Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης: «Ενορχηστρωμένη με ψέματα η επίθεση»

Μπροστά στον περιφραγμένο πλέον εκθεσιακό χώρο του επιπέδου – 1, με τα τέσσερα επίμαχα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη να κείτονται σπασμένα στο έδαφος, ακριβώς όπως τα άφησε ο μαινόμενος βουλευτής φεύγοντας, η παράλληλη αυτή έκθεση με τα έργα δέκα Ελλήνων καλλιτεχνών, που διοργανώθηκε ως μια καλλιτεχνική «συνομιλία» με τη μεγάλη έκθεση χαρακτικών του Goya, επιτελεί πλέον έναν σκοπό τελείως διαφορετικό απ΄ αυτόν για τον οποίο αρχικά προοριζόταν: Παρουσιάζει άμεσα και ωμά, τα αποτελέσματα του φανατισμού, της βίας και της λογοκρισίας της τέχνης.

«Αυτό που συνέβη τη Δευτέρα αποτελεί μια πράξη βίας και βανδαλισμού η οποία θεώρησα, με τη σύμφωνη γνώμη του καλλιτέχνη, ότι θα πρέπει να καταγραφεί στη δημόσια σφαίρα ως ένα γεγονός που πρέπει να καταδικαστεί απ΄ όλους μας» εξήγησε η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και επιμελήτρια της έκθεσης και πρόσθεσε με νόημα: «Δεν είχα ποτέ στη ζωή μου την πρόθεση να προσβάλω ούτε τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων ούτε την Εκκλησία, ούτε το κοινό αίσθημα των επισκεπτών. Δεν θα επιχειρούσε ποτέ σκόπιμα να προκαλέσω αντιδράσεις ανθρώπων θρησκευόμενων ούτε να θίξω τη ευαισθησία τους.»

Η Συραγώ Τσιάρα αποκάλυψε πως οι επιθέσεις είχαν ξεκινήσει κάποιες ημέρες πριν, στις 4 Μαρτίου, όταν ο Νίκος Παπαδόπουλος, κατέθεσε στη Βουλή σχετική ερώτηση στην οποία, ωστόσο, αναφερόταν σε έργο που δεν συμπεριλαμβανόταν στην έκθεση. Αυτό, ήταν σύμφωνα με την ίδια, ένα από πολλά έργα που κυκλοφόρησαν σε διάφορα μέσα που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ στην Εθνική Πινακοθήκη. Κι αυτός είναι ένας από τούς λόγους που την οδηγούν στο συμπεράσματα πως «πρόκειται για μια ενορχηστρωμένη επίθεση» η οποία κορυφώθηκε τις επόμενες ημέρες. «Μετά την κατάθεση της ερώτησης στη Βουλή, ξεκίνησαν οι απειλές, οι ύβρεις, οι κατάρες…Κορυφώθηκαν μετά τον βανδαλισμό και συνεχίζονται ακόμη».

Η κ. Τσιάρα είπε επίσης πως αμέσως μετά την ερώτηση του βουλευτή της «Νίκης» στη Βουλή, απέστειλε 16σελιδη αναφορά στην οποία εξηγούσε αναλυτικά τη λογική της έκθεσης, ότι δηλαδή διοργανώθηκε παράλληλα με την έκθεση χαρακτικών του Γκόγια που αναδεικνύουν το υβριδικό στοιχείο, το γκροτέσκο, το παράλογο, και την ιστορική ανάλυση του συγκεκριμένου είδους.

