Άγιος Βασίλης: Μύθοι και αλήθειες για τη φιγούρα που ενώνει όλο τον κόσμο – Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για αυτόν

Πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τον Άγιο Βασίλη; Τι είναι μύθος και ποια είναι η αλήθεια;

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία… Ή τη Λαπωνία… Ή το Ροβανιέμι… Με έλκηθρο και τάρανδους, φορώντας κόκκινα ή πράσινα ρούχα… Η νύχτα που περιμένουν με ανυπομονησία παιδιά σε όλον τον πλανήτη, που έχει γίνει συνώνυμο των Χριστουγέννων για πολλούς από εμάς, φτάνει – ή έχει ήδη φτάσει σε πολλές χώρες, όπου ο θρυλικός Santa Claus, Saint Nicholas, Father Christmas ή όπως αλλιώς τον λένε στις διάφορες γλώσσες, ταξιδεύει μεταφέροντας δώρα τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων.

Και ενώ θα πίστευε κανείς ότι μια τέτοια φιγούρα ενώνει τον κόσμο, είναι εντυπωσιακό σε πόσα φόρουμ γονεϊκότητας συζητιέται το θέμα με όρους πολεμικής σύγκρουσης… Επειδή είναι πολλά τα ζητήματα που εγείρονται τελικά γύρω από τον συμπαθή -αλλά και τόσο συνυφασμένο με τον καπιταλισμό – άγιο, απευθυνθήκαμε στην παιδοψυχολόγο -και μητέρα τριών ενήλικων πια παιδιών- Μαρία Ηλιοπούλου, για να μας βοηθήσει να ξεδιαλύνουμε την αφήγηση, αλλά και να μας δώσει κάποιες ιδέες για την εφαρμογή της στην πράξη.

Συνέντευξη στη Δάφνη Σκαλιώνη

-Υπάρχουν γονείς που υποστηρίζουν ότι είναι λάθος να ενισχύουμε τον μύθο, γιατί λέμε ψέματα στα παιδιά για κάτι που δεν υπάρχει… Και μετά θα νιώθουν προδομένα!

Ναι, ούτε παραμύθια τους διαβάζουν φαντάζομαι και οι γονείς στα παιδιά τους, αφού δεν υπάρχουν αυτά που λένε τα παραμύθια ούτε γοβάκια, ούτε οι κολοκύθες γίνονται άμαξες ούτε τίποτα από όλα αυτά!

Ο Άγιος Βασίλης είναι ένα ζήτημα που με έχει απασχολήσει συχνά στη ζωή μου έχοντας μεγαλώσει 3 παιδιά και έχοντας δει χιλιάδες αλλά λόγω ιδιότητας, εγώ θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να καταθέσω μια προσωπική εμπειρία.

Ως παιδί μεγάλωσα σε μια οικογένεια που είχε πολύ κόσμο, πολλούς ενήλικες και σιγά σιγά έρχονταν και παιδιά. Ήμουν όμως το πρώτο παιδί. Μια από τις πιο όμορφες αναμνήσεις που έχω στη ζωή μου είναι η ο τρόπος με τον οποίο ερχόταν ο Άγιος Βασίλης. Σπίτι μας ερχόταν κανονικά, δηλαδή χτύπαγε το κουδούνι, είχε αφήσει τα πράγματα έξω αλλά δεν υπήρχε κάτι ψεύτικο εδώ, τα πράγματα τα βρίσκαμε μπροστά στην πόρτα μας και ήτανε από τις μεγάλες χαρές της παιδικής μου ηλικίας.

Όσο μεγάλωνα και έχοντας και μικρότερα αδέλφια, βρέθηκα φυσικά στην κατάσταση που εγώ είχα αρχίσει να καταλαβαίνω τι συμβαίνει. Τα αδέρφια μου όμως, όντας μικρότερα, δεν ήξεραν. Με τον αδερφό μου, που ήταν κοντά σε μένα ηλικιακά, αρχίσαμε να ψάχνουμε τα δώρα μέσα στο σπίτι. Ήταν λοιπόν ένα φοβερό κυνήγι θησαυρού που γινότανε μέρες πριν να έρθει ο Άη Βασίλης, που ερχόταν παραμονή Πρωτοχρονιάς, ο ελληνικός, αυτός της Καισαρείας. Το οποίο ήταν επίσης μια εξαιρετική ανάμνηση και μια καταπληκτική «συνωμοσία» μεταξύ των μεγάλων παιδιών σχετικά με τα μικρότερα παιδιά, αλλά και με τους μεγάλους. Υπήρχε λοιπόν εδώ μια σιωπή, που ήταν όμως κάτι που το είχαμε αποδεχτεί και οι μεγάλοι και οι μικροί. Ξέραμε πια ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης στα 9, στα 10, το ψυλλιαζόμασταν και από πιο πριν, δεν έλεγε κανείς, όμως, ότι δεν υπάρχει, γιατί ερχόταν πολύ απλά κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς, χτύπαγε το κουδούνι και έφερνε δώρα σε όλους.

