Η γενιά των Beatnik

Ελενα Βασιλακοπούλου

Για τους λάτρεις της γενιάς των καταραμένων ποιητών η φυσιογνωμία των Μπίτνικ είναι γνωστή… Τζακ Κέρουακ.

Γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου 1922 και χάρισε απλόχερα στην ανθρωπότητα τον «Δρόμο», ένα βιβλίο που γράφτηκε σε διάρκεια τριών εβδομάδων, το οποίο όχι μόνο σφράγισε την εποχή του και τον αμερικανικό λογοτεχνικό 20^ο αιώνα, αλλά άλλαξε τη πορεία της λογοτεχνίας ωθώντας την σε νέα μονοπάτια και ατραπούς.

Το μυθιστόρημα «Στο Δρόμο» πραγματεύεται ένα ταξίδι με αυτοκίνητο από τη μια άκρη της Αμερικής στην άλλη, συνδυάζοντας αυτοβιογραφικά στοιχεία με φανταστικές αφηγήσεις. Κατάφερε να επηρεάσει μεγάλους Αμερικανούς συγγραφείς όπως οι Νόρμαν Μέιλερ, Τόμας Πίντσον, Τομ Γουλφ, Τζόαν Ντίντιον και Ντον ντε Λίλο. Μεγάλες και εξέχουσες προσωπικότητες του καλλιτεχνικού και πολιτικού χώρου όπως οι Μπαράκ Ομπάμα, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Μπομπ Ντίλαν, Μικ Τζάγκερ, Ντέιβιντ Μπόουι, Ντέιβιντ Λιντς και Τομ Γουέιτς έχουν τοποθετηθεί λέγοντας πως το μυθιστόρημα του Κέρουακ αποτέλεσε έμπνευση για τη ζωή τους.

Πράγματι, όσοι το έχουν διαβάσει θα συμφωνήσουν με την παραπάνω άποψη. Έχοντας ήδη από νεαρή ηλικία το βιβλίο αυτό στη κατοχή μου (σε αυτό το σημείο σας ενημερώνω πως ο Τζακ Κέρουακ είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας), μπορώ να πω με σιγουριά πως όχι μόνο με επηρέασε ως προς το τρόπο της γλαφυρής και καυστικής μου περιγραφής λεκτικά και γραπτά, αλλά αποτελεί πυλώνα για τη διαμόρφωση της λογοτεχνικής μου παιδείας και καλλιέργειας. Η τεχνική roman à clef (μυθιστόρημα με κλειδί) που χρησιμοποιεί ο Κέρουακ, καθιστά το μυθιστόρημα άρρηκτα συνδεδεμένο με το μπητ λογοτεχνικό ύφος, ο οποίος αφηγείται τα γεγονότα αποκλειστικά από τη δική του οπτική γωνία. Το μυθιστόρημα, μάλιστα, επαινέθηκε από τους New York Times  ως ένα «αυθεντικό έργο τέχνης» ιστορικής σημασίας, αλλά και ως η σημαντικότερη έκφραση της μπητ γενιάς. Και, φυσικά, θα συμφωνήσω.

Είναι περιττό να αναφέρω τον εκστασιασμό που με περικύκλωνε και το πέπλο ατέλειωτης ευφορίας που με κάλυπτε καθώς το διάβαζα. Ήταν μια από εκείνες τις ιδιαίτερες και πολύ προσωπικές στιγμές που ο πνευματικός νους και ορίζοντας διευρύνονται, νιώθοντας έντονα την ανάγκη για εύρεση μιας χρόνο-μηχανής, ώστε να μπορέσω να ταξιδέψω στο παρελθόν και να βιώσω αυτό το κίνημα, που όχι μόνο με συνάρπασε λογοτεχνικά, αλλά μουσικά και ενδυματολογικά (ναι, ένα διάστημα οι στιλιστικές μου επιλογές ήταν σαφώς επηρεασμένες από τους μπητνικ και το ζούσα με τους ελάχιστους σεκουλτούρα φίλους μου).

Ο Κέρουακ μαζί με τους Άλεν Γκίνσμπεργκ, και Ουίλιαμ Μπάροουζ έφτιαξαν τον σκληρό πυρήνα του κινήματος των Μπιτ, ένα λογοτεχνικό, κοινωνικό και καλλιτεχνικό κίνημα που συνδέθηκε με το κίνημα αντικουλτούρας της δεκαετίας του ’60.

Για τους καλούς γνώστες της μπητνικ γενιάς το όνομα Άλεν Γκίνσμπεργκ είναι  γνωστό. Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λογοτεχνικής αυτής γενιάς και ποιητής, Αμερικανικής καταγωγής, γνωστός κυρίως για τα ποιήματά του «Ουρλιαχτό», «Καντίς» και «Αμερική» (επίσης αγαπημένος μου).

