Είναι απόφαση επιδημιολογική αλλά και logistics

Οταν είμαστε παιδιά ή όταν πήγαμε τα δικά μας παιδιά να κάνουν εμβόλια, κανείς μας δεν διερωτήθηκε το ποια εταιρεία κατασκεύασε το κάθε εμβόλιο, τι μέθοδο ανοσοποίησης χρησιμοποιεί και τι ποσοστό επιτυχίας παρουσιάζει η κλινική μελέτη στη φάση ΙΙ. Απλά σηκώσαμε το μπρατσάκι του παιδιού, το σφίξαμε στην αγκαλιά κι ελπίσαμε στο ελαφρύ χέρι του παιδιάτρου.

Το ίδιο και στο στρατό, είτε ως εμβολιαστές είτε ως εμβολιαζόμενοι, σηκώσαμε το μπρατσάκι και κάναμε το εμβόλιο· στην ουρά με άλλους 500. Χωρίς ερωτήσεις, χωρίς αναζητήσεις, χωρίς κανένα σχεδόν έλεγχο ιστορικού.

Σήμερα όλοι σχεδόν ξέρουμε σχεδόν τα πάντα ή θέλουμε να μάθουμε τα πάντα για τα εμβόλια. Εταιρεία κατασκευής, μέθοδο ανοσοποίησης, ποσοστό επιτυχίας ανά ηλικιακή ομάδα, σε ποιες χώρες χρησιμοποιείται, ποιοι ήταν στην ομάδα που το ανέπτυξε, στους πόσους βαθμούς φυλάσσεται, πόσες δόσεις βγάζει κάθε φιαλίδιο, πόσα ml είναι σε κάθε δόση, ποσοστά και τύποι παρενεργειών.

Σε ένα βαθμό είναι λογικό. Είναι το εργαλείο που θα μας βγάλει από τη μιζέρια της απομόνωσης, τους περιορισμούς της πανδημίας, την ασφυξία της μάσκας, τον κίνδυνο του θανάτου ή της βαριάς ασθένειας. Θα μας ξαναφέρει στην κανονικότητα.

Το περίεργο είναι βέβαια πως, αντί όλη αυτή η γνώση να μας κάνει να ενισχύσουμε την εμπιστοσύνη μας και την πίστη μας στο εμβόλιο, κάνει πολλούς από εμάς ακόμα πιο επιφυλακτικούς, ακόμα πιο αρνητικούς, ακόμα πιο «ψεκασμένους». Μεγάλη συζήτηση άνοιξε τώρα για το εμβόλιο της Astra Zeneca, το και «της Οξφόρδης» επονομαζόμενο. Γιατί με αυτό θα εμβολιαστούν, λέει, οι 60-65 ετών, αλλά δεν έχει καλά αποτελέσματα σε αυτές τις ηλικίες.
Πάμε λοιπόν….

Η συνολική του αποτελεσματικότητα μετά την 1η δόση μετράται στο 50%. Μετά τη δεύτερη δόση, αν γίνει στις 3 εβδομάδες, στο 60-65%, ενώ αν γίνει στις 12 εβδομάδες στο 80% και η ανοσία φαίνεται να διαρκεί περισσότερο. Είναι απόφαση επιδημιολογική αλλά και logistics, που έχει να κάνει με την προσφορά (παραγωγή και παράδοση) του εμβολίου, αν θα επιλεγεί η σύντομη ή πιο καθυστερημένη δεύτερη δόση. Κοινώς αν θα έχουμε πολλά εμβόλια και πότε και πότε σκοπεύουμε να αποκτήσουμε ως κοινωνία την επιθυμητή ανοσία αγέλης.

Η απόφαση δεν είναι κάτι που αφορά τους πολίτες αλλά τους κυβερνώντες.
Κάθε επιλογή είναι επιστημονικά σωστή και δεν μπορεί να ληφθεί αν κανείς δεν έχει όλα τα δεδομένα και -κυρίως- τη συνολική ευθύνη για τη χώρα.
Συγκριτικά να πούμε πως το εμβόλιο της γρίπης που κάνουμε κάθε χρόνο έχει 55-60% αποτελεσματικότητα και θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό.

Το κυριότερο σημείο βέβαια είναι πως αποτελεσματικότητα θεωρείται η ΜΗ ΝΟΣΗΣΗ (ανοσία). Ομως το εμβόλιο εξασφαλίζει και σε όσους δεν αποκτούν ανοσία, υποκλινική ή ήπια νόσηση σε σχέση με τη συνήθη βαριά μορφή της νόσου των μη εμβολιασμένων. Και αυτό, αν και δεν μετράται τυπικά στην αποτελεσματικότητα, είναι ένα τρομερό όπλο στη μάχη για να σωθούν ζωές.
Δεν είναι, λένε πολλοί, αποτελεσματικό το συγκεκριμένο εμβόλιο στους 60-65 που θα εμβολιαστούν με αυτό. Λες και το εμβόλιο έχει τσιπάκι που διαβάζει την ηλικία του ασθενούς και αποφασίζει να τον σώσει ή όχι: 59 χρόνων σώζεσαι – 60 όχι!
Σαφώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις της δράσης των ουσιών σε έναν οργανισμό, σε σχέση με την ηλικία (αναισθησιολόγος είμαι, το ξέρω ίσως καλύτερα από τον καθένα), όμως αυτές είναι σταδιακές, αφορούν μια συνεχή μετάβαση, επηρεάζονται από δεκάδες άλλους παράγοντες (βάρος, φύλο, φυσική κατάσταση, φυλετική-εθνική προέλευση, διαιτητικές συνήθειες, συνυπάρχοντα νοσήματα κ.ά.).

Στην προκειμένη περίπτωση αυτό που συμβαίνει είναι πως το εμβόλιο στην κλινική δοκιμή του είχε μικρότερο αριθμό «εκπροσώπων» του συγκεκριμένου ηλικιακού γκρουπ και επομένως τα στοιχεία δεν επαρκούν στατιστικά για να επιβεβαιώσουν και σε αυτή την ομάδα την αποτελεσματικότητα του.
Kάθε εμβόλιο φέρνει χαμόγελο και ελευθερία. Οποιος σας το αρνείται, σας αρνείται την ελευθερία σας και την ευτυχία σας.
*Ο Γεώργιος Σακελλίων είναι αναισθησιολόγος-εντατικολόγος στο Colchester Hospital NHS.