Διερευνητικές συνομιλίες: Δύο χρήσιμες διευκρινίσεις

Η πρώτη διευκρίνιση αφορά τους λόγους που οδήγησαν στον εξηκοστό πρώτο γύρο των διερευνητικών συνομιλιών. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησε η Ελλάδα, ούτε του φόβου της Τουρκίας απέναντι στις ελληνικές συμμαχίες με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Αλλωστε οι συμμαχίες αυτές δεν απέτρεψαν την τουρκική προκλητική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο και τις πολλαπλές εξόδους του τουρκικού ερευνητικού σκάφους ακόμη και έξι μίλια από το Καστελόριζο. Οι λόγοι για την προθυμία της Άγκυρας να ξεκινήσει τις συνομιλίες πρέπει να αναζητηθούν στην κακή οικονομική κατάσταση της χώρας, στη κοινωνική δυσφορία που συσσωρεύεται και στην αλλαγή ηγεσίας στον Λευκό Οίκο.

Των διερευνητικών συνομιλιών προηγήθηκαν η συνάντηση του Ερντογάν με τους πρέσβεις των κρατών-μελών της ΕΕ στην Αγκυρα και η συνάντηση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου με κορυφαίους αξιωματούχους της Ένωσης στις Βρυξέλλες όπου τόνισαν σε ενθουσιώδεις τόνους την πρόθεση της Τουρκίας να αποκαταστήσει πλήρως τις σχέσεις της με την ΕΕ και γιατί όχι να επανακάμψει στις ενταξιακές διαδικασίες που είναι σε βαθιά κατάψυξη. Σκοπός της Αγκυρας είναι, πρώτον, η ανανέωση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες με πιθανόν μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη για αυτή. Δεύτερον, ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι η βελτίωση των σχέσεων με την ΕΕ και γενικότερα με τη Δύση θα δημιουργήσει θετικό κλίμα στους διεθνείς επενδυτές και θα τους προσελκύσει και πάλι στην τουρκική οικονομία. Για να δοθεί μάλιστα έμφαση στην επιθυμία της Αγκυρας να επιλύσει τις διμερείς διαφορές της με την Ελλάδα και να μην δημιουργεί προβλήματα στο Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, ο Ερντογάν «έστειλε» τον πιο στενό συνεργάτη του να συμμετάσχει στις διερευνητικές συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη.

Η σχέση της ερντογανικής Τουρκίας με τις ΗΠΑ έχει περάσει «σαράντα κύματα» αλλά τώρα η κατάσταση θα είναι διαφορετική. Η Αγκυρα θα βρει μπροστά της τους γραφειοκράτες-διπλωμάτες του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών και όχι κάποιους συμβούλους τού στενού κύκλου του Προέδρου όπως συνέβαινε επί Τραμπ, όταν το διπλωματικό σώμα είχε παραμεριστεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα χάσει τον κεντρικό ρόλο της για την αμερικανική στρατηγική στην περιοχή αλλά ότι η συμπεριφορά της θα πρέπει να γίνει περισσότερο θεσμική και λιγότερο «αγοραία».

Η δεύτερη διευκρίνιση αφορά τα θέματα προς επίλυση. Η ανακοίνωση της ατζέντας αυτών των μη δεσμευτικών συνομιλιών από κάθε πλευρά φανερώνει ένα πολύ μεγάλο χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί πριν αρχίσουν οι πραγματικά δεσμευτικές διαπραγματεύσεις. Με άλλα λόγια θα πρέπει να συμφωνήσουν τα θέματα, τα οποία θα διαπραγματευτούν και τελικά θα επιλύσουν. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο έργο. Αλλά ακόμη κι αν συμφωνήσουν στην ελληνική θέση ότι τα μόνα ζητήματα προς επίλυση είναι η χάραξη της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, θα τεθεί εμμέσως πλην σαφώς και θέμα κυριαρχίας. Κι αυτό γιατί η μέτρηση των ζωνών αυτών ξεκινά από εκεί που τελειώνει η αιγιαλίτιδα ζώνη, η οποία αποτελεί «μη ξηρό» έδαφος της κάθε χώρας.

Ποια αιγιαλίτιδα ζώνη θα αποδεχτούμε ως σημείο εκκίνησης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο; Αυτήν που έχουμε σήμερα, δηλαδή των 6 μιλίων, απεμπολώντας ολοκληρωτικά το δικαίωμα που μας δίνει το Δίκαιο της Θάλασσας για επέκταση στα 12 μίλια;

–Θα προχωρήσουμε σε μονομερή επέκταση στα 12 μίλια διακινδυνεύοντας όχι μόνο ένα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων αλλά και μια πολεμική σύρραξη με την Τουρκία;

–Θα επιδιώξουμε, με διαπραγματεύσεις, μια διαφοροποιημένη ανά περιοχή αιγιαλίτιδα ζώνη, αλλού 6, αλλού 10 κι αλλού 12 μίλια;

–Ή, τέλος, θα υπογράψουμε συνυποσχετικό με την Τουρκία για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και για την αιγιαλίτιδα;

Συνεπώς η άποψη ότι οι συνομιλίες για χάραξη των θαλασσίων ζωνών δεν αγγίζουν την εδαφική κυριαρχία λέει μάλλον τη μισή αλήθεια.