Προληπτική μαστεκτομή: Το κενό στη φροντίδα του καρκίνου του μαστού
Η μαστεκτομή εφαρμόζεται συνήθως μετά από διάγνωση καρκίνου του μαστού ή όταν η γενετική προδιάθεση είναι τόσο αυξημένη, ώστε η προληπτική επέμβαση θεωρείται η πλέον ασφαλής λύση.
Όλο και περισσότερες γνωστές προσωπικότητες, στην Ελλάδα και διεθνώς, επιλέγουν να μιλήσουν δημόσια για την εμπειρία τους με τη μαστεκτομή. Η ανοιχτή στάση δίνει δύναμη σε χιλιάδες γυναίκες να ενημερωθούν, να αναζητήσουν γενετικό έλεγχο και να προχωρήσουν σε προληπτικές εξετάσεις, εφόσον υπάρχει κληρονομικός κίνδυνος.
Στις διεθνείς περιπτώσεις συγκαταλέγονται η Jessie J και η Christina Applegate, ενώ από την ελληνική πλευρά ξεχωρίζει η Σοφία Φυρού.
Η μαστεκτομή εφαρμόζεται συνήθως μετά από διάγνωση καρκίνου του μαστού ή όταν η γενετική προδιάθεση είναι τόσο αυξημένη, ώστε η προληπτική επέμβαση θεωρείται η πλέον ασφαλής λύση. Ωστόσο, το ποιος θεωρείται κατάλληλος υποψήφιος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο από τον ιατρικό κίνδυνο, αλλά και από το είδος της γενετικής μετάλλαξης που φέρει.
Ως εκ τούτου, όπως εξηγούν σε άρθρο τους στο The Conversation ο Ahmed Elbediwy και η Nadine Wehida από το Kingston University, αν και η μαστεκτομή αποτελεί σωτήρια επιλογή για πολλές γυναίκες, δεν είναι εξίσου διαθέσιμη σε όλες.
Η βαρύτητα των επικίνδυνων γονιδίων BRCA
Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα που λειτουργούν διαρκώς. Η αντιγραφή του DNA είναι μια διαδικασία εξαιρετικά σύνθετη, στην οποία μικρά λάθη μπορούν να οδηγήσουν σε μεταλλάξεις. Οι περισσότερες είναι ακίνδυνες, αλλά όταν επηρεάζουν τα λεγόμενα ογκοκατασταλτικά γονίδια που λειτουργούν ως «φρένο» στον ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό, τότε αυξάνεται ο κίνδυνος καρκινογένεσης.
Οι μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 είναι οι πιο γνωστές, καθώς συνδέονται με ιδιαίτερα επιθετικές μορφές καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών. Η κληρονομικότητα αυτών των γονιδίων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε ποσοστό που ξεπερνά το 60% στη διάρκεια της ζωής.
Η περίπτωση της Angelina Jolie, η οποία προχώρησε σε διπλή προληπτική μαστεκτομή, αφού διαγνώστηκε φορέας μετάλλαξης BRCA1, ανέδειξε το ζήτημα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η δημόσια τοποθέτησή της οδήγησε σε αύξηση περίπου 80% των γυναικών που υποβλήθηκαν σε γενετικό έλεγχο BRCA.
Όταν η «λάθος» μετάλλαξη περιορίζει τις επιλογές
Η αυξημένη ενημέρωση γύρω από τα BRCA υπήρξε καταλυτική. Ωστόσο, έφερε και μια παράπλευρη συνέπεια: άλλες μεταλλάξεις, λιγότερο γνωστές αλλά επικίνδυνες, παραμένουν στη σκιά. Η επιστήμη έχει δείξει ότι μεταλλάξεις σε γονίδια μέτριου κινδύνου μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα καρκίνου του μαστού δύο έως τέσσερις φορές. Όμως, οι ασθενείς που τις φέρουν σπανίως έχουν τη μαστεκτομή ως προληπτική επιλογή.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Τα επιστημονικά δεδομένα παραμένουν περιορισμένα. Οι κλινικές οδηγίες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, επικεντρώνονται κυρίως στα BRCA και σε άλλα γονίδια υψηλού κινδύνου. Οι οικονομικοί πόροι των συστημάτων υγείας είναι ήδη περιορισμένοι. Μια πιθανή διεύρυνση της πρόσβασης στη μαστεκτομή θα σήμαινε περισσότερες επεμβάσεις, ανάγκη για αποκαταστάσεις και μακρόχρονη παρακολούθηση.
Βέβαια, τα οφέλη θα μπορούσαν να είναι τεράστια. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η πιο γενικευμένη εφαρμογή της μαστεκτομής, πέραν των περιπτώσεων BRCA, θα μπορούσε να αποτρέψει έως και 11% επιπλέον περιστατικά καρκίνου του μαστού, με σημαντικές εξοικονομήσεις σε κόστος υγείας και, κυρίως, σε ανθρώπινες ζωές.
Ένα σύστημα «δύο ταχυτήτων»
Σήμερα διαμορφώνεται ένα «σύστημα δύο ταχυτήτων»: γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA έχουν πρόσβαση σε εντατικά προληπτικά μέτρα, ενώ άλλες, με διαφορετικό γενετικό προφίλ αλλά εξίσου επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, περιορίζονται στην απλή παρακολούθηση.
Το χάσμα αυτό αναμένεται να διευρυνθεί. Καθώς ο γενετικός έλεγχος γίνεται πιο προσιτός, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα ανακαλύπτουν ότι φέρουν μεταλλάξεις μέτριου κινδύνου. Αν δεν υπάρξει επικαιροποίηση της έρευνας και αναθεώρηση των κατευθυντήριων οδηγιών, χιλιάδες θα μείνουν εκτεθειμένοι σε αυξημένο κίνδυνο, χωρίς ουσιαστικές προληπτικές επιλογές.
Η προληπτική μαστεκτομή αποτελεί έναν θρίαμβο της σύγχρονης ιατρικής. Παράλληλα, όμως, είναι και μια υπενθύμιση των ορίων της: σώζει ζωές, αλλά όχι ισότιμα. Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, η πραγματικά εξατομικευμένη ιατρική θα εξασφαλίζει ότι κάθε ασθενής, ανεξαρτήτως του είδους της μετάλλαξης που φέρει, θα έχει πρόσβαση σε όλο το φάσμα προληπτικών λύσεων.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
