λειτουργία των τρένων όχι μόνο μεταξύ μεγάλων πόλεων, αλλά κυρίως για τη σύνδεση αγροτικών περιοχών πέρα από εθνικά σύνορα.

Εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς

Η ποιοτική εκπαίδευση για όλους –ιδίως για παιδιά με αναπηρία ή μεταναστευτική καταγωγή– αποτελεί θεμέλιο για την κοινωνική ένταξη και την οικονομική πρόοδο.

Η πρόταση 17 αφορά την καλλιέργεια ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω της εκπαίδευσης, της γλωσσομάθειας και της πολιτιστικής συνείδησης. Οι πολίτες ζητούν ενημερωτικές καμπάνιες, σύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό για τα σχολεία, ανταλλαγές νέων και προγράμματα εμπειρικής μάθησης που ενισχύουν την κατανόηση των ευρωπαϊκών θεσμών.

Εκπαίδευση

Ενίσχυση της συνείδησης ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω σχολείων, ανταλλαγών, Erasmus, κοινών αφηγημάτων και πολυγλωσσίας. Πρότειναν οι πολίτες να δίνονται χρηματοδοτήσεις και κίνητρα για ενίσχυση των εθνικών συστημάτων υποστήριξης εκπαιδευτικών, την ενίσχυση των προγραμμάτων εκπαιδευτικής κινητικότητας, αλλά και την ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης και των ευκαιριών διά βίου μάθησης στα κράτη μέλη.

Ζητείται και η προώθηση της περιβαλλοντικής συνείδησης σε πολίτες όλων των ηλικιών, με εκπαίδευση, εκστρατείες ενημέρωσης και συμμετοχικά προγράμματα.

Ενίσχυση της εμπιστοσύνης

Θέματα που φαίνεται ότι απασχολούν γενικά τους Ευρωπαίους είναι ζητήματα που αφορούν τη Δημοκρατία αλλά και την αποκέντρωση. Χαρακτηριστικά, κατατέθηκε πρόταση για διαφάνεια, λογοδοσία και άμεση επικοινωνία με τους πολίτες.

Θεωρούν πως είναι σημαντικό να επενδύσουμε σε θεσμούς της ΕΕ που είναι πιο κοντά και πιο διαφανείς προς τους πολίτες, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη και η ενότητα εντός της Ενωσης. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ μπορεί να στηρίξει την προσαρμογή και τη βελτίωση των υπαρχουσών πλατφορμών πληροφόρησης και συμμετοχής, ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των πολιτών για προσβάσιμες και κατανοητές πληροφορίες. Μπορεί επίσης να ενισχύσει εκπαιδευτικές και ενημερωτικές πρωτοβουλίες που αυξάνουν την κατανόηση και τη συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα κράτη-μέλη. Ενας βασικός κίνδυνος που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η εξάπλωση της παραπληροφόρησης σε όλα τα επίπεδα.

Επίσης θεωρούν κρίσιμη την ανάσχεση της αστυφιλίας με ενίσχυση της υπαίθρου μέσω κατοικίας, θέσεων εργασίας και πρόσβασης σε υπηρεσίες.

Δημόσιες υπηρεσίες

Τα επόμενα χρόνια, οι πολίτες θέλουν να δουν απλοποίηση διαδικασιών, προσβασιμότητα και ασφάλεια στις ψηφιακές πλατφόρμες της ΕΕ. Η σχετική πρόταση επισημαίνει την ανάγκη για ένα «έξυπνο» κράτος: ενιαίες, απλές και ψηφιοποιημένες διαδικασίες σε όλη την ΕΕ. Οι πολίτες ζητούν προστασία προσωπικών δεδομένων, εκπαίδευση για την ψηφιακή αυτονομία και ενιαίες ευρωπαϊκές πλατφόρμες για δημόσιες υπηρεσίες.

