Δημήτρης Μανιάτης: «Πάντα με φόβιζε η δημοσιογραφία μεταμφιεσμένη σε λογοτεχνία»
Ο Δημήτρης Μανιάτης μιλά στο pelop.gr για την “Καγκέλω”, τη μικρή φόρμα ως πειθαρχία, τους τόπους που γίνονται «μηχανές έντασης» και τη σκηνή με τον Ανδρέα Παπανδρέου στου Κόττα στην Πάτρα. Ξεκαθαρίζει τη λεπτή γραμμή ανάμεσα σε λογοτεχνία και δημοσιογραφία και σκιαγραφεί τις μικροϊστορίες που θα έγραφε σήμερα για την Ελλάδα.
Η “Καγκέλω” (εκδόσεις “Μετρονόμος”) γράφεται με κοπίδι: μικρά κείμενα που στέκονται στην αφαίρεση, τόποι που γίνονται δράση και βλέμμα που κρατά απόσταση όταν χρειάζεται.
Στο πλαίσιο της παρουσίασης του βιβλίου στην Πάτρα, από το βιβλιοπωλείο Nouveau, την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου, 8:30 μ.μ., Θέατρο Αγορά (Καραϊσκάκη 149) -όπου θα μιλήσουν η Σία Αναγνωστοπούλου και η Μίνα Πετροπούλου, ενώ ο συγγραφέας θα διαβάσει αποσπάσματα- ο Δημήτρης Μανιάτης μιλά για το πρακτικό τεστ «κόβεται/μένει», τον φόβο της «δημοσιογραφίας μεταμφιεσμένης σε λογοτεχνία» και τις μικροϊστορίες που θα συνέθεταν ένα βιβλίο για τη σημερινή Ελλάδα.
– Μιλώντας για μικρή φόρμα που αγαπάτε στα βιβλία σας, ποιο είναι το πρακτικό σας τεστ για το τι «κόβεται/μένει» πριν κλείσει ένα κείμενο;
Καταρχάς ευχαριστώ θερμά για την φιλοξενία, εσάς και το μέσο σας. Η διαδικασία για την συγγραφή ενός μικρο- διηγήματος είναι διαρκής και σταματά μόνον λίγο πριν την τελική παράδοση του εκάστοτε βιβλίου μου. Άλλες φορές το διαβάζω ολόκληρο και φωναχτά. Άλλες το ξανακοιτώ σιωπηλά και σε μικρή ώρα της μέρας ή της νύχτας. Νιώθω πως η όλη εργασία πάνω στο διήγημα μοιάζει με το τρόχισμα δοντιού μέχρι αυτό να κουμπώσει καλά.
– Υπάρχουν τόποι που λειτουργούν σαν μηχανές έντασης. Πώς αποφεύγετε τον φολκλορισμό και τους μετατρέπετε σε δραματουργία;
Δεν ξέρω αν το καταφέρνω. Ωραία λέτε τους τόπους «μηχανές έντασης». Έτσι είναι. Ένα πρόβλημα είναι -ή ένα μεγάλο στοίχημα- να εντάσσεις τον τόπο στην ιστορία και την ιστορία στον τόπο. Δεν μπορεί να μένει μετέωρος ή να μην δικαιολογεί την αναβίωσή του. Συχνά, γοητευμένοι από τόπους και χώρους κάνουμε το λάθος να τους περιγράφουμε ή να τους αναβιώνουμε σε βάρος των ηρώων ή του πυρήνα της ιστορίας. Το σωστό ή το ωραίο νομίζω είναι μια συμμετρία τόπου- χώρου- ηρώων-ιδέας. Η έννοια της δραματουργίας είναι ακριβώς εκείνη η σύνθεση στοιχείων και όχι μια παράταξη καλολογικών ευρημάτων.
Με τον Γιώργο Κόττα
– Στην ιστορία με τον Παπανδρέου στου Κόττα, τι σας ενδιέφερε περισσότερο: ο μύθος του προσώπου, το ίδιο το σκηνικό του μέρους ή οι μικρές χειρονομίες εξουσίας; Πώς το γράψατε χωρίς να γλιστρήσει σε νοσταλγία;
Το αγαπημένο μου αυτό διήγημα έχει δύο κέντρα βάρους όπως καταλαβαίνετε: Το σκηνικό του Κόττα και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Το ένα έχει ευτυχώς ακόμη ενεστώτα χρόνο και εύχομαι ως το κορυφαίο λαϊκό στέκι της χώρας να έχει για πολλά χρόνια απαράλλαχτο ως προς το κλίμα και το αίσθημα. Μιλώ για τον Κόττα πάντα. Το άλλο ως πρόσωπο της Νεότερης Ιστορίας έχει Παρελθόν συντελεσμένο αλλά επειδή η Ιστορία είναι μια δυναμική Επιστήμη, έχει και μέλλον πως προς την αποτίμηση- αξιολόγηση. Νέα στοιχεία κομίζονται σε όλα τα πεδία της νεότερης Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας για πολλά πεδία και αυτά μας υποχρεώνουν θετικά να αναθεωρούμε όψεις της.
