Βαγγέλης Ραπτόπουλος: Παραμένω πάντα εξερευνητής της ανθρώπινης ύπαρξης

Κρίστυ Κουνινιώτη

Σαράντα χρόνια συγγραφέας, με 30 βιβλία στο ενεργητικό του, συγκέντρωσε σ’ έναν τόμο 36 κείμενα -για ό,τι καλύτερο του έχει συμβεί, εξ ου και ο τίτλος. Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος μιλάει για την επιλεκτική του αυτοβιογραφία (εκδ. Κέδρος) και την απήχησή της στους αναγνώστες, για τον Μένη Κουμανταρέα, για τις σχέσεις, τα «δώρα» κολύμβησης και ψυχοθεραπείας, τους πολίτες και τους πολιτικούς.

Πώς αποφασίσατε «θα το κάνω» και με τι κριτήριο καταλήξατε στις αυτοβιογραφικές καταγραφές του βιβλίου σας; Το φιλτράρισμα κατά πόσο σας απασχόλησε;
Οπως και με τα μυθοπλαστικά έργα μου, μου τo υπαγόρευσε κάτι βαθύτερο. Μετά τα εξήντα κάνεις σχεδόν υποχρεωτικά έναν απολογισμό ζωής. Εδωσα συνειδητά έμφαση σε «ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί». Ομως ποια από όσα μου έχουν συμβεί μπορούσαν να λειτουργήσουν αντιπροσωπευτικά; Επίσης, για ποιους και για τι επιτρέπεται να μιλήσεις όταν αποφασίζεις να πεις την αλήθεια; Κι ακόμη, μιλώντας για τα δικά σου, μπορείς να μιλάς εμμέσως και για ανάλογα θέματα όλων; Γι’ άλλη μια φορά υπάκουσα στη δημιουργική παρόρμησή μου.

«Οταν η ζωή σού δίνει λεμόνια, φτιάξε λεμονάδα». Ισως η πιο «σοφή» παρότρυνση και δη στην εποχή της αυτοβελτίωσης. Λειτουργεί το βιβλίο σας σαν «οδηγός». Το φανταζόσασταν;
Ομολογώ ότι δεν το είχα φανταστεί. Ακούω, όμως, ότι οι αναγνώστριες και οι αναγνώστες, διαβάζοντας για τη ζωή μου, αναστοχάζονται τη δική τους. Και υπογραμμίζουν αποφθεγματικές φράσεις, ώστε να τους φανούν χρήσιμες σε όσα βιώνουν. Ή θέλουν να ξαναδιαβάσουν σύντομα το βιβλίο μου. Γι’ αυτό, προφανώς, κοντεύει ήδη να εξαντληθεί η πρώτη έκδοση.

«Παρατηρώ γύρω μου τους νέους λογοτέχνες και απογοητεύομαι […] έχουν ριχτεί με τα μούτρα στον διαγκωνισμό, στον ανταγωνισμό μεταξύ τους». Πώς εξηγείται η διαφορά σε σχέση με τη δική σας γενιά;
Οι νέοι δημιουργοί, όχι μόνο οι λογοτέχνες, όντας τέκνα μιας ατομικιστικής εποχής όπως η σημερινή, συχνά εκφράζουν και απευθύνονται στον μικρόκοσμό τους, και όχι σε όλους, έστω και δυνητικά. Ευτυχώς υπάρχουν ανάμεσά τους και οι εξαιρέσεις, που το έργο τους ανοίγεται σε ολόκληρη την κοινωνία. Αυτοί πιστεύω ότι θα πάρουν τη σκυτάλη και θα μεσουρανήσουν αργά ή γρήγορα.

Κατά πόσο η 6ετής ρήξη με τους γονείς σας -που αντιτίθεντο στην ενασχόλησή σας επαγγελματικά με τη συγγραφή- επηρέασε εσάς και τη γραφή σας -ίσως και τη σχέση με την κόρη σας;
Ο φόβος των δικών μου ότι θα πεθάνω στην ψάθα τούς έκανε σκληρούς απέναντί μου, μήπως και με μεταπείσουν ή αποτρέψουν. Με αποτέλεσμα να πεισμώσω και να εμμείνω στην απόφασή μου. Ολη αυτή η προϊστορία, που αντηχεί στο μυαλό μου σαν συναγερμός όποτε μαλώνω με την κόρη μου, με έκανε πολύ πιο συγκαταβατικό και υποχωρητικό απέναντί της.

Κολύμβηση-ψυχοθεραπεία. Τα οφέλη τους;
Το κολυμβητήριο ήταν μια τρομερή ανακάλυψη για μένα, όψιμη, της τελευταίας πενταετίας, και το οφείλω και στη γυναίκα μου, που ήταν εξοικειωμένη με την πισίνα από μικρή. Για έναν τόσο παραγωγικό συγγραφέα όπως η αφεντιά μου, που ξεζουμίζει εκ των πραγμάτων το μυαλό και την ψυχή του, ήταν αποκάλυψη μια δραστηριότητα όπου ασχολείσαι αποκλειστικά με το σώμα σου. Οσο για την ψυχοθεραπεία, το άλλο μεγάλο δώρο, με ώθησε να συνειδητοποιήσω ότι δεν είμαι το κέντρο του κόσμου και ότι ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του.