Ψηφιακή κυριαρχία

Οι πολίτες εκτίμησαν πως υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης ευρωπαϊκών λύσεων σε στρατηγικά πεδία (cloud, τεχνητή νοημοσύνη, δεδομένα), ώστε να μην εξαρτάται η Ευρώπη από ΗΠΑ ή Κίνα. Παράλληλα, ζητούν μεγαλύτερη προστασία απέναντι στις ψηφιακές απειλές και προτείνεται επένδυση σε κυβερνοασφάλεια, εκπαίδευση και τεχνολογικά εργαλεία ασφαλείας. Τέλος, εκτιμούν πως χρειάζεται εκπαίδευση των πολιτών, ώστε να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τις ψηφιακές τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.

Ανεξάρτητη άμυνα

Αν και κάποιες προτάσεις κατετάγησαν χαμηλότερα στην τελική αξιολόγηση, αποτυπώνουν ουσιαστικές ανησυχίες. Η πρόταση για ανεξαρτησία της ΕΕ στον τομέα της άμυνας και για πιο αποτελεσματική ένταξη μεταναστών και προσφύγων τοποθετήθηκαν ψηλά στην ατζέντα, αλλά οι πολίτες τα κατέταξαν πιο χαμηλά στις προτεραιότητές τους. Ηταν χαρακτηριστικό, πως οι βόρειες χώρες που αισθάνονται απειλή από τη Ρωσία, ζητούσαν με μεγαλύτερη ζέση να υπάρξει μέριμνα για την άμυνα και το μεταναστευτικό. Επίσης, η πρόταση για ψηφιακή κυριαρχία και για κοινές αξίες στη διπλωματία δείχνουν ότι οι πολίτες θέλουν μια ΕΕ πιο δυναμική αλλά και πιο ηθική.

Παράλληλα, οι πολίτες προτείνουν την ενίσχυση της διπλωματικής ισχύος της ΕΕ μέσω κοινών αξιών, κανόνων και διπλωματικής παρουσίας εκτός Ευρώπης. Ζητούν κοινή ευρωπαϊκή φωνή, με σεβασμό στην κυριαρχία των κρατών, αλλά και με σαφή στόχευση σε εξωτερική πολιτική, ανάπτυξη, μετανάστευση και ειρήνη.

Ενα όραμα για το αύριο

Συμπερασματικά, το European Citizens’ Panel έδειξε ότι οι πολίτες δεν είναι αδιάφοροι για το πώς διατίθενται τα ευρωπαϊκά κονδύλια–αντίθετα, έχουν σαφείς αξίες, ιεραρχίες και προτεραιότητες.

Η συνολική εικόνα από τις 23 προτάσεις δείχνει ότι οι πολίτες οραματίζονται μια ΕΕ:

• κοινωνικά δίκαιη,
• ενεργειακά αυτάρκη και πράσινη,
• δημοκρατική και διαφανής,
• τεχνολογικά πρωτοπόρα,
• με ισχυρή διεθνή παρουσία βασισμένη στις κοινές αξίες.

Η φωνή των πολιτών είναι σαφής: θέλουμε έναν ευρωπαϊκό προϋπολογισμό που να επενδύει στους ανθρώπους, στις αξίες, στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, και που να ενισχύει τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει πλέον στα χέρια της έναν πολύτιμο οδηγό για να σχεδιάσει έναν προϋπολογισμό που δεν υπηρετεί απλώς τους αριθμούς, αλλά τις ζωές των πολιτών. Το ερώτημα πλέον είναι: θα τους ακούσουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί;

Πιοτρ Σεραφίν (Ευρωπαίος Επίτροπος για τον Προϋπολογισμό): «Δεν υπόσχομαι πως θα συμπεριληφθούν όλα»

Ο Ευρωπαίος επίτροπος για τον προϋπολογισμό Πιότρ Σεραφίν απευθύνθηκε στους πολίτες που συμμετείχαν στη σύνταξη των προτάσεων για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, εκφράζοντας την εκτίμησή του για τη συμβολή τους και υπογραμμίζοντας τη σημασία της διαδικασίας.