Η τέχνη θέτει ερωτήματα, δεν δίνει απαντήσεις

«Οι καλλιτέχνες εδώ και περισσότερα από 150 χρόνια δεν απεικονίζουν μόνο το ωραίο, δεν απεικονίζουν μόνο ήρεμες, ευχάριστες ψυχικές καταστάσεις, δεν μελετούν μόνο την εικόνα του όμορφου. Μελετούν το άσχημο είτε σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού. Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης, να αποκαλύπτει πράγματα που δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως και να κάνει έρευνα. Επίσης η τέχνη θέτει ερωτήματα, δεν δίνει απαντήσεις. Και πολύ συχνά οι καλλιτέχνες οικειοποιούνται κώδικες της προηγούμενης εποχής, αισθητικούς κώδικες και εικονογραφικά μοντέλα για να τους φέρουν στο σήμερα και να μεταφέρουν ένα καινούργιο μήνυμα» εξήγησε η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και συμπλήρωσε: «Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης χρησιμοποιώντας αυτή την εικονογραφική παράδοση και τον τύπο του εικονίσματος κάνει την οικειοποίηση – ο όρος στην τέχνη είναι appropriation και είναι ένα καλλιτεχνικό ρεύμα με μεγάλη, διεθνή διάδοση – της θρησκευτικής φόρμας για να δημιουργήσει αιχμηρά, ψυχικά πορτρέτα. Δεν κάνει λατρευτικές εικόνες, δεν ζωγραφίζει την Παναγία. Είναι ένας καλλιτέχνης που μιλάει για σκοτεινές πλευρές του ψυχισμού μας, για το αλλόκοτο και το γκροτέσκο που είναι ένα κομμάτι όλων μας. Οι καλλιτέχνες με έναν τρόπο το φέρνουν μπροστά μας και δημιουργούν εικόνες που μπορούν να αποκαλύψουν όντως πτυχές του τέρατος που ίσως κρύβουμε όλοι μέσα μας. Και ίσως αυτό είναι κάτι που μπορεί να ταράζει ορισμένους.

Υπογράμμισε επίσης με ιδιαίτερη έμφαση πως το στοιχείο της παραμόρφωσης υπήρχε ήδη στην εκκλησιαστική τέχνη. Οι εικόνες δηλαδή της Παναγίας, σε πολλούς ναούς, έχουν στοιχεία παραμόρφωσης ενώ ο Άγιος Χριστόφορος που παρουσιάζεται σε ένα από τα επίμαχα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη με κεφάλι ζώου, έχει αποδοθεί πολλές φορές κατά το παρελθόν κυνόμορφος (με κεφάλι σκύλου): «Η ορθόδοξη εικονογραφία, που έχει πολύ μεγάλη ανεκτικότητα, δημοκρατία και συμπεριληπτικότητα, συμπεριέλαβε αυτό το στοιχείο πολύ πριν το εντοπίσω και το προβάλλω εγώ σε αυτή την έκθεση. Γι’ αυτό και αποφάσισα να συμπεριλάβω και τα έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη» επισήμανε η ίδια.

Η ασφάλεια των μουσείων

Αν και ποτέ μέχρι προσφάτως η Εθνική Πινακοθήκη δεν είχε αντιμετωπίσει κάποια παρόμοια επίθεση, όταν κατέφθασαν οι πρώτες ύβρις και απειλές, φρόντισε να αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας. Τις τελευταίες ημέρες ο χώρος της έκθεσης φυλασσόταν όχι από ένα άτομο, όπως προβλεπόταν, αλλά από δύο. Παράλληλα, ενισχύθηκαν τα μέτρα φύλαξης των συγκεκριμένων έργων, τα οποία ενώ αρχικά ήταν απλώς αναρτημένα, καρφώθηκαν στον τοίχο. Επιπλέον, οι κάμερες στράφηκαν προς τη συγκεκριμένη πλευρά και έτσι κατέστη δυνατό να καταγραφεί η επίθεση.

«Είμαστε η Εθνική Πινακοθήκη, ένα μουσείο της ιστορίας της τέχνης, που δέχεται χιλιάδες επισκέπτες. Το προσωπικό είναι άρτιο εκπαιδευμένο και κάνει εξαιρετικά τη δουλειά του. Έχουμε ενισχύσει τη φύλαξη και σε ανθρώπινο δυναμικό και σε τεχνικά μέσα. Όλα όσα συνέβησαν, προφανώς θα μάς απασχολήσουν, σχετικά με το εάν χρειάζεται να πάρουμε επιπλέον μέτρα. Όμως δεν θεωρώ σωστό να λειτουργούμε υπό το κράτος του φανατισμού και του φόβου» δήλωσε η Συραγώ Τσιάρα.

Ως προς το νομικό σκέλος της υπόθεσης η ίδια σημείωσε πως λίγες ώρες μετά την επίθεση τόσο η ίδια όσο και οι εργαζόμενοι που σχετίζονταν με το περιστατικό πήγαν στη ΓΑΔΑ, έδωσαν καταθέσεις και έκαναν επίσημη καταγγελία.