«Μόνο κάποιος τρίτος εκτός Πανεπιστημίου»

Το 2017 η νομική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης αποφάσισε να απονείμει τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στον τότε πρόεδρο της κομισιόν, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Η τελετή, στις 13 Ιουλίου του ιδίου έτους, δεν έλαβε χώρα στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ, αλλά στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Ο λόγος ήταν πως κάποιες αριστερές συλλογικότητες εδήλωσαν πως δεν θα αφήσουν να γίνει αυτό στο πανεπιστήμιό «τους», πως θα το κλείσουν – στο βάθος ακούγεται η πραγματική απειλή: Γυαλιά – καρφιά.

Το πανεπιστήμιο, μην μπορώντας να εξασφαλίσει την ειρήνη μέσα στο σπίτι του, ξεσπιτώθηκε και πήγε σε έναν χώρο όπου την ασφάλεια της εκδήλωσης μπορούσε να την εγγυηθεί η Ελληνική Αστυνομία.

Τραυματικό γεγονός. Το να μπορεί να γίνει μια κορυφαία ακαδημαϊκή εκδήλωση όπως αυτή, στον χώρο του, δεν είναι απλώς τεχνικό ζήτημα, πού θα βρούμε μια αίθουσα. Ο χώρος του Πανεπιστημίου δεν είναι μια στέγη πάνω από το κεφάλι σου, είναι ο χώρος της ελευθερίας της γνώμης, ο χώρος της ανεξαρτησίας της έρευνας. Δεν υπάρχει ελευθερία, ούτε αξιοπρέπεια μέσα στο φόβο, και εδώ το πανεπιστήμιο φάνηκε μέσα στο ίδιο του το σπίτι φοβισμένο.

Συμβάντα ηχηρά όπως αυτό, όπως η ομηρία και ο διασυρμός του Πρύτανη του ΟΠΑ, όπως παλιότερα η παρεμπόδιση των εκλογών των Συμβουλίων Ιδρύματος, δεν είναι καθημερινά. Είναι όμως αυτά που, μαζί με άλλα μικρότερα και πιο συχνά, δίνουν τον τόνο.

Μας λένε πως μέσα σε αυτόν τον κλειστό περίβολο δρουν επιμέρους πολιτικές δυνάμεις οι οποίες είναι σε θέση να ελέγξουν την εκδήλωση του φρονήματος.

Αυτό σημαίνει πως η αξιοπρέπεια και πολλές φορές και η ασφάλεια των πανεπιστημιακών -διδασκόντων, διδασκομένων, διοικητικών- είναι έρμαιο των εσωτερικών συσχετισμών δυνάμεως που επικρατούν σε κάθε ίδρυμα. Η διοίκηση, από την φύση της, αγαπάει την ηρεμία. Την επόμενη φορά, θα προτιμήσει να αποφύγει να προτείνει ως επίτιμο διδάκτορα κάποιον με τον οποίο οι δυναμικώς παρεμβαίνοντες διαφωνούν. Μα αν αυτό ισχύει για την πρυτανεία, ισχύει κατά μείζονα λόγο και για τον μεμονωμένο διδάσκοντα: Για μια εκδήλωση γνώμης που ενδεχομένως μπορεί να ενοχλήσει κάποιους από τους τοπικούς κρατούντες, θα έχει πάντοτε και ένα παραπάνω κόστος να σκεφτεί. Ο,τι έχει παραπάνω κόστος, λογικό είναι να εκδηλώνεται πιο σπάνια, ίσως και καθόλου, ενώ ό,τι είναι αποδεκτό από τους κρατούντες, αναπτύσσεται και ανθίζει.

Σε τέτοιες συνθήκες, η πιο φαρμακερή αδικία είναι εκείνη που δεν φαίνεται, γιατί αφορά πράξεις και εκδηλώσεις που έχουν, προτού να λάβουν χώραν, ματαιωθεί. Η ειρήνη μέσα στον πανεπιστημιακό χώρο δεν είναι αυτονόητη αξία – πολλές φορές, έτσι όπως έχουν τα πράγματα, εξασφαλίζεται εις βάρος της παρρησίας.

Ετσι όπως έχουν τα πράγματα, και για όσο έτσι έχουν, μόνο κάποιος τρίτος, εκτός πανεπιστημίου, μπορεί να ισιώσει αυτό που έχει στραβώσει, βάζοντας ένα όριο στην αυθαιρεσία που εσωτερικά ευδοκιμεί, και αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος ετούτη τη στιγμή από την Ελληνική Αστυνομία.