«Ελπίζω πως δεν μετανιώνετε για τη συμμετοχή σας» δήλωσε ο κ. Σεραφίν. «Μέσα από αυτά τα πάνελ ήρθατε σε επαφή και συζητήσατε με άλλους ανθρώπους, και διαπιστώσαμε ότι συνολικά η εμπειρία ήταν θετική».

Ο επίτροπος ξεκαθάρισε πως αυτή η πρωτοβουλία δεν ήταν μια τυπική διαδικασία. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν το έκανε αυτό απλά για τα μάτια του κόσμου–έχουμε πραγματικό ενδιαφέρον να γνωρίζουμε τι θέλουν οι πολίτες και ποιον αντίκτυπο έχουν οι απόψεις τους στον προϋπολογισμό. Οφείλουμε να γνωρίζουμε τις ανάγκες σας, γιατί ο προϋπολογισμός είναι ένα εργαλείο που πρέπει να υπηρετεί τους πολίτες».

Αναφερόμενος στις συστάσεις των πολιτών, επεσήμανε ότι «δεν μας εξέπληξαν. Κατά τη διαδικασία εκπόνησης του μελλοντικού προϋπολογισμού, θα εξετάσουμε πώς μπορούμε να τις εντάξουμε». Τόνισε δε ότι τομείς όπως η υγεία και η παιδεία είναι θεμελιώδεις και πως πρέπει να λαμβάνονται υπόψη «τόσο σε σχέση με άλλα κράτη μέλη όσο και με τις εισηγήσεις των ειδικών».

Ωστόσο, ο κ. Σεραφίν προχώρησε και σε μια ρεαλιστική αποτίμηση: «Δεν μπορώ να υποσχεθώ ότι όλες οι προτάσεις θα συμπεριληφθούν. Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός αποτελεί μόνο ένα μικρό ποσοστό της συνολικής ευρωπαϊκής οικονομίας». Παρόλα αυτά, υπογράμμισε τη σημασία της ευθυγράμμισης των δημόσιων δαπανών σε όλα τα επίπεδα: «Δεσμεύομαι ότι σε όλους τους τομείς θα πρέπει να συντονίζουμε τις δημόσιες δαπάνες και σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο».

Η ζωή στις Βρυξέλλες: Οργανωμένη, ακριβή και γεμάτη αντιθέσεις

Οι Βρυξέλλες, πρωτεύουσα του Βελγίου και διοικητική καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι μια πόλη που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την οργάνωσή της, την ασφάλεια που προσφέρει, αλλά και τις αντιθέσεις που κρύβονται πίσω από τη βιτρίνα της ευρωπαϊκής λειτουργικότητας.

Από την πρώτη στιγμή, γίνεται αισθητή η ποιότητα του δικτύου των μέσων μαζικής μεταφοράς. Μετρό και λεωφορεία καλύπτουν κάθε γωνιά της πόλης, με συχνά δρομολόγια, καθαρούς σταθμούς και σύγχρονα μέσα. Οι μετακινήσεις γίνονται εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια, ενώ οι εφαρμογές κινητών βοηθούν στην πλοήγηση μέσα στην πόλη. Πρόκειται για ένα από τα πλέον αποδοτικά συστήματα μεταφοράς στην Ευρώπη.

Παράλληλα, η πόλη βρίσκεται σε διαρκή μεταμόρφωση. Εκτελούνται συνεχώς έργα υποδομών: αναπλάσεις δρόμων, ανακαινίσεις κτιρίων, έργα αστικών αναβαθμίσεων. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι η αυστηρή τήρηση των μέτρων ασφαλείας γύρω από τα εργοτάξια. Προστατευτικά κιγκλιδώματα, προειδοποιητικές σημάνσεις, σαφώς ορισμένες διαδρομές για πεζούς και ποδηλάτες συνθέτουν μια εικόνα απόλυτου σεβασμού στον πολίτη.