Ο Ανδρέας διασχίζει τον Κόττα άρα 3 χρόνοι τέμνονται: Ο ενεστώτας του μαγαζιού, ο χρόνος του Παρελθόντος του ηγέτη που πέθανε το 1996 και ο χρόνος του Μέλλοντος που τον αξιολογεί. Αυτός που για κάποιους υπήρξε ο κατεξοχήν εκφραστής της Κοινωνικής Κινητικότητας στην Μεταπολίτευση, για άλλους είναι ο αρχιτέκτονας μιας παθογένειας της Κοινωνίας και της Οικονομίας. Αν με ρωτάτε κατατάσσομαι στους πρώτους. Άστε που οι δεύτεροι, συνήθως θέλουν μια ρεβάνς ιδεολογική μισώντας καθετί λαϊκό. Σημειώστε – και μην θεωρείτε αμελητέο- πως το διήγημα για τον Ανδρέα εξελίσσεται στην Πάτρα, την πόλη σας. Και πως το αφιερώνω στον προσωπικό φίλο μου και Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη.
– Βλέπουμε χαρακτήρες «μικρούς» με μεγάλα βάρη. Αν τους ένωνε ένα ρήμα –όχι ουσιαστικό-, ποιο θα ήταν και γιατί;
Υποφέρουν κα Παναγοπούλου. Όλοι και όλες. Ο άνθρωπος είναι έρμαιο των επιλογών του.
– Δημοσιογραφία εναντίον λογοτεχνίας: Ποια συνήθεια της αίθουσας σύνταξης έπρεπε να σπάσετε για να ακουστεί η λογοτεχνική φωνή;
Μιλάτε για το μεγαλύτερο και πιο δύσκολο στοίχημα. Που δεν ξέρω καν αν το κέρδισα μετά από τρία βιβλία διηγημάτων (εδώ παραθέτω μόνον τα πεζογραφικά μου βιβλία). Μπορεί η Δημοσιογραφία και η αίθουσα σύνταξης να αποτελεί περιβάλλον τροφοδότησης, ερεθισμάτων και ιδεών αλλά όταν κάνεις την επιλογή της Πεζογραφίας, δεν γίνεται να γράψεις δημοσιογραφικά. Εδώ μπλέκεται η τέχνη της γλώσσας. Αυτό που εξηγείς στο δημοσιογραφικό κείμενο, το υπονοείς συχνά στην Λογοτεχνία. Με φόβιζε από την αρχή μια δημοσιογραφία, μεταμφιεσμένη σε Λογοτεχνία. Με την Καγκέλω, έχω ρυμουλκηθεί μακριά από το επάγγελμά μας. Όχι όσο θα ήθελα.
– Ποιες είναι οι περιπτώσεις στις οποίες διαλέγετε την απόλυτη εγγύτητα στον ήρωα και πότε κλίνετε προς μια πιο «κρύα» παρατήρηση;
Καταπληκτική ερώτηση και θα γίνω εξομολογητικός: Γίνομαι πιο ψυχρός όταν ο ήρωας εφάπτεται με δικά μου βιώματα. Προς Θεού, μην πάρουμε εκδίκηση ξαναγράφοντας την ζωή μας!
– Αν μία ιστορία γινόταν 12λεπτο θεατρικό ή μικρού μήκους, ποια θα διαλέγατε και τι θα αλλάζατε στη δομή της;
Νομίζω θα διάλεγα δύο ιστορίες από το βιβλίο μου «Καγκέλω» και δεν θα μετέβαλλα την δομή τους: Την Χαβάη και το Μέντιουμ. Είναι και τα δύο στην περιοχή του εξωπραγματικού. Μα κρύβουν και αλήθειες.
– Σε μια δημόσια σφαίρα με ταχύτητα και αλγορίθμους, έχει ακόμη χώρο η «σύντομη αλλά απαιτητική» λογοτεχνία ή ισιώνεται; Ποια είναι η ευθύνη των ΜΜΕ;
Η Λογοτεχνία σε όλες τις εκφάνσεις της έχει χώρο και πρέπει να έχει χώρο. Δηλαδή να υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε να παράγεται και να ανανεώνεται. Το Ίντερνετ μπορεί να είναι σύμμαχος σε μια καλή Λογοτεχνία. Τα ΜΜΕ οφείλουν να επιστρέψουν σε μια αυστηρή και γενναιόδωρη προβολή και κριτική των νέων τάσεων και των ανθρώπων που παλεύουν για το βιβλίο.
Αν γράφατε σήμερα ένα βιβλίο για την πολιτική και κοινωνική Ελλάδα, ποιες 3–4 μικροϊστορίες θα το συνέθεταν και ποιον τίτλο θα του δίνατε;
Θα έγραφα σίγουρα κάτι για τα Τέμπη. Τον αγώνα των συγγενών των θυμάτων. Και την χορογραφία του Συντάγματος που θα παράξει και πολιτικά νέα γεγονότα. Θα έγραφα για τον Τσίπρα και την μπεκετική επιστροφή του. Θα συνέθετα μια τελετή επιστροφής του στο Σύνταγμα με λαϊκή ορχήστρα. Θα επέλεγα επίσης να γράψω μια μικρή ιστορία για έναν αγρότη που δηλώνει στρέμματα στην Ρωσία για να πάρει επιδότηση και πέφτει πάνω σε κτήματα του Πούτιν.
– Ποια εσωτερική σας «εμμονή» τροφοδοτεί τη μνήμη/απώλεια ως μοτίβο και ποια είναι η τεχνική σας για να μη σας καταπιεί;
Έχω μοτίβο και τα δύο ναι. Την μνήμη ως βαρύ φορτίο. Θυμάμαι τα πάντα με λεπτομέρειες. Έχω επίσης την άποψη πως υπάρχουν απώλειες που είναι πιο έντονες από κάποιες παρουσίες. Μα θέλω να με καταπιούν και τα δύο. Μόνον έτσι μπορώ να γράψω. Ευχαριστώ.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