Με το ποίημα Ουρλιαχτό, ο Γκίνσμπεργκ άλλαξε την Αμερική, αφήνοντας ευδιάκριτο αποτύπωμά του στην ποίηση του 20^ου αιώνα.

Ακόμα θυμάμαι προ δεκαετίας την ατέρμονη προσπάθεια μου να βρω το πολυπόθητο ποίημα «Ουρλιαχτό». Μέρες ολόκληρες προσπαθούσα να βρω μια έκδοση ώστε να φτάσει στα χέρια μου, λαχταρώντας να το διαβάσω στο κήπο μου(ήταν άνοιξη), όπως ένα μικρό παιδί προσμένει να ανοίξει τη kinder έκπληξη μετά την Ανάσταση! Μετά χιλίων κόπων και βασάνων, κατάφερα να το βρω από ένα ξεχασμένο από  τη ζωή βιβλιοπωλείο στην Αθήνα. Ευθύς αμέσως το διάβασα (δεν μου πήρε και πολύ χρόνο καθότι είναι μόνο 60 σελίδες). Αναμφίβολα, μόλις το τέλειωσα, ήθελα απεγνωσμένα να βρεθώ σε μια βραδιά ποίησης (εννοείται πως δεν τα κατάφερα μέχρι τώρα και θα αποτελεί ένα από τα πολλά παράπονα μου σε αυτή τη ζωή).

Και τώρα φτάνουμε στον άνθρωπο που αντίκρισε την άβυσσο και γύρισε για να μας την περιγράψει: Ουίλιαμ Μπάροουζ.

Ποια είμαι εγώ για να μιλήσω για τον Μπάροουζ! (για τους φίλους μου στο φατσοβιβλίο, είναι ο μεσιέ που κοσμεί το εξώφυλλο του προφίλ μου).

Αμερικανός συγγραφέας, ζωγράφος και σεναριογράφος με καθοριστική παρουσία στη Μπητ γενιά, γνωστός για την μέθοδο «cut-up».  Ένας αβανγκάρντ συγγραφέας που επηρέασε τη ποπ κουλτούρα και τη λογοτεχνία. Ο Μπάροουζ, όντας πολύ μπροστά για την εποχή του, νίκησε τη λογοκρισία των United States of America (διαβάστε τη λέξη America με έμφαση στο ri) μετά τη δικαίωση του «Γυμνού Γεύματος» στα αμερικανικά δικαστήρια, ανοίγοντας το δρόμο σε τολμηρούς συγγραφείς να εκδίδουν ελεύθεροι τα έργα τους. Η κατάρρευση της ήταν άλλωστε και η συνεισφορά των Μπητνικ, μια γενιά που υπήρξε πρόδρομος των χίπις στην ποπ κουλτούρα, με μεγάλα συγκροτήματα όπως τους Beatles και τους Rolling Stones να αποτίνουν συχνά φόρους τιμής στις τρεις αυτές φιγούρες του κινήματος (εις γνώση όλων των Millennials, οι «χιπστερ» αποτελούν «παρακλάδι» των μπητνικ).

Η δράση των μπήτνικς έγινε μέσω της λογοτεχνίας και της ποίηση ενάντια στον κομφορμισμό και την αλλοτρίωση της αμερικανικής κοινωνίας. Το κίνημά τους άσκησε σημαντική επιρροή σε ολόκληρη τη Δυτική κουλτούρα, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές ή συμβατικές αξίες. Η Μπητ ποίηση και λογοτεχνία εξέφρασε μια ολόκληρη γενιά  της μεταπολεμική περιόδου, δίνοντας το πράσινο φως σε αντισυμβατικούς καλλιτέχνες να εκφραστούν.

Με μια φράση, οι μπήτνικς ήταν «Bohemian hedonists, who celebrated non-conformity and spontaneous creativity».

Σε αυτό το σημείο επικροτώ όλους όσους διαβάστε ολόκληρό το άρθρο μου και σας ευχαριστώ από καρδιάς συγκινημένη. Και σε περίπτωση που αναρωτηθήκατε, η λέξη μπητ (beat) σημαίνει το ρυθμό ή το χτύπημα (οι φίλοι κουλτουριάρηδες που ακούτε μπητνικ μουσική ξέρετε πολύ καλά τι εννοώ…). Και να σημειωθεί στα πρακτικά, πως η έκφραση «είσαι μπητ για μπητ», προέρχεται από την αντισυμβατική γενιά των μπητνικς!

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News