Αργότερα με τα παιδιά μου, επειδή ήταν ακριβώς μια πολύ θετική ανάμνηση, πολύ ζεστή και γλυκιά, το συνέχισα. Πρέπει να πω ότι όταν με ρώτησαν και τα 3 μου παιδιά «Μα τελικά μαμά υπάρχει Άγιος Βασίλης; Η απάντηση που εφηύρα ήτανε «τι να σου πω, εγώ που πιστεύω στον Άγιο Βασίλη, μου φέρνει κάθε χρόνο δώρα». Και έτσι σιγά σιγά μόνα τους τα παιδιά ανακάλυπταν αυτό, που δεν ήταν ψέμα, ήταν ένας ωραίος οικογενειακός μύθος, στον οποίο πιστεύουμε όλοι χωρίς να πιστεύουμε.

Τα πολύ μικρά παιδιά είναι τρελά χαρούμενα με όλο αυτό το σκηνικό του Άη Βασίλη. Μεγαλώνοντας το ανακαλύπτουν μόνα τους και σήμερα το πρωί ρώτησα τον πιο μικρό μου γιο που είναι μεγάλος πια. Εσύ τι λες; Πώς φαίνεται αυτό; Θα έπρεπε να λέμε στα παιδιά ότι δεν υπάρχει άγιος Βασίλης, η απάντηση του εικοσάχρονου ήταν, «πας καλά ρε μάνα, γιατί να το κάνουμε αυτό;»

-Τι γίνεται όμως με τα παιδάκια που όλο και πιο νωρίς, ακόμα και στο νηπιαγωγείο αρχίζουν συμμαθητές τους να τους λένε ότι σου λένε ψέματα οι γονείς σου και δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης και έρχονται αναστατωμένα, τι τους απαντάμε;

Δεν χρειάζεται πάντα να απαντάμε. Καμιά φορά απαντάς και με μια ερώτηση, δεν είναι απαραίτητο ο γονιός να ξέρει πάντα τα πάντα και να έχει ένα άγχος οπωσδήποτε να απαντήσει, μπορούμε να απαντάμε με μια ερώτηση: «ξέρω εγώ, εσύ τι λες; Άραγε υπάρχει; Να δούμε. Έλα να σκεφτούμε επιχειρήματα…» Είναι και ένας τρόπος για επαφή με το παιδί και μια ανταλλαγή. Το να είναι ο μεγάλος αυτός που πάντα έχει την απόλυτη γνώση και το κύρος του εξαρτάται από το κατά πόσο θα είναι συνεπής σε αυτή τη γνώση, είναι ένα λάθος μήνυμα για τα παιδιά. Δεν υπάρχει αυθεντία, ακόμα και οι γονείς και λάθη κάνουν και καμιά φορά μπορεί να κάνουν και πονηριές και αυτό μπορούμε να το πούμε ανάλογα με το παιδί και με τον χαρακτήρα του και με τη σχέση που έχουμε μαζί του… Τώρα σας έχω δώσει 3 διαφορετικές εκδοχές απαντήσεων. Προφανώς θα υπάρχουν κάποια παιδιά που είναι πιο επίμονα σε αυτό. Αλλά πραγματικά, ας τους αφήσουμε να το ανακαλύψουν.

Αυτό που σίγουρα πρέπει να κάνουμε είναι με όλους αυτούς τους Άγιους Βασίληδες που κυκλοφορούν γύρω γύρω να λέμε ότι δεν είναι αυτός ο Άγιος Βασίλης. Είναι άνθρωποι ντυμένοι ως Άγιοι Βασίληδες που φωτογραφίζονται με τα παιδιά κλπ.

Πέφτουν διάφορες ερωτήσεις που είναι ωραίες, ας πούμε, «μα πώς καταφέρνει και τα πάει όλα τα δώρα; Εδώ έχει και η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος δώσει μικρές λύσεις.

Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να κρατήσουμε το μαγικό στη ζωή των παιδιών. Για να είμαι ειλικρινής και στη ζωή των μεγάλων! Αλλά σίγουρα δεν πρέπει να διαλύσουμε κάθε μαγικό στα παιδιά. Είναι σαν να τους βγάζουμε από τις αποσκευές τους, να τους αφαιρούμε ζεστά καλά θετικά πράγματα και όπως είπες και πριν, δυστυχώς πολύ πολύ νωρίς συμβαίνει αυτό στα παιδιά, η απομυθοποίηση πολλών πραγμάτων. Ό,τι μπορούμε να κρατήσουμε ως γονείς, νομίζω ότι καλό θα τους κάνει.

-Ο ελληνικός παραδοσιακός Άγιος Βασίλης έρχεται παραμονή Πρωτοχρονιάς σε κάποια σπίτια και σε άλλα, ανάλογα με την παράδοση που ακολουθεί η κάθε οικογένεια, πηγαίνει παραμονή Χριστουγέννων. Αυτό πώς το εξηγούμε στα παιδιά;

Να μοιράζει και λίγο τον χρόνο, γιατί πώς θα τα δώσει και όλα μαζί παραμονή Πρωτοχρονιάς; Σε μερικούς πάει παραμονή Χριστουγέννων, έτσι ώστε να προλάβει…

Αυτό που ποτέ δεν πρέπει να κάνουμε -αισθάνομαι την υποχρέωση να το πω ως ψυχολόγος- είναι να του λέμε «αν είσαι καλό παιδί θα σου φέρει δώρο ο Άγιος Βασίλης»… Ούτε για αστείο, ποτέ δεν το λέμε αυτό στα παιδιά. «Αν είσαι καλό παιδί», είναι σαν εκβιασμός «κοίτα να είσαι καλό παιδί για να σου φέρει δώρα». Είναι πολύ λάθος, αφήστε να έχουν κάτι μαγικό τα παιδιά, χωρίς ανταλλάγματα στο καλάθι!

-Στην περίπτωση των χωρισμένων γονιών που μοιράζεται ο χρόνος, και είναι τα παιδιά Χριστούγεννα από δω Πρωτοχρονιά από εκεί, είναι λάθος να πηγαίνει ο Βασίλης και στα 2 σπίτια;

Όχι βέβαια, ίσα ίσα πρέπει να πάει και στα δύο σπίτια, γιατί στο κάτω κάτω και τα παιδιά πρέπει να τα βοηθήσουμε να νιώθουν σπίτι τους και το ένα σπίτι και το άλλο σπίτι, πράγμα που δεν είναι πάντα εύκολο. Έτσι και αυτό είναι ένα από τα θέματα των παιδιών που οι γονείς τους έχουν χωρίσει. Ωστόσο, ναι, είναι καλό να πηγαίνει, αρκεί να μπορούν να έχουν μια κάπως κοινή πολιτική στο πώς διαχειρίζονται το θέμα, γιατί εδώ πραγματικά είναι τρομερό ας πούμε ο μπαμπάς να λέει «υπάρχει Άγιος Βασίλης» και η μαμά να λέει «τι βλακείες είναι αυτές», εδώ θα δημιουργηθεί ένα ζήτημα.

Παρόλα αυτά, ακόμη και εδώ, επειδή έτσι κι αλλιώς τα παιδιά όταν χωρίζουν οι γονείς τους έχουν να αντιμετωπίσουν και να συνδιαλλαγούν με τον καθένα χωριστά –όχι πως όταν είναι μαζί οι γονείς δεν έχουν, αλλά τέλος πάντων, εδώ πια είναι και με τη βούλα του νόμου, ότι μπορούν να είναι διαφορετικές οι προσεγγίσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει η λύση του στυλ «κοίταξε να δεις, αυτό πιστεύει ο μπαμπάς σου. Αυτή είναι η δική του θεωρία για τον κόσμο». Μπορούμε να πούμε και τέτοια λόγια, τα παιδιά καταλαβαίνουν μια χαρά.

Εδώ νομίζω η παλιά καλή συνταγή μου μπορεί να βοηθήσει: «Εγώ πάλι, που πιστεύω στον Άγιο Βασίλη, μου φέρνει κάθε χρόνο δώρα!» Και να λήξει εκεί.

-Οπότε δεν υπάρχει κάποια ηλικία στην οποία σταματάει να έρχεται ο Άγιος Βασίλης;

Δεν υπάρχει λόγος… Εγώ αυτό που έκανα πάντα, γιατί βέβαια έρχεται αυτή η στιγμή, ειδικά όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ηλικίας των παιδιών στο σπίτι, ή υπάρχουν και εγγόνια – πολλές φορές μπερδεύονται οι γενιές – εκεί η λύση ήταν μια ωραία δωρο-καρτούλα, (χειροποίητη, όχι από κατάστημα), στην οποία έγραφε «αυτήν την καρτούλα όταν θα τη δώσεις στους γονείς, θα σου δώσουν αυτό που έφερε ο Άγιος Βασίλης». Φρόντιζαν να είναι πολύ εντυπωσιακή, οπότε αυτό που έβλεπαν τα μικρότερα παιδιά ήταν μια ωραία, μεγάλη κάρτα για δώρο.