Αναφέρεστε στη σχέση σας με τη σύζυγό σας -διαφορετικές απόψεις (αρχικά) μεν, γερά θεμέλια δε. Ποιο το «κουμπί» που οι περισσότεροι αδυνατούν -ή βαριούνται(;)- να βρουν;
Το πιο αιχμηρό αγκάθι σε κάθε είδους σχέση μας, όχι μόνο στις συντροφικές, είναι ο εγωισμός. Οφείλουμε, λοιπόν, αφενός να έχουμε συνείδηση του εγωισμού μας και αφετέρου να αγωνιζόμαστε (ένας αγώνας ισόβιος) να τον χαλιναγωγήσουμε. Ωστόσο, από το να χωνέψεις μια τέτοια άποψη μέχρι να την εφαρμόσεις στην πράξη, η απόσταση είναι μεγάλη. Θέλει κόπο και χρόνο για να τα καταφέρεις, και αν.

Πείτε μας για τον μέντορά σας Μένη Κουμανταρέα;
Ο Μένης -για τον οποίο μιλάω αναπόφευκτα στο βιβλίο μου, αφού περιλαμβάνεται κι αυτός σε «ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί»- ήταν προπαντός ο Μεγάλος Ερωτικός, όπως θα έλεγε και ο δικός του φίλος και μέντορας, ο Μάνος Χατζιδάκις. Οχι τόσο στα γραπτά του, όσο στη ζωή του. Επίσης είχε το σπάνιο χάρισμα, ως δάσκαλος στη λογοτεχνία, να θέλει να διδάσκεται από τους μαθητές του. Τον χαρακτήριζε ένας παράδοξος συνδυασμός τρυφερότητας και αυταρχισμού. Και ήταν ένας ευπατρίδης μεγαλοαστικής καταγωγής, ερωτευμένος με τους λαϊκούς ανθρώπους. Ενας άνθρωπος από πολλές πλευρές κερδισμένος, που τασσόταν ανενδοίαστα και ανυποχώρητα με το μέρος των χαμένων και των αδικημένων.

«Το Εμείς παραμένει προσκολλημένο στην προηγούμενη ολέθρια στάση του» σημειώνετε για το Μετά της κρίσης. Για το Μετά της πανδημίας, τι βλέπετε; Θα μας αλλάξει ή είμαστε αγύριστα κεφάλια;
Η «προηγούμενη ολέθρια στάση» είναι το κυνήγι του χρήματος και ο προβιβασμός του σε υπέρτατη αξία. Δυστυχώς, παρά την πτωχοποίησή της, η κοινωνία μας εξακολουθεί να ασπάζεται το δόγμα «η οικονομία πάνω από τον άνθρωπο». Δεν βλέπω να αλλάζουμε ούτε μετά την πανδημία. Ο άνθρωπος δεν μεταμορφώνεται λόγω εξωτερικών συνθηκών, αν δεν υπάρξει συνειδητή προσπάθεια αλλαγής, αν δεν ξεκινήσει η αλλαγή από μέσα του.

Kαι οι Ελληνες πολιτικοί σήμερα;
Οι περισσότεροι από τους πολιτικούς μας δεν είναι κατά κανέναν τρόπο αυτοί που μας αξίζουν. Καθημερινά αποδεικνύονται κατώτεροι των επιστημόνων και των καλλιτεχνών που διαθέτει η χώρα μας. Είναι σε τραγικό βαθμό ακαλλιέργητοι και περιφρονούν την τέχνη, ενώ κατά βάθος τη φοβούνται. Εχουν πάρει διαζύγιο από οτιδήποτε πνευματικό και είναι αυτοί που κυρίως ευθύνονται για τα χάλια του δημόσιου βίου μας.

Τη μακροχρόνια σχέση σας με τη συγγραφή θα τη χαρακτηρίζατε με μια φράση ως;
Παραμένω ο ίδιος πάντα εξερευνητής της ανθρώπινης ύπαρξης κι εξακολουθώ να κοιτάζω με την ίδια πάντα απορία και περιέργεια, συμπόνια και αγωνία, τον κόσμο μας.

Ετοιμάζετε κάτι για το εγγύς μέλλον;
Ο τίτλος του καινούργιου μυθιστορήματός μου, που θα κυκλοφορήσει στις αρχές του ερχόμενου έτους, είναι: «Ανέγγιχτη». Η ερωτική ζωή του Νίκου Καζαντζάκη, μέσα από τα μάτια της πρώτης του γυναίκας, της Γαλάτειας, που τον κατηγορούσε ότι δεν την είχε αγγίξει ερωτικά. Ακόμα μία εξερεύνηση του προσφιλούς μου θέματος που είναι ο παράδεισος και η κόλαση της λαγνείας. Και, ταυτόχρονα, μία αναζήτηση όχι απλώς του Θεού, όπως το έθετε ο δημιουργός της «Ασκητικής», αλλά ενός άκρως επίκαιρου και νευραλγικού προτάγματος: της χαμένης σήμερα πια αίσθησης του ιερού, της πνευματικότητας, της μαγείας.

Μια ιδανική καλοκαιρινή κινηματογραφική (ως λάτρης του σινεμά) σκηνή; Εσείς με ποιον/ποιους, πού, συζητώντας για τι, συνοδεία ποιας μουσικής υπόκρουσης και ποιου ποτού ή φαγητού;
Βράδυ, σε κάποια ερημική ακρογιαλιά, με μια παρέα στενών φίλων, πίνοντας λευκό κρασί ή μπύρες, ανοίγουμε τις καρδιές μας κι εξομολογούμαστε όσα μας βασανίζουν, αλλά και γελάμε και διασκεδάζουμε, ακούγοντας παλιά και νέα ελληνικά τραγούδια, από λαϊκά και έντεχνα μέχρι χιπ χοπ, εναλλάξ με σόουλ, ροκ και τζαζ επιτυχίες.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News