Στο κέντρο των Βρυξελλών, τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα, κυριαρχεί το αίσθημα της ασφάλειας. Ο επισκέπτης μπορεί να κυκλοφορεί άφοβα, χωρίς την αίσθηση ότι απειλείται ή κινδυνεύει. Η γενική εικόνα της πόλης αποπνέει μια ηρεμία και ευταξία που είναι ζητούμενο για πολλές ευρωπαϊκές μητροπόλεις.

Ωστόσο, υπάρχουν και όψεις που προβληματίζουν. Το πρόβλημα των αστέγων είναι ιδιαίτερα έντονο. Σε διάφορα σημεία, ακόμη και κοντά σε θεσμικά κτίρια και τουριστικά αξιοθέατα, συναντά κανείς ανθρώπους που ζουν στον δρόμο. Παρά το κοινωνικό πρόσημο που θέλει να επιδεικνύει η ΕΕ, δεν είναι ορατά μέτρα υποστήριξης ή ένταξης αυτών των ανθρώπων, κάτι που δημιουργεί έντονο προβληματισμό.

Αντίστοιχα, ενώ στους δρόμους και τους πεζόδρομους η καθαριότητα είναι γενικά ικανοποιητική, έξω από πολλές πολυκατοικίες παρατηρούνται στοίβες από σακούλες απορριμμάτων. Η εικόνα παραπέμπει σε αδυναμία τακτικής αποκομιδής και θέτει ερωτήματα για τη λειτουργία του συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων, ειδικά σε μια πόλη τέτοιου επιπέδου.

Το κόστος ζωής είναι αναμφίβολα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα. Οι τιμές στην εστίαση είναι εξαιρετικά υψηλές: ένα απλό κυρίως πιάτο σε καθημερινό μαγαζί μπορεί να κοστίζει από 22 έως και 30 ευρώ. Στα σούπερ μάρκετ, προϊόντα πρώτης ανάγκης όπως μακαρόνια, γάλα ή καθαριστικά πωλούνται σχεδόν σε διπλάσια τιμή σε σχέση με την Ελλάδα. Ενδεικτικά, ένα ενοίκιο για ένα μικρό, πλήρως επιπλωμένο διαμέρισμα 40-50 τετραγωνικών κοντά στο κέντρο κυμαίνεται από 700 έως και 900 ευρώ τον μήνα. Παρότι ο κατώτατος μισθός αγγίζει τα 2.000 ευρώ, το υψηλό κόστος διαβίωσης απορροφά μεγάλο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στις Βρυξέλλες, η πόλη φιλοξενούσε και ένα ιδιαίτερο φεστιβάλ με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Κατά της Ομοφοβίας, της Αμφιφοβίας και της Τρανσφοβίας. Οι δρόμοι πλημμύρισαν από χρώματα, μουσική, χορό και μηνύματα υπέρ της διαφορετικότητας και της αποδοχής. Σε ορισμένα σημεία, η εικόνα θύμιζε αληθινή γιορτή, ένα πανηγύρι ελευθερίας που μας έφερνε στον νου στιγμές από το Πατρινό Καρναβάλι, με ανθρώπους να διασκεδάζουν ελεύθερα. Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις, η δημόσια έκφραση της ελευθερίας ήταν τόσο έντονη και τολμηρή που έκανε το Πατρινό Καρναβάλι να μοιάζει με εκδρομή κατηχητικού. Η διαφορετικότητα βρισκόταν στο επίκεντρο, σε μια διοργάνωση που μάλλον έχανε τον προσανατολισμό της ως προς την υπεράσπιση του δικαιώματος όλων στην ελευθερία έκφρασης.

Εν κατακλείδι, οι Βρυξέλλες είναι μια πόλη που σέβεται τον πολίτη, επενδύει σε υποδομές και δείχνει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο. Ταυτόχρονα, είναι και μια πόλη με εμφανή κοινωνικά προβλήματα, με έντονη ακρίβεια και αντιφατικές εικόνες. Είναι η Ευρώπη όπως είναι: λειτουργική και ανοιχτή, αλλά και αντιφατική και περίπλοκη.

 

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News