-Σε σχέση με το μέγεθος του δώρου του Άγιου Βασίλη τώρα… Μερικοί γονείς πάντα φροντίζουν τα μεγαλύτερα δώρα, τα πιο εντυπωσιακά, τα πιο ογκώδη, να τα φέρνει ο Άγιος Βασίλης και αυτοί να δίνουν κάτι πιο μικρό. Άλλοι πάλι κάνουν το αντίστροφο. Υπάρχει σωστό και λάθος;

-Γιατί να δίνουν δώρα οι γονείς; Μια άλλη πρόταση, που εφαρμόζουμε εμείς, είναι η εξής:

Είχαμε ένα μεγάλο τσουβάλι και τα βάζαμε μέσα και ήταν έξω από την πόρτα για να είναι πολλά και εντυπωσιακά. Ό,τι έφερνε ο καθένας τα βάζαμε όλα στο τσουβάλι και εκεί έγραφε απ’ έξω από το κάθε δώρο ποιος το παρήγγειλε από τον Άγιο Βασίλη για ποιο παιδί.

Δεν δίναμε δηλαδή άλλα δώρα, αλλά ερχόντουσαν όλα με το τσουβάλι και το νοιάξιμο του καθενός να παραγγείλει κάτι στον Άγιο Βασίλη για το παιδί.

-Και αν κάποιοι γονείς δεν έχουνε την οικονομική δυνατότητα να πάρουν κάτι μεγάλο ή αυτό που ζητάει το παιδί; Πολλές οικογένειες δυσκολεύονται. Και μετά τα παιδιά στο σχολείο συγκρίνουν τα δώρα που τους έφερε ο Άγιος Βασίλης…

Ναι, αυτό είναι ένα άλυτο θέμα. Γιατί έτσι κι αλλιώς δεν μπορείς να επιβάλεις σε κανέναν να πάρει μικρό η μεγάλο δώρο στο παιδί του. Όμως τα παιδιά που αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά προβλήματα οικονομικά στο σπίτι, δυστυχώς μεγαλώνουν πολύ πιο γρήγορα. Έχουνε σε πολλά πράγματα ζήσει αυτό το έλλειμμα, και νομίζω ο Άγιος Βασίλης είναι το τελευταίο ενδεχομένως που τα απασχολεί. Τελευταία γίνονται όμως διάφορες κινήσεις από φορείς και δήμους για να δίνονται κάποια δώρα στα παιδιά ο δεν έχουν τη δυνατότητα και η αλήθεια είναι ότι παίρνουν τόση χαρά!

-Και τι γίνεται με τα παιδιά που δεν έχουν στην κουλτούρα τους αυτό το έθιμο του Άγιου Βασίλη;

Εκτός από τα παιδιά λοιπόν, που δεν έχουν τη δυνατότητα οι γονείς τους να τους δώσουν κάτι αυτές τις μέρες, ζούμε και σε μια κοινωνία που είναι αρκετά πολυπολιτισμική. Υπάρχουν και άλλου είδους θρησκείες και πολιτισμικές καταβολές, με άλλες γιορτές και έθιμα. Νομίζω ότι για όλα τα παιδιά είναι πλούτος το να έρχονται σε επαφή με αυτές τις διαφορές. Και τα ντόπια παιδάκια και τα παιδάκια που δεν είναι γεννημένα εδώ ή που είναι γεννημένα εδώ, αλλά έχουν άλλη θρησκεία…

Είναι καλό να μιλήσουν για τις παραδόσεις τους, είναι μια ευκαιρία να μάθουν κάποια πράγματα για τον άλλο, για τον «ξένο», να ψάξουμε μαζί τους, να βρούμε τι κάνουν εκείνοι, γιατί σίγουρα έχουν αντίστοιχες παραδόσεις. Αυτό πραγματικά ανοίγει το μυαλό των παιδιών.

Νομίζω ότι για τα παιδιά μας είναι πολύ μεγάλο δώρο να μάθουν από νωρίς να ζουν με άλλους ανθρώπους και να καταλάβουν πόσο πλούτος είναι αυτό και όχι μειονέκτημα η δυστυχία.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News