Δημήτρης Σκάλκος στην «Π»: Τι κέρδισε η Δυτική Ελλάδα από το ΕΣΠΑ

Εχουμε πικρή εμπειρία από χαμένες ευκαιρίες. Οι πόροι ΕΣΠΑ θα αποδειχθούν καταλύτες για τον δομικό μετασχηματισμό που έχει ανάγκη η χώρα μας;

Εχετε δίκιο όταν λέτε ότι στο μακρινό παρελθόν χάθηκαν πολλές και σημαντικές ευκαιρίες για την αλλαγή του ακολουθούμενου παραγωγικού μοντέλου. Και ειδικά σε ό,τι αφορά την περιφερειακή ανάπτυξη, από πολλές πλευρές αυτή υπήρξε μία ιστορία χαμένων ευκαιριών. Προσοχή όμως, δεν πρέπει να είμαστε ισοπεδωτικοί στην κριτική μας. Δεν μιλώ για σπατάλη πόρων αλλά για επιλογές που οδήγησαν σε μικρότερη αποτελεσματικότητα στην αξιοποίησή τους.

Η Ελλάδα υπήρξε διαχρονικά από τις πλέον ωφελούμενες χώρες στην κατανομή των κοινοτικών πόρων για την περιφερειακή ανάπτυξη. Με τα κοινοτικά προγράμματα κατόρθωσε να εκσυγχρονίσει την οικονομία και τη δημόσια διοίκησή της, να αναβαθμίσει κρίσιμες υποδομές της, να ενδυναμώσει την κοινωνική συνοχή της.

Την ίδια όμως στιγμή χρηματοδοτήθηκαν τομείς οικονομικής δραστηριότητας και επενδυτικά σχέδια που μόνο μικρή προστιθέμενη αξία μπορούσαν να προσφέρουν μακροπρόθεσμα.

Η χώρα μας με βάση σχετική μελέτη του ΟΟΣΑ συγκαταλέγεται στη μεσαία κατηγορία των κρατών-μελών της ΕΕ ως προς την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων, συνεπώς πρέπει και μπορούμε να βελτιώσουμε ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητά μας, με περισσότερο στοχευμένο προσανατολισμό αλλά και ενίσχυση του συστήματος παραγωγής και υλοποίησης έργων.

Η περιφερειακή ανάπτυξη, μέσω των Προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο του νέου παραγωγικού μοντέλου που σταδιακά σχηματοποιείται στη χώρα μας. Τόσο στο μέτρο που δεσμεύει σημαντικούς χρηματοδοτικούς πόρους στην κατεύθυνση της στρατηγικής ενίσχυσης της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας, κύρια μέσω της προσαρμογής στη διπλή πρόκληση του ψηφιακού μετασχηματισμού και της πράσινης μετάβασης, όσο και στη στενή διασύνδεση των ακολουθούμενων πολιτικών για την οικονομική ανασυγκρότηση με τις προτεραιότητες και τις ειδικές ανάγκες των περιφερειών της χώρας.

Στη Δυτική Ελλάδα έχουμε ήδη μετρήσιμα κέρδη από την απορρόφηση, πέρα από την ίδια την απορρόφηση; Σε ποιους τομείς;

Ναι βέβαια. Οπως και σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ συνοδεύονται από μετρήσιμα αποτελέσματα, δείκτες και στρατηγικές που πρέπει να ακολουθούνται για την αντιμετώπιση των πραγματικών αναπτυξιακών των τοπικών περιοχών. Και ορθά το ρωτάτε στον βαθμό που η απορρόφηση- που σε κάθε περίπτωση έχει την αξία της καθώς δεν επιτρέπεται να μένουν αδιάθετοι κοινοτικοί πόροι που προορίζονται για την Ελλάδα- σε καμία περίπτωση δεν εξαντλεί τους σκοπούς της Πολιτικής Συνοχής που εστιάζουν στον περιορισμό των περιφερειακών ανισοτήτων και την ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας.

Σε ό,τι ειδικότερα αφορά στη Δυτική Ελλάδα, την περίοδο 2014-2020 που ολοκληρώνεται με επιτυχία υλοποιήθηκαν σημαντικά έργα και χρήσιμες παρεμβάσεις στην καινοτομική και μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, την εξοικονόμηση ενέργειας, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη διαχείριση στερών και υγρών αποβλήτων, τις πολυτροπικές μεταφορές, στις υποδομές εκπαίδευσης και τη διά βίου μάθηση, τις υποδομές υγείας, στην ένταξη ευάλωτων και ειδικών πληθυσμιακών ομάδων. Το πλήθος αυτών των παρεμβάσεων συνέβαλε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της Δυτικής Ελλάδας και ενίσχυσε τις αναπτυξιακές προοπτικές της περιφερειακής οικονομίας.

Μεγάλο κέρδος από τη διαχείριση του ΕΣΠΑ φαίνεται να αποτελεί η ανάπτυξη μιας τεχνοκρατικής κουλτούρας υψηλών προδιαγραφών για το εγχώριο στελεχιακό δυναμικό στην αυτοδιοίκηση. Είναι ακριβές;

Αυτό είναι απόλυτα ακριβές. Κύρια γνωρίσματα της εφαρμογής της Πολιτικής Συνοχής, όπως ο μακροπρόθεσμος προγραμματισμός, η «εταιρική σχέση», η «κοινή διαχείριση» και η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, συνέβαλαν, μέσω της μεταφοράς τεχνογνωσίας και «καλών πρακτικών» αλλά κυρίως με την υιοθέτηση ενός κοινού πλαισίου διαχείρισης και ελέγχου των προγραμμάτων, στη διάχυση ενός τρόπου λειτουργίας, μιας διαφορετικής κουλτούρας διακυβέρνησης και προσέγγισης των πραγμάτων που αναμφισβήτητα επηρέασε και ωφέλησε την ελληνική δημόσια διοίκηση, τόσο στην κεντρική διοίκηση όσο και στην αυτοδιοίκηση.

Αυτή μάλιστα η μακρά ελληνική εμπειρία στη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων συνέβαλε στη σημερινή αποτελεσματική αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων, όπως φάνηκε τόσο με τις πολύ καλές επιδόσεις στην υλοποίηση των έργων του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2014-2020 όσο και με τις πρωτιές της χώρας μας στις εγκρίσεις του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Τολμώ να πω ότι τα οφέλη από αυτή την ενίσχυση του «τεχνοκρατισμού» και μίας περισσότερο εξωστρεφούς αντίληψης της δημόσιας διοίκησης είναι μακροπρόσθεσμα εξίσου σημαντικά με την καθαυτή αξιοποίηση των πόρων.

Αυτόν τον τρόπο λειτουργίας σκοπεύουμε στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 να τον αξιοποιήσουμε ακόμη περισσότερο μέσω της ενδυνάμωσης της συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και σε πολιτικό επίπεδο μέσω της διαφύλαξης και ενίσχυσης της εταιρικής σχέσης της Πολιτικής Συνοχής στην περίοδο μετά το 2027 καθώς ο πολιτικός διάλογος έχει ξεκινήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο.